مذاكرات خانم ولز با امارت اسلامي

ساختمان كرمي رنگ دفتر سياسي امارت اسلامي افغانستان در دوحه، عاقبت بعد از 5 سال به هدف اوليه تاسيسش نزديك مي‌شود؛ به رسميت شناخته شدن امارت اسلامي يا دولت طالبان در افغانستان از سوي امريكا و مذاكره مستقيم با واشنگتن. سال 2013 طالبان دفتر دوحه را با هدف مذاكره با دولت امريكا براي پايان دادن به جنگ در افغانستان تاسيس كرد، اين مذاكرات هر چند در رده‌هاي پايين و براي مبادله اسرا انجام شد، اما نهايتا با مخالفت شديد دولت كابل متوقف ماند. 3 سال بعد از شكست تلاش قبلي دولت اوباما براي مذاكره مستقيم با طالبان، حالا دولت ترامپ است كه بلندپايه‌ترين ديپلمات خود در امور آسياي ميانه و آسياي جنوبي را به دوحه فرستاد تا با مقام‌هاي طالبان براي آغاز مذاكرات صلح افغانستان گفت‌وگو كند. دولت ايالات متحده امريكا، براي پايان دادن به بلندترين جنگ فرامرزي اين كشور، راه‌هاي جديدي را امتحان مي‌كند. كمتر از يك سال بعد از اعلام استراتژي جديد دونالد ترامپ، رييس‌جمهور امريكا براي جنگ افغانستان، حالا واشنگتن دست به دامن طالبان شده است تا با اين گروه مسلح مخالف دولت مذاكره كند. روز شنبه يك مقام بلندپايه طالبان به شرط پنهان ماندن نامش خبر داد كه نمايندگان ارشد گروه طالبان با ديپلمات‌هاي بلندپايه امريكايي ديدار و گفت‌وگو كرده‌اند تا مقدمات مذاكرات صلح ميان طالبان و امريكا را برنامه‌ريزي كنند. بر اساس گزارش رسانه‌هاي خارجي در شرايطي كه هفته گذشته، آليس ولز، دستيار وزير امورخارجه در امور آسياي جنوبي و آسياي ميانه به قطر سفر كرده‌بود و در اين سفر با مقام‌هاي طالبان ديدار و گفت‌وگو كرده است. به گزارش نيويورك‌تايمز، دو عضو ارشد طالبان تاييد كرده‌اند كه در اين گفت‌وگوها آليس ولز به همراه تعدادي از مقام‌هاي كميسيون سياسي گروه طالبان در كنار يك ديپلمات امريكايي ديگر كه نامي از او برده نشده، حضور داشتند. استفاني نيومن، يكي از سخنگويان وزارت خارجه امريكا حاضر به رد يا تاييد چنين ديداري نشد و تاكيد كرد: «هر گفت‌وگويي در مورد آينده صلح در افغانستان بين دولت كابل و گروه طالبان اتفاق خواهد افتاد.» دوراني وزيري، معاون سخنگوي رييس‌جمهور افغانستان در كابل بدون تاييد يا رد اين رويداد از هر اقدامي براي پيشبرد صلح استقبال كرد ولي با تكرار موضع هميشگي ارگ رياست‌جمهوري كابل تاكيد كرد: «افغانستان فقط گفت‌وگوهاي افغان- افغان و تحت رهبري افغان‌ها را مي‌پذيرد.»

چرخش موضع سنتي واشنگتن

واشنگتن كه از آغاز جنگ در افغانستان تاكنون از مذاكره رودررو با طالبان سر باز مي‌زد، از يك ماه پيش تلويحا خبر داده است كه براي صلح در افغانستان قصد دارد تا با گروه طالبان مذاكره كند. سال 2014 دفتر سياسي طالبان در دوحه قطر ميزبان مذاكراتي بود كه با وساطت قطر ميان مقام‌هاي طالبان و ديپلمات‌هاي امريكا جهت آزادي 5 رهبر اسير طالبان در زندان گوانتانامو به ازاي آزادي يك درجه‌دار امريكايي از اسارت طالبان بود. هر چند مذاكرات براي مبادله اسرا به نتيجه رسيد، اما به دليل اعتراض شديد دولت افغانستان، ادامه اين مذاكرات متوقف ماند. با اين حال اين‌بار به نظر مي‌رسد كه دولت كابل و شوراي عالي صلح افغانستان، اعتراض تندي به انجام مذاكرات رودررو ميان امريكا و طالبان ندارند. امريكايي‌ها تلاش كرده‌اند اين مذاكرات را تا جاي ممكن بي‌سر و صدا برگزار كنند. يك ماه پيش بلافاصله بعد از سفر مايك پومپئو، به كابل، موضوع برگزاري مذاكرات صلح ميان طالبان و امريكا، از سوي رسانه‌ها به عنوان راهكار جديد دولت امريكا براي برون‌رفت از بحران 17 ساله افغانستان مطرح شد. ژنرال جان نيكلسون، فرمانده نيروهاي امريكايي و ناتو در افغانستان، بلافاصله بعد از مخابره اين گزارش‌ها، خبر داد كه امريكا هدفي براي دور زدن دولت افغانستان و كنار گذاشتن ارگ رياست‌جمهوري از مذاكرات صلح ندارد. به نظر مي‌رسيد، اظهارات ژنرال نيكلسون به معناي تكذيب تلاش دولت امريكا براي مذاكره مستقيم با طالبان باشد، اما چهارشنبه هفته گذشته روزنامه وال‌استريت ژورنال خبر داد كه يك ديپلمات بلندپايه امريكايي براي گفت‌وگو با مقام‌هاي طالبان به دوحه قطر سفر مي‌كند، ديپلماتي كه روز شنبه مشخص بود، آليس ولز، دستيار وزير خارجه امريكا بوده است. مقام‌هاي امريكايي اميدوارند گفت‌وگوي مستقيم ميان طالبان و امريكا، به مذاكرات صلح ميان دولت افغانستان و گروه طالبان بينجامد. گروه طالبان طي 17 سال گذشته همواره از گفت‌وگوي مستقيم با دولت كابل سرباز زده و اعلام كرده كه طرف گفت‌وگوي آنها دولت اشغالگر امريكاست و بدون مذاكره طالبان و امريكا صلحي قابل دسترس نيست. به نوشته وال‌استريت ژورنال، تلاش پيشين امريكا براي مذاكره با طالبان فقط به دليل جزييات قابل چشم‌پوشي، مانند پرچمي كه بيرون دفتر سياسي طالبان در دوحه برافراخته‌شده است، متوقف شدند.

