تاخير اثر تورمي در بورس
عليرضا باغاني
تحليل روند صعودي و ثبت ركورد تاريخي بورس نيازمند توجه به دو موضوع است. موضوع اول روند رشد 60 درصدي بورس از ابتداي سال جاري و مساله دوم، ثبت ركورد تاريخي روز شنبه بازار سهام است. روند بازارهاي سرمايه‌اي مانند طلا، ارز، مسكن و خودرو نشان از وجود نقدينگي زياد و هيجان‌هاي ناگهاني دارد. در طي هفته‌هاي اخير بخشي از اين هيجانات تخليه شده و انتظار سودآوري بيشتر و ناگهاني‌تري از اين بازارها نمي‌رود. به همين دليل سرمايه‌گذاراني كه سرمايه‌هاي مازاد در دست دارند، براي كسب سود به دنبال يافتن بازارهاي جديد هستند. از طرف ديگر فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري در كشور محدود است و با توجه به محدوديت‌هايي براي ورود و خروج سرمايه، نقدينگي و سرمايه‌هاي در دسترس، شرايطي براي بروز و ظهور فرصت‌ها، جز در بازارهاي داخلي موجود نيست و چه بهتر كه آن بازار، بازاري با درجه جذابيت بيشتر و ريسك كمتر باشد. بنا به گزارش‌هاي اخير بيش از 1500 هزار ميليارد تومان نقدينگي در كشور وجود دارد كه بخشي از آن به دليل نگراني‌هاي سياسي نشات گرفته از خروج امريكا از برجام و بخشي ديگر به دليل كاهش سود بانكي، سرگردان است. طي ماه‌هاي گذشته، نقدينگي رها شده به سمت بازارهاي داخلي هدايت شده و اثراتش را در بازارهاي ارز، طلا، مسكن و خودرو گذشته است. آن‌چه كه در اين بازارها به دنبال افزايش تقاضا اتفاق افتاد، بالا رفتن قيمت‌ها و در نتيجه تورم بود. پس از آن تورم و نرخ ارز باعث افزايش قيمت سهام شركت‌هاي بورس شد. البته اثرات تورمي در بورس (فارغ از شرايط اقتصادي و سياسي) با تاخير نمايان مي‌شود چرا كه شركت‌ها بايد در ابتدا اثرات افزايش قيمتي را در حساب‌هاي مالي خودشان وارد كنند و در گام بعدي، ارزش جايگزيني شركت در بورس بالا مي‌رود و در نهايت بورس رشد مي‌كند. به هر روي، روند صعودي اخير با آغاز به كار بازار ثانويه ارز آغاز شد چرا كه اين بازار توانست قدري از اختلاف ارزي بين ارز رسمي و بازار آزاد را جبران كند. به بيان ديگر در ميانه مرداد و قبل از راه‌اندازي بازار ثانويه كه التهاب بازار ارز و طلا كمتر شده بود، بورس وارد فاز رونقي شد، چرا كه پيش‌بيني فعالان و كارشناسان افزايش تمايل شركت‌هاي وارداتي به عرضه ارز در بازار ثانويه بود. گفتني است تا قبل از ايجاد سامانه ارزي، رانتي در حدود 80 هزار ميليارد تومان توسط واسطه‌ها و دلالان به وجود آمده بود. در واقع دولت براي آسيب نديدن مصرف‌كننده نهايي و جلوگيري از انتقال زيان به مردم، نرخ ارز را دستوري كرد.
اما دستوري كردن نرخ ارز منجر به احتكار ارزي توسط برخي از شركت‌هاي وارداتي شد. بعد از ايجاد بازار ثانويه، ارزش جايگزيني بسياري از شركت‌هاي بورس بالا رفت و اين امر بر قيمت سهام شركت‌ها تاثيراتي گذاشت. به اين ترتيب بورس وارد روند رونقي شد كه روز شنبه ركورد تازه‌اي را ثبت كرد. علاوه بر واكنش فعالان به نرخ ارز، ثبت ركورد ديروز بورس در واقع واكنشي به سياست‌هاي دولت در آزاد‌سازي قيمت انواع مختلف كالاها در بازار رسمي مثل پتروشيمي هم بود.