پيروزي ديپلماسي يوناني
يا عقب‌نشيني تركيه
محمود فاضلي
هنوز دو روز از سخنان تند وزير خارجه تركيه عليه يونان در سمينار سفراي تركيه كه طي آن، وي يونان را عامل اصلي تنش در درياي اژه معرفي كرده و آتن را متهم كرده بود در درياي اژه و مديترانه بار ديگر تنش را بالا برده و دست به اقدامات عجيب مي‌زند، نگذشته بود كه خبر آزادي دو سرباز يوناني كه در ماه مارس گذشته به جرم ورود غيرقانوني به خاك تركيه دستگير شده بودند و همين امر موجب بروز تنش و اختلاف ميان دو كشور شده بود، موجب شگفتي محافل ديپلماتيك شد.
دادستاني تركيه در چرخشي ناگهاني اعلام كرد نظر به اينكه اين دو نظامي يوناني فقط به اتهام ورود غيرمجاز متهم هستند و اتهام جاسوسي بر آنان وارد نشده و از آنجا كه مدت بازداشت آنان از حكم احتمالي دادگاه براي تخلف آنها كمتر نبوده آزادي فوري آنان به دادگاه پيشنهاد شد و در نهايت مورد پذيرش دادگاه قرار گرفت. محاكمه دو نظامي يوناني در آينده به جرم ورود غيرمجاز به تركيه، بدون حضور آنان انجام خواهد شد.
به دنبال اعلام حكم دادگاه تركيه و به دستور نخست‌وزير، هواپيماي اختصاصي وي عازم تركيه شد و دو نظامي يوناني را به يونان انتقال داد. در پرواز اين دو نظامي قائم مقام وزارت خارجه و معاون ستاد مشترك نيروهاي مسلح يونان حضور داشتند. در مراسم استقبال اين دو كه در فرودگاه شهر تسالونيكي برگزار شد، وزير دفاع، معاون وزارت خارجه و رييس ستاد نيروي زميني ارتش حضور داشتند.
رييس‌جمهور يونان آزادي دو نظامي را «عدالت بديهي مراجع تركيه»، نخست‌وزير نيز آن را اقدامي كه موجب تقويت دوستي، حسن همجواري و ثبات در منطقه خواهد شد، دانستند. وزير خارجه يونان از «پيروزي ديپلماسي»، وزير دفاع كه تندترين موضع‌گيري عليه تركيه را دارد، اميدواراست آزادسازي دو نظامي يونان سرآغاز فصلي جديد براي روابط دوجانبه باشد. وي اعتقاد دارد آتن و آنكارا مي‌توانند به طور صلح‌آميز در كنار هم زندگي كنند و با احترام به حقوق و معاهدات بين‌المللي آينده و فرداي مردم دو كشور را بسازنند.
وزارت خارجه يونان ضمن استقبال از آزادي دو نظامي يوناني مدعي شد «تصميم مراجع تركيه مثبت بوده و به روابط دوجانبه و دوستي مردم دو كشور كمك مي‌كند. تلاش‌هاي مستمر نخست‌وزير، وزارت خارجه، سفارت و كنسولگري‌هاي يونان در تركيه نتيجه داد و بار ديگر ديپلماسي برنده بزرگ شد.» آقاي يونكر رييس كميسيون اروپا تاكيد كرده است همان‌طور كه در اجلاس «وارنا» بيان كردم، تركيه از همسايگان اروپايي خود نبايد هراسي داشته باشد. اتحاديه اروپا بر اين راهبرد پايبند است و خواهان تركيه‌اي باثبات و دموكراتيك است.
شواهد نشان مي‌دهد آتن آزادي دو نظامي كشور توسط تركيه را نتيجه «ديپلماسي» كه يونان در ماه‌هاي گذشته پيش‌گرفته، مي‌داند. مقامات چپگراي يونان كه در عرصه داخلي و به ويژه پس از آتش‌سوزي‌هاي اخير جنگل‌هاي اين كشور كه منجر به مرگ 94 نفر شد در بدترين شرايط سياسي قرار دارند و تاكنون در مقابل اصرار احزاب مخالف براي برگزاري انتخابات زودرس پارلماني مقاومت نشان مي‌دهند، مدعي‌اند ديدار نخست‌وزير اين كشور با رييس‌جمهوري تركيه در حاشيه اجلاس سران ناتو در آزادي اين دو تاثيرگذار بوده است. ادعا مي‌شود در اين ديدار نخست‌وزير قاطعيت نشان داد و هرگز ارتباط دادن دو نظامي يوناني با قضيه هشت نظامي فراري تركيه را نپذيرفت. بسياري حتي در داخل يونان پذيرش مبادله دو نظامي با هشت نظامي تركيه را پيشنهاد مي‌كردند.
شواهد نشان مي‌دهد يكي از علل آزادي اين دو نظامي، تيرگي در روابط آنكارا با غرب و امريكا است و تركيه احتمالا با آزاد كردن دو نظامي يوناني قصد دارد حسن‌نيت خود را بين‌المللي كند. تلاش ديپلماسي يونان اين بود كه اين موضوع را نه به عنوان مساله دوجانبه كه يك موضوع محوري در روابط اتحاديه اروپا با تركيه در بالاترين سطح مطرح كند. اين موضوع در چند مرحله در ارگان‌هاي اتحاديه اروپا، شوراي اروپا و پارلمان اروپا مطرح و مقامات اروپايي همچون رييس شوراي اتحاديه اروپا، رييس كميسيون اروپا و مسوول سياست خارجي اروپا بارها به اين موضوع اشاره كردند.
يونان در مدت زنداني بودن دو نظامي خود از ظرفيت ديپلماتيك خود در اتحاديه اروپا براي تحت فشار قراردادن تركيه استفاده كرده و انزواي بين‌المللي تركيه را به عنوان پيروزي دستگاه ديپلماسي يونان معرفي كرد. به اعتقاد آتن، رايزني‌هاي اين كشور با متحدان خود در اروپا موجب شد در بيانيه پاياني اجلاس سران اتحاديه اروپا، رهبران اروپايي نسبت به ادامه بازداشت شهروندان اتحاديه اروپا توسط تركيه ابراز نگراني كرده كه اشاره‌اي غيرمستقيم به بازداشت دو نظامي يوناني در اين كشور داشت. رايزني‌هاي يونان با اعضاي اتحاديه اروپا و حمايت مستقيم و غيرمستقيم اعضاي آن از يونان البته با ناخرسندي آنكارا رو‌به‌رو بود و واكنش‌هاي تند اردوغان را درپي داشت. به گفته وي عادلانه نيست كه موضوع دو نظامي يوناني به بحث گذاشته شود اما در مورد استرداد نظاميان تركيه كه پس از كودتا به يونان فرار كردند، صحبتي نشود. كساني كه دست به كودتا زدند همچنان در يونان هستند و وقتي ما خواستار استردادشان شديم آنان را به ما تحويل ندادند.
با آزادي دو نظامي يوناني اين كشور مدعي است «ديپلماسي، صبر و متانت نتيجه داده است» و قصد دارد به زودي گام‌هايي براي بهبود روابط با تركيه بردارد. شخص وزير خارجه قصد دارد مراسم افتتاحيه ساختمان كنسولگري يونان در «ازمير» را كه به علت بازداشت دو نظامي به تعويق افتاده بود، در 4 سپتامبر برگزار كرده و احتمالا با همتاي ترك خود در حاشيه اين مراسم ديدار كند. همچنين انتظار مي‌رود در حاشيه اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل وزراي خارجه دو كشور نيز با يكديگر ديدار داشته باشند.