استراتژي بدون نتيجه

وال‌استريت ژورنال در گزارشي از وضعيت ميداني جنگ در افغانستان مي‌نويسد، با هيچ مقياس عيني نمي‌توان نتيجه گرفت كه استراتژي جديد دونالد ترامپ در افغانستان بعد از يك سال اجرا، نتيجه مثبتي داشت. دولت افغانستان از هرگونه پيشروي واضح براي بازپسگيري مناطق تحت اشغال طالبان بازمانده است، تلفات غيرنظاميان در افغانستان به بالاترين ميزان خود در 8 سال گذشته رسيده است، تلاش‌هاي ارتش افغانستان براي ايجاد يك نيروي هوايي قابل اتكا و افزايش نيروهاي متخصص ارتش با شكست مواجه شده است. تلاش‌ها براي مقابله با قاچاق مواد مخدر و زمين‌هاي تحت كشت خشخاش بي‌نتيجه مانده‌اند و مقام‌هاي امنيتي مي‌گويند هر چند استراتژي جديد توانسته جلوي طالبان براي تصرفات تازه را بگيرد، اما از قدرت آنها هيچ نكاسته است. به نوشته وال‌استريت ژورنال، مقام‌هاي امريكايي تلاش مي‌كنند تا نتايج اين استراتژي را به شكل ديگري جلوه بدهند، آنها مي‌گويند كه اعداد و ارقام نشانگر واقعيت نيست، بلكه براي ديدن واقعيت بايد تحولاتي مانند اعلام آتش‌بس سه روزه بي‌سابقه به مناسبت عيد فطر را به عنوان يك دستاور بي‌سابقه براي اين استراتژي معرفي كرد. ژنرال جوزف ووتل، فرمانده سنتكام مي‌گويد كه امريكا قصد ندارد استراتژي ترامپ در مورد جنوب آسيا را به شكل بنيادين تغيير دهد، بلكه ممكن است براي بهبود آن برخي تغييرات تاكتيكي در بخش‌هايي از آن ايجاد شود. اين اظهارات در حالي بيان مي‌شود كه از هفته‌هاي گذشته، رسانه‌هاي امريكايي خبر از بازنگري كلي در استراتژي امريكا در افغانستان مي‌دهند. با اين حال امريكايي‌ها به موفقيت مذاكرات مستقيم با طالبان اميدوارند. به نوشته وال‌استريت ژورنال، ديپلمات‌هاي امريكايي قصد دارند ميزان صداقت و عزم طالبان را در اين گفت‌وگوها بسنجند و از اين طريق امكان برگزاري گفت‌وگوهاي جدي براي صلح در افغانستان را ارزيابي كنند.

عقب‌نشيني در برابر طالبان

وال‌استريت ژورنال به نقل از ژنرال جان نيكلسون، فرمانده عمليات در افغانستان مي‌نويسد «بسياري از آمار و عددهاي سنتي مانند سطح خشونت جاري و جمعيت تحت كنترل طالبان، معيارهاي مناسبي براي ارزيابي عملكرد نيست، بايد به مسائلي مانند پيشرفت مذاكرات صلح بيشتر توجه كرد. » نيويورك تايمز در گزارشي مي‌نويسد كه ارتش امريكا و نيروهاي ارتش افغانستان براي كاهش درگيري‌ها در مناطق تحت كنترل طالبان، در حال عقب‌نشيني از مواضع خود هستند. به نوشته نيويورك‌تايمز حركات اخير ميداني ارتش امريكا به‌شدت يادآور استراتژي‌هاي پيشين عقب‌نشيني است كه در دوره‌هاي بوش و اوباما نيز تكرار شدند، به اين شكل نيروهاي ارتش افغانستان از مناطق دور افتاده‌تر و پرتنش‌تر خارج شوند و تمركز خود را بر مناطق پرجمعيت‌تر تحت كنترل دولت مانند كابل، قندهار، قندوز، مزار شريف و جلال‌آباد قرار دهند. به نوشته نيويورك‌تايمز، اگر مذاكرات ميان امريكا و طالبان پيشرفت‌هاي عملي داشته‌باشد نشان از يك تغيير جدي در سياست امريكاست و مي‌توان انتظار داشت تا استراتژي جديد عقب‌نشيني نهايتا به عقب‌نشيني كامل امريكا از افغانستان منجر شود.