چاره بنزين
عباس كاظمي
يكي از تبعات قيمت غيرواقعي سوخت در كشور افزايش ميزان قاچاق است. براي مثال قيمت نفت سفيد در خارج از مرزهاي ايران به ازاي هر ليتر چهار هزار تومان است در حالي كه اين فرآورده داخل ايران 150 تومان قيمت دارد. اگر قيمت سوخت واقعي شود ميزان مصرف سوخت مديريت شده و ديگر مشكل كمبود سوخت را نخواهيم داشت. زماني كه قيمت سوخت غيرواقعي باشد و دولت به ازاي هر ليتر يارانه بالايي به مصرف‌كنندگان بپردازد هم مصرف بالا مي‌رود و هم اينكه به حجم قاچاق افزوده مي‌شود. در اين ميان دولت بايد كاسه چه كنم به دست بگيرد و براي تامين مصرف دست به واردات بزند. اين روزها كشور با كمبود برق و افزايش مصرف مواجه است و به نوعي برق در ايران به سمت سهميه‌بندي رفته است. دليل آن فروش برق با قيمت غيرواقعي و ارزان به مردم است. اگر قيمت واقعي شود نيازي به تعطيل كردن كشور نيست و مردم براساس نيازشان اقدام به مصرف مي‌كنند. در خصوص ساير اقلام انرژي نيز وضع به همين شكل است. حال كه قيمت سوخت غيرواقعي است چگونه مي‌توان از مردم انتظار داشت مصرف نكنند؟ رفع اين مشكل فقط حركت به سمت قيمت واقعي است. انتخاب راه‌هاي ديگر آزموده شده مانند دونرخي كردن قيمت سوخت فساد ايجاد مي‌كند و افرادي همواره از فاصله بين دو قيمت سوءاستفاده مي‌كنند. به همين خاطر است كه بسياري از كارشناسان بر اين موضوع تاكيد دارند كه بايد قيمت واقعي سوخت از مصرف‌كنندگان گرفته شود. دولت به چه دليل منابع وسيعي از بودجه را براي بنزين يارانه مي‌پردازد؟
مشخص است در اين شرايط نه تنها مصرف مديريت نمي‌شود بلكه روز به روز هم افزايش پيدا مي‌كند.
اين درحالي است كه دولت از پالايشگاه‌ها به قيمت فوب بنزين خريداري مي‌كند و بايد ميزان زيادي يارانه سوخت را به مردم بپردازد. در اين فرآيند به كارخانه‌هاي خودروسازي هم انتقاد وارد است اما زماني كه مصرف‌كننده از محصول استقبال مي‌كند و خودرو خريداري مي‌كند مشخص است خودروساز هم بدون توجه به سوخت كمتر همان محصولات قديمي خود را توليد كرده و به ميزان توليد آن مي‌افزايد. اگر قيمت سوخت واقعي باشد مصرف‌كننده هم دنبال خودروي كم مصرف مي‌رود، خودروساز نيز ناچار به توليد خودروي كم مصرف مي‌شود اما زماني كه فردي خودروي پرمصرف مي‌خرد و پول سوخت واقعي را نمي‌دهد تغييري در كيفيت خودروي داخلي رخ نخواهد داد.
خودروساز خودروي پرمصرف با قيمت ارزان توليد مي‌كند و تغييري هم در خط توليد خود ايجاد نمي‌كند. 40 سال است تغييري در خط توليد خودروها ايجاد نشده است زيرا مصرف‌كننده از همين نوع خودرو استقبال مي‌كند؛ چراكه براي او مي‌صرفد با توجه به قيمت پايين سوخت از خودروهاي پرمصرف داخلي استفاده كند.
مديرعامل سابق شركت ملي پالايش و پخش فرآورده‌هاي نفتي