گروه ديپلماسي|دومين دور مذاكرات هسته‌اي در لوزان سوييس پس از 9 روز با بيانيه مشترك مطبوعاتي ميان جمهوري اسلامي و گروه 1+5 به پايان رسيد و دريچه نوين در راستاي مذاكرات هسته‌اي تا پايان تير ماه امسال براي دستيابي به توافق جامع نهايي گشوده شد. جزييات مورد توافق قرار گرفته در راهكار در مذاكرات كه امتيازاتي را براي طرفين مذاكره شامل مي‌شد، به تفصيل و به صورت بيانيه‌اي مشترك توسط فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا و محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان در دانشگاه يونيل لوزان اعلام شد. حفظ برنامه هسته‌اي ايران همزمان با لغو تحريم‌هاي اعمال شده از سوي غرب و شوراي امنيت در قبال پذيرش برخي محدوديت‌ها و قبول نظارت‌ها و بازرسي‌ها از مهم‌ترين نكات اين بيانيه مشترك بود. براي نخستين بار چرخه تقابل شكست و در ازاي پذيرش محدوديت‌ها، تحريم‌هاي ايران لغو خواهد شد. داود هرميداس باوند، ديپلمات اسبق و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «اعتماد» معتقد است كه بايد مذاكرات هسته‌اي را در يك روند 12 ساله مورد بررسي قرار داد و با توجه به داشته‌ها، دستيابي به چنين شرايطي بيش از هر زمان ديگري به نفع ما است و راه را براي رسيدن به توافق جامع نهايي فراهم مي‌كند. وي معتقد است كه بيانيه مشترك مطبوعاتي بر اساس استراتژي برد – برد تنظيم شده است. مشروح گفت‌وگوي «اعتماد» با اين كارشناس مسائل سياست خارجي در ادامه مي‌آيد:
مذاكرات لوزان2 با دستيابي به يك بيانيه مشترك مطبوعاتي به پايان رسيد. ارزيابي‌تان از اين دور مذاكرات هسته‌اي چيست؟
فرآيند مذاكرات را بايد با توجه به شرايط موجود و روندهاي پيشين مورد بررسي قرار داد و تحليل آن به شكل انتزاعي و بي‌توجه به شرايط و روندهاي گذشته، امري اشتباه است. متاسفانه ما در طول هشت سال گذشته يك سياست خارجي تهاجمي و مبتني بر شرق را داشتيم كه نسبت به سازوكارهاي عرف بين‌الملل بي‌توجه بود و با رفتارهاي افراط‌گونه نيز همراه شد. نتيجه اين فرآيند مبتني بر سياست تهاجمي و نگاه به شرق نيز پيامدهاي نامطلوبي را براي ما به همراه داشت. صدور شش قطعنامه عليه كشورمان و قرار گرفتن ذيل فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد و اتخاذ تحريم‌هاي متعدد گوشه‌اي از نتايج نامطلوب عليه ما بود. البته در اين دوره مذاكراتي نيز صورت مي‌گرفت كه بي‌نتيجه به پايان مي‌رسيد. حال اين نوع سياست و رفتارها، تنگناهايي را براي كشورمان مخصوصا در حوزه اقتصادي ايجاد كرد و اين روند تا سال 92 ادامه پيدا كرد تا اينكه آقاي روحاني با شعار تعامل سازنده با جهان و گفت‌وگو توانستند راي مردم را كسب كنند و به عنوان رييس جهمور انتخاب شوند. با انتخاب ايشان، روند جديدي از مذاكرات هسته‌اي آغاز شد كه در مرحله اول با توافق ژنو همراه شد و در مرحله دوم با اين بيانيه مطبوعاتي ادامه يافته است. در اين بيانيه كه به شكل تفاهمنامه است، اسكلت و چارچوب توافق جامع نهايي مشخص شده است و شرايط را براي رسيدن به توافق مهيا مي‌كند. موضوعات مشخص هستند و راهكارهاي حل اين موضوعات نيز تعيين شده‌اند.
