رونمايي از جلد چهارم كتاب محمدعلي موحد
اقتصاد بدون نفت براي ما غيرممكن است
محمدعلي موحد، پژوهشگر ادبيات و مورخ، جلد چهارم از كتاب «خواب آشفته نفت» را منتشر كرد. او در نشست رونمايي اين اثر به طرح ديدگاه‌هايش درباره توسعه در ايران پرداخت و توضيح داد كه در كتابش به اين مقوله‌ها توجه داشته است. او مي‌گويد: «موضوع توسعه از جنبه‌هاي تئوري همچون «سرمايه»، «ارزش افزوده»، «زيربنا»، «نقش دولت»، «قانون» و... همواره مورد توجه متخصصان بوده و به آن پرداخته شده است اما ما با موضوع ديگري هم روبه‌رو هستيم با عنوان «Case Study» كه بايد درباره توسعه ايران در اين برهه از زمان بحث شود و عوامل مختلف و موثر در آن مورد بررسي و ارزيابي قرار گيرد، لذا با اين نگاه بوده كه خواب آشفته نفت به موضوع توسعه در ايران پرداخته است. به اين صورت كه در طول كتاب، به جلب سرمايه خارجي پرداخته‌ام چون توسعه به پول نياز دارد و كساني كه در آن زمان، قراردادهاي نفتي را امضا مي‌كردند، بر اين تصور بودند كه با اين قراردادها باب امتيازات زيادي به ايران باز مي‌شود و خيلي چيزها تغيير مي‌كند.»
اين حقوقدان برجسته، از آغاز تاسيس شركت ملي نفت ايران در مسووليت‌هاي مهمي به مديران نفتي مشورت حقوقي مي‌داده و در آغاز تاسيس اوپك هم معاونت اجرايي اين نهاد نفتي را بر عهده داشته است؛ از اين‌رو او تاريخ زنده نفت ايران است و بسياري از مسائل را از نزديك ديده و بر همين اساس «خواب آشفته نفت» كتاب مهمي است. محمدعلي موحد درباره تز «خواب آشفته نفت» مي‌گويد: «تز اصلي كتاب اين است كه از تاريخي كه قراردادهاي نفتي بسته مي‌شود تا زماني كه براي نفت، (با همان قيمت، سهولت، وفور و...) جايگزين پيدا مي‌شود، جهان صنعتي امنيت خود را وابسته به اين انرژي مي‌داند هرچند كه در ابتدا و در زمان امضاي قرارداد، هيچ كس نه ما كه قرارداد را امضا مي‌كرديم و نه آنها كه بابت نفت پول مي‌دادند، نمي‌دانستيم كه نفت چنين قدرتي دارد. در ابتدا همه، به ارزش‌هاي مادي و پولي كه از نفت به دست مي‌آمد، فكر مي‌كردند اما بعدها نفت موجوديت پيدا كرد و حتي نفس كشيدن آدم‌ها هم به اين انرژي وابسته شد.» از منظري ديگر نويسنده، كتاب «خواب آشفته نفت» را داستان توسعه در ايران مي‌داند و مي‌گويد: «اين داستان از روزي آغاز مي‌شود كه دولت براي پرداخت حقوق كارمندانش پول نداشت، در همين گير و دار، انقلاب اكتبر به وقوع پيوست و پرداخت پول قزاق‌ها را انگليس‌ها برعهده گرفتند و بعد هم كودتا شد در حالي كه اگر قرارداد 1919 امضا مي‌شد، كودتا رخ نمي‌داد و شاه هم بر سر كار نمي‌آمد. اساسا كودتا شد براي اينكه اين قرارداد بسته شود و سعي كرد‌ه‌ام تمام مسائل پشت پرده اين موضوع را در جلد سوم شرح دهم.»
وابستگي اقتصاد ايران به نفت يكي از بنيادي‌ترين چالش‌هاي اقتصاد ايران است، محمدعلي موحد در اين باره مي‌گويد: «اگرچه وابستگي ما به نفت هر روز بايد كمتر از ديروز شود اما در خواب آشفته نفت توضيح داده‌ام كه اقتصاد بدون نفت براي ما غيرممكن است، حتي در دوره مصدق هم غيرممكن بود و هيچ‌كس اين موضوع را جدي نگرفت، حتي خود دكتر مصدق و آخرين لحظه تلاش كرد تا قرارداد سر نگيرد و اين موضوعي است كه ايرانيان به خصوص طبقه دانشجو بايد آن را درك كنند. كتاب خواب آشفته نفت، اولا به توسعه مي‌پردازد و ثانيا به آسيب‌شناسي توسعه در ايران. من در اين كتاب ريشه تمام شعارها، هيجان‌ها، بلندپروازي‌ها و تظاهرها را توضيح داده‌ام.»