نيكي هيلي با سفر به سرزمين آبا و اجدادي از نارندرا مودي خواست به خريد نفت از ايران پايان دهد:
تروريست اقتصادي
سارا معصومي
انگشت اشاره ايالات متحده روي كشورهايي قرار گرفته كه شركاي تجاري ايران به حساب مي‌آيند و در دو سال و نيم گذشته از عمر اجراي برجام بازگشت به تهران و عادي‌سازي رابطه اقتصادي و سياسي با ايران را در راس اولويت‌هاي سياست خارجي خود قرار داده‌اند. مشتري‌هاي نفت ايران اين روزها به ميزبان‌هاي اجباري مقام‌هاي امريكايي حاضر در دولت دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا بدل شده‌اند. سكاندار كاخ سفيد مي‌گويد همه بايد تن به تحريم‌هاي يك‌جانبه امريكا كه از ماه نوامبر رسما عليه ايران از سر گرفته مي‌شوند، بدهند و اين در حالي است كه شركاي اروپايي و مشتري‌هاي شرقي ايران مي‌گويند از تنها تحريم‌هايي كه تبعيت مي‌كنند تحريم‌هاي سازمان ملل است. درست در روزهايي كه تروييكاي اروپايي (بريتانيا، فرانسه و آلمان) به همراه اتحاديه اروپا تلاش مي‌كنند ظرف چند روز آينده با ارايه بسته پيشنهادي تهران را به ماندن در برجام متقاعد كنند، دولت ترامپ تمام تلاش خود را به كار گرفته تا فضاي ارعاب پيرامون كار تجاري با تهران را حفظ كند. در اين ميان رسانه‌هاي متعدد نيز با خبرسازي‌هاي خود به نقل از منابع آگاه دست به دست رييس‌جمهور امريكا داده‌اند تا فضا را براي سرمايه‌گذاراني كه برخي از تخم‌مرغ‌هاي خود را در سبد ايران گذاشته‌اند، تيره و تارتر نشان دهند. ايران در حال حاضر هم قرباني سياست‌هاي يك جانبه رييس‌جمهور امريكا شده و هم مورد تهاجم خبري رسانه‌هاي غربي با هدف‌گذاري‌هاي خاص قرار گرفته است.
تلاش نيكي در سرزمين آبا و اجدادي
نيكي هيلي، ستاره نشانه‌دار تندروي در كابينه دونالد ترامپ كه تابستان گذشته با سفر به وين تلاش كرد مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را متقاعد به نظارت‌هاي خارج از دستور برجام بر برنامه اتمي ايران كند سفرهاي تابستاني امسال خود را نيز با انتخاب سرزمين پدري يعني هند با دستور كار دور كردن دهلي‌نو از تهران آغاز كرد؛ سفري سه روزه با زباني به ظاهر نرم اما با دستاني چدني براي تشديد فشار اقتصادي بر تهران. نيكي هيلي كه پدرش از سيلك‌هاي ايالت پنجاب هند بوده از تندروترين چهره‌هاي راستگراي حزب جمهوريخواه است و البته برخي مي‌گويند كه يكي از سه نفري است كه دونالد ترامپ به‌شدت به وي اعتماد دارد. نيكي هيلي كه نماينده امريكا در سازمان ملل متحد است هر‌از‌چندگاهي ماموريت جديدي از سوي رييس‌جمهور پيدا مي‌كند كه در دايره وظايف وزارت امور خارجه تعريف مي‌شود اما مجري آن به دستور ترامپ خانم نيكي هيلي است. دستور كار سفر سه روزه نيكي هيلي به هند توسعه رابطه دو جانبه عنوان شده اما ناگفته پيداست كه نيكي هيلي به وطن آبا و اجدادي خود رفته تا دهلي‌نو را در مواجهه با تهران در كمپ واشنگتن قرار دهد. سفر نيكي هيلي به هند در حالي انجام مي‌گيرد كه حسن روحاني رييس‌جمهور ايران زمستان سال گذشته سفر پر‌سر و صدايي به هند داشت و محمد‌جواد ظريف، وزير خارجه نيز پس از خروج امريكا از برجام سفري چندساعته به دهلي‌نو داشت كه در جريان آن سفر وزير خارجه هند اعلام كرد كه دهلي‌نو به دنبال همنوايي با تحريم‌هاي يك‌جانبه امريكا نيست و تنها در برابر تحريم‌هايي كرنش خواهد كرد كه از مجراي سازمان ملل باشد. با اين وجود نيكي هيلي با دستور كار برهم زدن همين معادله دولت مركزي در هند به دهلي‌نو سفر كرده است. هند در حال حاضر علقه‌هاي سياسي و اقتصادي غيرقابل انكاري با امريكا دارد اما در بسياري از حوزه‌هاي سياست خارجي با واشنگتن اختلاف دارد.