در بيانيه‌اي مطبوعاتي كه از سوي آقاي ظريف و خانم موگريني قرائت شد، به راهكارهاي رسيدن به توافق جامع اشاره شده بود. ارزيابي شما از محتواي بيانيه و راهكارها چيست؟
بيانيه را مي‌توان به چند بخش تقسيم كرد. در بخش مربوط به صنعت هسته‌اي، نطنز محل غني‌سازي ايران با درصد معيني مشخص شده است. فردو به يك مركز نوين تحقيقاتي و فناوري تبديل مي‌شود و راكتور اراك، آب سنگين باقي مي‌ماند و فقط قلب راكتور با همكاري كشورهاي ديگر مورد بازطراحي قرار مي‌گيرد. محدوديت‌هايي را كشورمان در خصوص فعاليت هسته‌اي پذيرفته است و از سوي ديگر يك نظام نوين كنترل و بازرسي در يك دوره حاكم مي‌شود كه زير نظر آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است و آژانس است كه راستي‌آزمايي فعاليت هسته‌اي كشورمان را تاييد مي‌كند. البته متن كنوني، متن اوليه است و متن نهايي نگارش آن آغاز شده است.
راهكارها درباره تحريم چگونه است؟
ما با سه نوع تحريم روبه‌رو هستيم. تحريم‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل، تحريم‌هاي امريكا و تحريم‌هاي اتحاديه اروپايي. تحريم‌هاي شوراي امنيت نيز سه دسته هستند؛ تحريم‌هاي نظامي، تحريم‌هاي هسته‌اي و تحريم‌هاي مالي و اقتصادي. قرار است تحريم‌هاي اقتصادي و مالي در برهه اول برداشته شوند كه البته نيازمند تاييد آژانس است. البته تحريم‌هاي ديگر به نظر مي‌رسد امكان لغو آنها وجود ندارد و به شكل گام به گام و بستگي به شرايط دارد.
نكات كليدي اين بيانيه چيست؟
به طور كلي فرآيند تفاهمنامه در شرايط موجود به نفع كشور و منافع ملي ما است. فارغ از اينكه قرار است تحريم‌هاي اقتصادي و مالي برداشته شوند. از سوي ديگر، حق غني‌سازي ايران به رسميت شناخته شده و قرار نيست مكاني بسته شود. بايد يادآوري كنم كه هدف مذاكرات تحميل شكست به ديگري نيست، چراكه اگر هدف اين باشد راه ديگري جز مذاكره را بايد در پيش گرفت. در مذاكره بايد سازش داشت و سعي كرد منافع و خواسته‌هاي هر دو طرف مورد توجه قرار گيرد. يادمان باشد كه اسراييل بزرگ‌ترين مخالف مذاكرات و دستيابي به توافق بود و معتقد بود كه ايران نبايد هيچ‌گونه فعاليت هسته‌اي داشته باشد.
پس اين بيانيه يك بيانيه برد – برد است؟
بله. براساس استراتژي برد – برد است. بايد داشته‌هاي‌مان را ببينيم و بر اساس داشته‌هاي‌مان قضاوت كنيم. با توجه به داشته‌هاي‌مان، من فكر مي‌كنم كه با اين توافق برد هم كرده‌ايم.
سخنان رييس‌جمهوري امريكا پس از قرائت بيانيه مشترك را چگونه ارزيابي مي‌كنيد؟
طرفين مذاكره هر كدام سعي مي‌كند از دريچه نگاه خود بيانيه و توافق را مورد تحليل و بيان قرار دهد. اوباما در صحبت‌هاي خود سعي مي‌كند تا اسراييل، لابي آيپك و كنگره را راضي نگه دارد و براي همين جنبه بازدارنده و محدوديت‌زا را مورد بيان قرار مي‌دهد. فرانسه نيز چون نمايندگي كشورهاي عربي و اسراييل را دارد براي همين مي‌گويد كه هنوز درباره تحريم تصميمي گرفته نشده است. آقاي ظريف نيز سعي مي‌كند روي مساله برداشته شدن تحريم‌ها مانور دهد.