بازي دو سر باخت عربستان
محمدعلي خطيبي
عربستان در حالي از افزايش دو ميليون بشكهاي نفت خود خبر داده است كه در اجلاس گذشته اوپك، هيچ مجوزي براي افزايش توليد نفت به اين كشور داده نشد و تنها از اعضا خواسته شد در سطح سهميههاي مجاز خود اقدام به توليد كنند. بر اساس اين مجوز، عربستان؛ كويت و امارات در مجموع تنها ميتوانند 300 الي 400 هزار بشكه در روز به ظرفيتشان اضافه كنند و چون اين كشورها تاكنون اين ميزان كمتر از سهميهشان توليد كردهاند كه اين خود جاي سوال دارد؛ چرا اين كشور كه مدعي افزايش توليد است تاكنون زير سهميه مجاز توليد كرده است؟
در عين حال افزايش توليد بيشتر از اين سهميه خلاف است و اوپك حق برخورد با اين كشور را دارد.
البته عربستان پيش از اين و در دور قبلي تحريمها نيز از سهميه خود تخطي كرد و حالا نيز قصد دارد بر اساس همان رويه قبلي با افزايش توليد بازار جديدي را براي خريداران نفت ايران مهيا كند. حال اينكه اوپك قصد دارد به چه نحوي با اين كشور برخورد كند بستگي به اجماع نظر وزراي اوپك دارد كه بايد با مشورت و همفكري تصميمي براي اين تخلف عربستان اتخاذ شود.
موضوع ديگر در مورد افزايش توليد عربستان، بحث فني توان افزايش توليد اين كشور است و اين سوال كه آيا عربستان ميتواند 2 ميليون بشكه در روز به توليد خود اضافه كند و اين ميزان را براي مدتي معين حفظ كند؟
اين روال بر اساس آمار موجود و نظرات كارشناسي بيترديد غير ممكن است و با توجه به اينكه عربستان هماكنون نيز با افت توليد مواجه است، نميتواند هر نوع افزايش توليدي را براي مدت طولاني حفظ كند. حتي زماني كه قيمت نفت در بازار جهاني با كاهش مواجه شد عربستان نخستين كشوري بود كه به كاهش قيمتها واكنش نشان داد و خواهان كاهش سهميهها براي افزايش قيمت نفت شد پس هر گونه افزايش توليد كه با كاهش قيمتها همراه باشد از سوي عربستان با واكنش مواجه خواهد شد.
به اين ترتيب به نظر ميرسد عربستان نه قادر است افزايش توليد خود را در سطحي كه عنوان كرده است براي بلندمدت حفظ كند و نه ميتواند در مقابل كاهش قيمت نفت مصون بماند. چرا كه حتي اگر بخواهد با توليد غيرصيانتي توليد را در حد 12 ميليون بشكه حفظ كند به ميادين خود آسيب ميرساند و توليد اين كشور را زير سوال ميبرد.
در عين حال اگر عربستان براي جايگزيني نفت ايران به سمت افزايش توليد روي آورده است بعيد به نظر ميرسد كه كشورهاي خريدار نفت ايران بخواهند نفتشان را از عربستان تامين كنند و بيشتر سعي خواهند كرد سبد نفتي مطمئني داشته باشند كه با تصميمگيريهاي آني دچار صدمه نشود.
نكته ديگر در مورد نفت اوپك به موضوع ظرفيت مازاد بازميگردد كه اين تصميم عربستان ميتواند با لطمه زدن به اين ظرفيت شرايط بازار نفت در آينده را به مخاطره بيندازد. اعضاي اوپك همواره نفتي را به عنوان ظرفيت مازاد براي حفظ ثبات بازار در شرايط اضطراري در اختيار داشتند كه زماني اين ميزان 7 ميليون بشكه بود كه در زمان جنگ عراق و كويت، توانست بازار را در تعادل نگه دارد. اين ظرفيت هماكنون در حد 2 ميليون بشكه است كه همه آن در اختيار عربستان است. و حالا اگر اين كشور براي تامين وعده افزايش عرضه خود بخواهد اين ظرفيت را به بازار عرضه كند چندي بعد، و زماني كه بازار با افزايش تقاضا دچار كاهش عرضه خواهدشد؛ تنها نجاتدهنده بازار ايران خواهد بود كه البته اين روال باعث قدرت دادن به ايران خواهد شد.
در آن زمان با انفجار قيمتها مواجه ميشود كه اين روال نه به نفع توليدكنندگان و نه مصرفكنندگان است و بهتر است از هماكنون همه بدانند كه مقصر آن شرايط امريكا و كساني هستند كه دست به چنين تصميماتي ميزنند.