يكي از همين حوزه‌هاي اختلاف، ايران است. به گزارش رسانه‌هاي هندي، نيكي هيلي در ديدار با نارندرا مودي، نخست‌وزير هند از وي خواسته كه به واردات نفت از ايران پايان دهد. وي به صراحت تاكيد كرده كه ايران دشمن امريكا است و دوستان و متحدان امريكا در سطح بين‌المللي بايد تكليف خود را با ايران مشخص كنند. نيكي هيلي در سخنراني با عنوان توسعه رابطه هند – امريكا، اظهارات تند پيشين خود درباره ايران را تكرار كرده و ادعا كرد كه ايران، كره شمالي بعدي خواهد بود. درحالي كه ايران همچنان در برجام بدون امريكا باقي مانده و به گواه گزارش‌هاي متعدد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تمام تعهدهاي فني خود را به جا آورده است اما نيكي هيلي در دهلي‌نو ادعا كرد كه تلاش ايران براي دستيابي به سلاح اتمي همه را تهديد مي‌كند! از سوي ديگر در حالي كه امريكا با خروج از برجام در حقيقت به قطعنامه 2231 شوراي امنيت پشت پا زده، نماينده امريكا در سازمان ملل ايران را به واسطه برنامه‌هاي موشكي‌اش به نقض قطعنامه سازمان ملل متهم كرد. در حال حاضر مساله خروج امريكا از برجام و اراده اين كشور براي بازگرداندن تحريم‌هاي هسته‌اي، دوستان واشنگتن را دو پاره كرده است. از يك سو عربستان سعودي و اسراييل در مساله تشديد فشار بر ايران كنار دولت امريكا ايستاده‌اند و از سوي ديگر متحدان امريكا در اروپا و همچنين شركاي شرقي واشنگتن مانند هند، ژاپن و كره جنوبي به دليل علقه‌هاي اقتصادي با ايران در معذوريت قرار گرفته‌اند. دولت ترامپ يك سال و نيم پس از روي كار آمدن در حال كنار هم چيدن دانه به دانه تكه‌هاي پازل مذاكره با كره شمالي است و قويا اعتقاد دارد كه اين تحريم‌هاي امريكا بود كه پيونگ يانگ را به پاي ميز مذاكره آورد، لذا رييس‌جمهور و تيم تندرو پيرامون وي به دنبال اجرايي كردن همين استراتژي عليه ايران هستند. چهره‌هاي كهنه‌كار پيرامون دونالد ترامپ در يك سال نخست حضور وي در كاخ سفيد دايما به وي هشدار مي‌دادند كه خروج امريكا از توافق هسته‌اي و وضع دوباره تحريم‌هاي ثانويه عليه ايران، رييس‌جمهور را به نتيجه مطلوبش درباره تهران نخواهد رساند چرا كه تهران راه‌هاي دور زدن تحريم‌هاي يك جانبه امريكا را در 4 دهه گذشته از عمر خصومت با امريكا آموخته است. با اين وجود ترامپ با دور كردن مخالفان خروج از برجام از خود و جايگزين كردن آنها با چهره‌هاي تندرو مانند مايك پمپئو و جان بولتون، نخست از توافق هسته‌اي با تهران خارج شد و پس از آن نيز به دنبال جلب اجماع براي تخت فشار قرار