پشت به گذشته تلخ، رو به آينده شيرين

روز 30 آوريل 2014 مردم عراق در حالي به پاي صندوق‌هاي راي رفتند كه كشور در شرايطي بسيار پيچيده قرار داشت. اختلافات قومي در داخل عراق به اوج خود رسيده بود، تروريست‌هاي داعش بخش‌هاي بزرگي از اين كشور را در اختيار داشتند و شرايط در بغداد نيز بسيار متزلزل بود. اما حالا 4 سال پس از انتخاباتي كه در آن نا‌اميدي و ابهام در آينده وجود داشت، شرايط متفاوت‌تر از گذشته شده است. مردم عراق روز شنبه در حالي به پاي صندوق‌هاي راي مي‌روند كه داعش را شكست داده‌اند و ديگر زيرسايه سنگين تروريست‌ها پا به مراكز راي‌گيري نمي‌گذارند. مردم بر تروريست‌ها پيروز شده‌اند و قصد دارند تا با راي خود براي آينده‌اي بدون داعش برنامه‌ريزي كنند. برخي انتظار دارند كه اين انتخابات تبديل به رفراندومي براي موفقيت و محبوبيت حيدرالعبادي، نخست‌وزير عراق درباره عملكرد چهارساله او تبديل شود. حيدر عبادي در طول 4سال گذشته موفقيت‌هاي چشم‌گيري را رقم زد. او فرماندهي شكست داعش را برعهده گرفت و به اقليت سني عراق بر خلاف گذشته اهميت بيشتري داد و فضاي مشاركت را براي آنها گشود اما اگر بخواهد راه خود را در صورت پيروزي ادامه دهد با چالش‌هاي جديدي روبه‌رو است و انتظار مردم از او بيش از گذشته خواهد بود. طبق گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس در حال حاضر براي 329 صندلي مجلس نمايندگان عراق حدود 7هزار نامزد حضور دارد كه همگي از ده‌ها حزب و ائتلاف در اين انتخابات شركت كردند. با اين حال برخي معتقدند با توجه به تنوع گروه‌هاي حاضر در انتخابات ممكن است دولتي متزلزل در انتظار عراق باشد. بطور معمول در انتخابات عراق احزاب شيعي از سال 2003 تاكنون توانستند با قدرت اكثريت مجلس را به دست آورند اما در همين دوره شيعيان خود به چند گروه تقسيم شده‌اند كه مي‌تواند شرايط را تغيير دهد.

چينش انتخاباتي

حيدرالعبادي، نخست‌وزير كنوني عراق در تلاش است تا پست خود را حفظ كند اما او در رقابت شديدي با نخست‌وزير پيشين عراق نوري مالكي و همچنين اتحاديه فتح كه مبارزان شيعه حشد‌الشعبي را نمايندگي مي‌كند قرار گرفته است. اتحاديه فتح را هادي العامري، وزير حمل و نقل سابق عراق و فرمانده ارشد كنوني حشد الشعبي رهبري مي‌كند كه نقش عمده‌اي را به همراه نيروهاي تحت امر خود براي شكست داعش ايفا كرد. بسياري از نامزدهاي ليست انتخاباتي او را نيز فرماندهان حشد تشكيل مي‌دهند كه قبل از ورود به انتخابات ارتباطات نظامي خود با حشد را قطع كردند. همچنين مقتدي صدر، روحاني تاثيرگذار شيعه عراق نيز اتحادي ديگر را رهبري مي‌كند. او به نيروهاي تحت امر خود فرمان داد كه عليه داعش مبارزه كنند و نيروهاي تحت امر او نيز در مقابل تجاوزهاي نيروهاي امريكايي مبارزه مي‌كردند، اما به خصوص در سال‌هاي اخير مبارزات او معطوف به مسائل اجتماعي و فساد بوده است. همچنين سيد عمار حكيم، ليست حكيم را ارايه داده است و با رويكردي نو پا به عرصه انتخابات گذاشته است. اما برآوردهاي اوليه از نظرسنجي‌ها حاكي از آن است كه هيچ ائتلاف و گروهي قادر به كسب 165كرسي مورد نياز براي دستيابي به اكثريت مطلق نيست از همين رو بسياري معتقدند كه دولت ائتلافي در نهايت شكل خواهد گرفت و بايد ديد حزب پيروز توان ايجاد ائتلاف را با گروه‌هاي مختلف خواهد داشت يا خير. حتي برخي معتقدند ممكن است با توجه به عدم كسب اكثريت روند انتخاب نخست‌وزير بعدي نيز چند ماه به طول انجامد كه احتمالا موجب اختلاف در ميان احزاب سياسي خواهد شد و دولت فعلي نيز توان هيچ اقدامي تا تشكيل دولت بعدي را نخواهد داشت. اما رويكرد ديگر به پيروزي حداكثري عبادي اشاره دارد كه با توجه به توان رقابت او در همه استان‌ها اين احتمال نيز دور از ذهن نيست.

