نرگس رسولي
تنها يك هفته از توافق اعضاي اوپك گذشته و عربستان به يكباره اعلام كرده است توليد نفت خود را 2ميليون بشكه افزايش و به 12ميليون بشكه در روز مي‌رساند. اقدامي كه با توجه به عزم اين كشور براي تصاحب بازار ايران، آن هم همزمان با تهديدات امريكا براي كاهش خريد نفت از ايران نشان‌دهنده برنامه‌ريزي دو متحد آسيايي- امريكا براي سهم داران نفت دارد، روالي كه پيش از اين هم در روزهاي تحريم از سوي اين توليدكننده نفت انجام شد. البته بحث افزايش توليد نفت عربستان به 12 ميليون بشكه مسبوق به سابقه است اما در هيچ برهه زمان اين رقم از سوي اين كشور ثبت نشده و اين توليد درحد آرزو يا شايد بلوف نفتي اين كشور عربي باقي مانده است؛ موضوعي كه به نظر مي‌رسد هم‌اكنون نيز در حال تكرار است و بازار تنها به صورت رواني با افزايش توليد و عرضه مواجه مي‌شود.
در حالي كه رسانه‌هاي غربي نگراني‌ها از اختلال عرضه در بازار نفت را دليلي بر افزايش قيمت نفت بعد از نشست هفته گذشته اوپك اعلام مي‌كنند، عربستان با اعلام افزايش توليد خود بار ديگر بازار نفت را با شرايط جديدي مواجه كرده است. طبق توافق اعضاي اوپك قرار شد تا پايان سال 2018 روال عرضه اوپكي‌ها بر مبناي تعهدات توليدي انجام شود و توليدكننده‌اي خارج از اين روال توليدش را افزايش ندهد تا ضمن رعايت سهميه‌ها قيمت در بازار رعايت شود. در اين شرايط در حالي كه حتي بازار جهاني براساس گزارش بلومبرگ به تصميم اوپك واكنش نشان نداده و قيمت‌ها همچنان در حد قبل از نشست باقي مانده است اعلام افزايش توليد عربستان مي‌تواند بازار را كمي به هم بريزد؛ هرچند كه طبق گفته حسين كاظم پور اردبيلي، نماينده ايران در اوپك اين اقدام عربستان تمسخر اوپك است و احتمالا اوپك در واكنش به اين تصميم اجلاس اضطراري برگزار خواهد كرد. البته برخي كارشناسان معتقدند در چنين شرايطي بايد درخواست برگزاري اجلاس سران ارايه شود.
اتفاقي كه حتي مي‌تواند از سوي محمد باركيندو، دبيركل اوپك منجر به برگزاري اجلاس فوق‌العاده (اضطراري) شود؛ روالي كه مسبوق به سابقه است و طبق گفته فريدون بركشلي، رييس دفتر مطالعات انرژي وين با درخواست سه عضو از حداقل 5 عضو موسس اوپك قوت گرفته و در نخستين فرصت برگزار خواهد شد.
او البته توليد 12ميليون بشكه‌اي عربستان را با ديد شك نگريسته و افزود: عربستان سال‌هاست كه ادعاي توليد ۱۲ميليون بشكه در روز را دارد؛ ولي تاكنون كسي اين ميزان توليد را در هيچ دوره‌اي از عربستان نديده است!
رييس دفترمطالعات انرژي در مورد جايگزيني نفت عربستان با ايران در زمان تحريم‌ها نيز تصريح كرد: نگراني زيادي روي تحريم‌هاي ترامپ ندارم؛ زيرا ظرف تقاضاي جهاني نفت، اين اطمينان را مي‌دهد كه مشكلي پيش نخواهد آمد و حذف ايران با وجود افزايش توليد ساير كشورها، شدني نيست. در شرايط امروز كه كشورهاي عضو اوپك داراي مشكلات سياسي هستند، بهترين راهكار براي پايان دادن به وضعيت فعلي اوپك، برگزاري اجلاس سران اوپك است كه تاكنون سه بار صورت گرفته است. اين اجلاس مي‌تواند حاكمان كشورهاي نفتي را در كنار هم قرار دهد و حتي ايران و عربستان را نيز هماهنگ كند. اين دو كشور گرچه رقيب و دشمن هم هستند؛ اما هر دو مي‌دانند اين شرايط نه به سود آنهاست و نه به سود اوپك؛ بنابراين به نظر مي‌رسد آنها هم آمادگي دارند به اين اجلاس سران بيايند و مذاكره صورت بگيرد.
در همين حال برخي فعالان بازار و آگاهان بازار نفت در تحليل شان از اين عهد شكني جديد عربستان عنوان مي‌كنند كه « عربستان در حال حاضر سقف افزايش توليد خود قرار داردو در بهترين حالت بتواند 100 هزار بشكه به ظرفيت فعلي توليد خود اضافه كند. »
اين گروه همچنين افزايش 2 ميليون بشكه‌اي نفت عربستان را بلوف اين كشور قلمداد مي‌كنند و تاكيد مي‌كنند كه ممكن است عربستان با عرضه ذخاير نفتي‌اش بخواهد در مدت كوتاهي بازار را با اضافه عرضه مواجه كنداما اين عرضه با ثبات نيست و با توجه به فصل تابستان و افزايش مصرف بنزين در امريكا اين عرضه به زودي تمام خواهدشد و در نهايت در بلندمدت بازار جهاني نفت با كاهش عرضه مواجه مي‌شود حال اينكه اين كاهش عرضه همزمان با آغاز فصل زمستان و افزايش تقاضا خواهد بود كه ثمر آن افزايش قيمت نفت است.
آنچه بايد درباره فروش نفت ايران بدانيم
ميزان صادرات نفت و ميعانات گازي ايران حدود 2.6 ميليون بشكه در روز است.
روزانه حدود 2 ميليون و 200 تا 2 ميليون و 250 هزار بشكه نفت خام از پايانه خارك صادر مي‌شود بنابراين 90 درصد نفت ايران از اين جزيره صادر مي‌شود.
چين، هند، تركيه، ژاپن و كره جنوبي بزرگ‌ترين خريداران نفت ايران هستند. اين كشورها در ماه مه موفق شدند يك ميليون و 829 هزار بشكه در روز از اين كشور نفت خام وارد كنند.
خريد نفتي دولت چين از ايران در ماه مه با 5، 5 درصد افزايش به بيش از 718 هزار بشكه در روز رسيده كه اين رقم در مقايسه با 5 ماه اول سال گذشته حتي 10 درصد بيشتر نيز بوده است.
واردات نفت هند از ايران نيز در اين ماه با 45 درصد افزايش نسبت به همين ماه در سال گذشته به بيش از 700 هزار بشكه در روز رسيده كه اين رقم حتي در مقايسه ماه قبل نيز 6.4 درصد افزايش داشته است.
واردات نفت توسط كره جنوبي با 27 درصد كاهش به 194 هزار بشكه در روز رسيده است كه اين رقم در جاي خودش بيش از يك‌سوم نسبت به ماه مه سال گذشته بوده است.
گزارش وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن حاكي است كه واردات نفت خام توكيو از تهران در ماه مه به حدود 211 هزار بشكه در روز رسيده است كه اين رقم از يك كاهش 5 درصدي نسبت به ماه مه سال گذشته خبر مي‌دهد.