دادن ايران است. براساس اين سياست امريكا به تمام كشورهايي كه با ايران مراوده تجاري دارند هشدار داده كه با تداوم خريد نفت از ايران بايد صابون جريمه‌هاي اقتصادي امريكا را نيز به تن خود بمالند. درحالي كه دولت هند هنوز رسما سياست اقتصادي و به طور خاص نفتي خود در قبال ايران را تغيير نداده اما برخي از رسانه‌هاي هندي مانند نيوز نيشن و البته رسانه انگليسي رويترز در 24ساعت گذشته ادعا كرده‌اند كه دهلي‌نو در نهايت چاره‌اي نخواهد داشت جز تن دادن به درخواست امريكا و كاستن پله‌اي از واردات نفت ايران. زماني كه خبرنگاران از سخنگوي وزارت خارجه هند درباره ضرب‌الاجل 4 نوامبر امريكا براي توقف خريد نفت از ايران سوال كردند وي ابتدا تاكيد كرد كه هند مخاطب خاص اين بيانيه امريكا نبوده كه البته از اين منظر درست گفت چرا كه كل جامعه بين‌المللي مخاطب بيانيه امريكا بود و از سوي ديگر تاكيد كرد كه دهلي‌نو تمام گام‌هاي لازم را براي اطمينان از امنيت انرژي مورد نياز خود برخواهد داشت. نيوز نيشن در تحليل سخنان سخنگوي وزارت خارجه هند مي‌نويسد كه منظور وي اين بوده كه مشتري‌هاي هندي از تحريم‌هاي امريكا عليه ايران آسيب نخواهند ديد و به طور مثال دهلي‌نو مي‌تواند نفت مورد نياز خود را از عربستان سعودي تامين كند. نيكي هيلي نيز در بخش‌هايي از سخنان خود در هند تلاش كرد به دغدغه دهلي‌نو براي تامين نفت مورد نياز پاسخ بدهد و تاكيد كرد كه امريكا مي‌تواند به هند در اين زمينه كمك‌هاي شاياني بكند. برخي از منابع مي‌گويند كه شايد امريكا براي پايان دادن به همكاري‌هاي ايران و هند، به دهلي‌نو پيشنهاد خريد نفت شيل را بدهد.
سايت نيوز‌نيشن در اين باره مي‌نويسد: دونالد ترامپ نيز درست مانند جورج بوش مي‌خواهد به هند در حوزه‌هاي اقتصادي و نظامي كمك كند تا به نوعي از عهده مهار چين نيز برآيد. با اين وجود در چندماه اخير اختلاف‌هايي ميان دهلي‌نو و واشنگتن نيز به وجود آمده است. لغو ناگهاني گفت‌وگوهاي 2+2 كه به معناي رايزني‌هاي وزراي دفاع و خارجه هند با همتاهاي امريكايي در شش جولاي در واشنگتن بود يكي از نشانه‌هاي تنش ميان دو كشور است. با اين وجود زماني كه مقام‌هاي كاخ سفيد متوجه شدند لغو اين ديدار مي‌تواند چه تبعاتي براي رابطه دو‌جانبه با هند داشته باشد، تاكيد كردند كه اين ديدار به زودي انجام خواهد شد و حتي جيمز متيس، وزير دفاع و مايك پمپئو، وزير خارجه مي‌توانند براي انجام آن به دهلي‌نو سفر كنند. البته هنوز تاريخي براي اين ديدار از سوي دو طرف تعيين و تاييد نشده است.