زمان راي‌گيري

مراكز راي‌گيري در ساعت هفت صبح به وقت محلي باز خواهد شد و ساعت 6 بعد از ظهر به وقت محلي انتخابات به پايان مي‌رسد و پيش‌بيني‌ها حاكي از آن است كه با توجه به كاهش حملات انتحاري و امنيت نسبي در مراكز انتخاباتي ميزان مشاركت افزايش چشم‌گيري نسبت به دوره‌هاي گذشته داشته باشد. با وجود همه نگراني‌هاي امنيتي سال 2014 بيش از 60‌درصد مردم در انتخابات مشاركت داشتند و اكنون احتمال مي‌رود اين ميزان با افزايش روبه‌رو شود. در روزهاي قبل از انتخابات شرايط امنيتي در سرتاسر عراق تشديد شده است. بغداد، موصل و ساير شهرهاي بزرگ با محدوديت‌هاي جدي امنيتي در روز انتخابات به شكل موقت روبه‌رو هستند و رفت و آمد بين استان‌ها نيز محدود شده است. از روزجمعه نيز فرودگاه‌ها و گذرگاه‌هاي مرزي عراق نيز بسته شده است. لازم به ذكر است كه هرچند تروريست‌هاي داعش قدرت عملياتي زيادي در عراق ندارند اما كماكان به شكلي پراكنده در نزديكي مرزهاي سوريه حضور دارند و به دنبال ايجاد نا‌امني در روز انتخابات هستند. گفتني است براي اولين‌بار نيز انتخابات بناست به شكل الكترونيك برگزار شود تا از اين طريق هم ميزان تقلب كاهش يابد و هم سرعت شمارش بيشتر شود كه در چنين شرايطي كميسيون مستقل انتخابات عراق مي‌تواند نتيجه نهايي را 48 ساعت پس از پايان راي‌گيري رسما اعلام كند.

حكومت بعدي

قدرت سياسي در عراق به شكلي توافقي بين گروه‌هاي مختلف فرقه‌اي تقسيم مي‌شود. نخست‌وزيري كه قدرتمندترين شخص در كشور محسوب مي‌شود در اختيار شيعيان خواهد بود و رياست‌جمهوري كه سمتي بيشتر تشريفاتي است در اختيار كردهاي عراقي. رياست مجلس عراق نيز كه نقشي تعيين‌كننده در پارلمان ايفا مي‌كند نيز در اختيار سني‌هاي عراقي است. طبق قانون اساسي عراق سهميه‌اي براي نمايندگان زن در مجلس در نظر گرفته شده است كه بيان مي‌كند حداقل يك‌چهارم كرسي‌هاي پارلمان بايد در اختيار آنها قرار گيرد و نزديك به 2600 زن در انتخابات سراسري عراق براي كسب اين كرسي‌ها رقابت مي‌كنند. طبق برنامه نتايج انتخابات بايد توسط ديوان عالي عراق مورد تاييد قرار گيرد و پارلمان بايد طي 15 روز تشكيل شود. در نخستين جلسه بايد رياست آن نيز تعيين شود و پارلمان بايد طي 30 روز از آغاز اولين جلسه خود با دوسوم آرا رييس‌جمهور را تعيين كند و معمولا رييس‌جمهور از حزب پيروز يك نفر را براي پست نخست‌وزيري تعيين خواهد كرد و اين فرد نيز 30 روز زمان خواهد داشت كه راي اعتماد از مجلس كسب كند در غير اين صورت بايد فردي جديد را به عنوان نخست‌وزير معرفي كند.