جدا از مساله خريد نفت ايران از سوي هند، پروژه چابهار نيز در بلاتكليفي به سر مي‌برد. برخي از منابع مي‌گويند كه دهلي‌نو به تكميل پروژه چابهار براي دسترسي به بازار افغانستان نياز دارد و به همين دليل حاضر است اين پروژه را با كاهش خريد نفت از ايران طاق بزند. هرچند كه امريكا هنوز مشخص نكرده آيا چراغ سبزي براي ادامه پروژه چابهار به دهلي‌نو مي‌دهد يا خير اما دهلي‌نو اميدوار است كه تمايل واشنگتن براي به ثبات رسيدن سياسي و اقتصادي افغانستان، بهانه‌اي براي صدور اين مجوز باشد. برخي از مشاوران ترامپ به وي توصيه كرده‌اند كه براي جدايي مردم از طالبان و ممانعت از پيوستن آنها به داعش به رونق اقتصادي افغانستان بپردازد و پيشبرد پروژه چابهار مي‌تواند يكي از اين ابزارها باشد. هرچند كه هند در دوره تشديد تحريم‌هاي ثانويه عليه ايران در دوره باراك اوباما نيز در نهايت ناچار به كرنش در برابر آنها شد اما نكته آن تحريم‌ها در تصويب آنها از كانال شوراي امنيت و اتحاديه اروپا بود. ايران در حال حاضر سومين كشور تامين‌كننده نفت مورد نياز هند است. نيكي هيلي نيز با توجه به عمق اين رابطه اقتصادي ميان تهران و دهلي‌نو تاكيد كرده كه واشنگتن انتظار ندارد دهلي‌نو اين رابطه را يك‌شبه قطع كند. ايالات متحده تاكيد كرده كه هيچ كشوري از تحريم‌هاي ثانويه امريكا عليه ايران معاف نخواهد شد. با اين وجود هنوز مشخص نيست كه در صورت مقاومت هند در برابر امريكا براي كاستن از خريد نفت ايران، واشنگتن تا كجا حاضر به تنبيه متحد خود است. واشنگتن تمركز بسيار زيادي را بر توسعه رابطه نظامي با دهلي‌نو قرار داده و البته بسيار اميدوار به نقش منطقه‌اي هند براي مقابله با چين است. با اين وجود اين احتمال وجود دارد كه هند به دليل عدم تابعيت از تحريم‌هاي امريكا عليه روسيه نيز شامل برخي مجازات‌ها از سوي واشنگتن شود. هند كه عنوان نخستين وارد‌كننده تجهيزات نظامي و دفاعي در سطح بين‌المللي را به خود اختصاص داده در حال چانه‌زني با روسيه براي خريد سيستم‌هاي دفاع موشكي بود كه خبر تحريم‌هاي جديد روسيه از راه رسيد. با اين وجود نيكي هيلي در ديدار با مقام‌هاي هندي درباره تداوم تجارت هند با روسيه نيز هشدار داد و تاكيد كرد هر كشوري كه با روسيه مراوده تجاري داشته باشد مشمول تحريم‌ها قرار مي‌گيرد.
برخي تحليلگران هندي اعتقاد دارند كه خروج امريكا از برجام و به تبع آن تحت فشار قرار دادن ساير كشورها براي تبعيت از تحريم‌هاي ثانويه امريكا بدترين ضربه‌اي بود كه مي‌توانست به نخست‌وزير هند وارد شود. نارندرا مودي كه رهبري حزب دست راستي بي‌جي‌پي را برعهده دارد به دنبال بهره‌برداري سياسي بسيار زياد از قيمت پايين نفت در سطح داخلي بود. ايران از اصلي‌ترين تامين‌كنندگان نفت هند بود و مودي قصد داشت با عدم قطع خريد نفت از ايران نيازهاي بيش از 300 ميليون شهروند هند را كه در مناطق روستايي زندگي مي‌كنند و نيازمند انرژي هستند، تامين كند. با اين استدلال برخي اعتقاد دارند كه مودي استراتژي انتخاباتي خود براي تامين مداوم انرژي مورد نياز بيش از يك ميليارد هندي را فداي جنگ طلبي‌هاي ترامپ و ايران ستيزي‌هاي جان بولتون، مشاور امنيت ملي‌اش نمي‌كند.
تركيه: رابطه با ايران به كشور ثالث ربطي ندارد
مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه تركيه در تازه‌ترين اظهارات خود اعلام كرد كه كشورش رابطه با ايران را به درخواست كشور سومي تغيير نخواهد داد. اين سخنان چاووش اوغلو چند روز پس از آن صورت گرفت كه برخي مقام‌هاي امريكايي هشدار دادند كه تمام كشورها بايد از تاريخ 4 نوامبر خريد نفت از ايران را متوقف كنند. تركيه براي تامين انرژي مورد نياز خود شديدا به ايران وابسته است. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه سال گذشته اعلام كرده بود كه آنكارا قصد دارد سطح رابطه تجاري با تهران را از 10 ميليارد دلار به 30 ميليارد دلار برساند.