فرصت طلبي فرانسه
مرتضي مكي
امانوئل ماكرون، رييس‌جمهوري فرانسه در جريان ملاقات با دونالد ترامپ در حاشيه مراسم هفتادوپنجمين سالگرد ورود نيروهاي متفقين در بندر نورماندي با مواضع دونالد ترامپ در قبال جمهوري اسلامي ايران اعلام همسويي كرد. رييس‌جمهوري فرانسه با اين موضع‌گيري نشان داد كه فرانسه نيز مي‌خواهد از تاثير فشارها و تحريم‌هاي امريكا عليه جمهوري اسلامي ايران در نقش يك پليس خوب بهره‌برداري كند. ماكرون در كنفرانس خبري مشترك با ترامپ گفت: «ما قطعا اهداف يكساني در قبال ايران داريم. چه كار‌هايي مدنظرمان است كه انجام دهيم؟ اول، مي‌خواهيم مطمئن شويم آنها به سلاح هسته‌اي دست پيدا نمي‌كنند، منظورم اين است تا سال ۲۰۲۵ ابزاري در اختيار داريم، مي‌خواهيم از آن فراتر برويم و به اطمينان كامل براي زمان طولاني دست پيدا كنيم.» ماكرون اضافه كرد: «دوم، ما مي‌خواهيم فعاليت آنها در زمينه موشك‌هاي بالستيك را كاهش دهيم. سوم، مي‌خواهيم فعاليت منطقه‌اي آنها را مهار كنيم.» رييس‌جمهور فرانسه برقراري صلح در منطقه را چهارمين هدف مشترك واشنگتن و پاريس خواند و گفت: «بنابراين، ما بايد با يكديگر اين چهار هدف را محقق كنيم.» فرانسه در جريان امضاي توافقنامه برجام تحت تاثير فشار عربستان و رژيم صهيونيستي با تاخير اين توافقنامه را امضا كرد ...
آن زمان گفته مي‌شد كه فرانسه در نقش پليس بد به دنبال گرفتن امتيازات بيشتر در برجام است. اما پس از امضاي توافقنامه برجام لوران فابيوس وزير خارجه وقت فرانسه در راس هيات بلند پايه تجاري به تهران سفر كرد و نشان داد كه فرانسه به دنبال همكاري‌هاي گسترده تجاري با ايران است. در يك سال گذشته كه امريكا از برجام خارج شده است مقامات فرانسه همواره بر پايبندي و حفظ برجام تاكيد كرده‌اند. هرچند در مواردي براي گفت‌وگوهاي جامع‌تر به خصوص درباره برنامه موشكي ايران و نفوذ منطقه‌اي تهران نيز سخن گفتند.
اما اكنون ماكرون به صراحت از همسويي با ترامپ سخن مي‌گويد. رييس‌جمهوري فرانسه در عين حال بر اين نكته تاكيد مي‌كند كه در دستيابي به اهداف مطرح شده با ترامپ با امريكا اختلاف نظر دارد. اين اظهارات در شرايطي مطرح مي‌شود كه تحركات سياسي براي ميانجيگري و كاهش تنش ميان امريكا و جمهوري اسلامي ايران افزايش يافته است. در جديدترين اين تحركات قرار است شينزو آبه نخست‌وزير ژاپن و هايكو ماس وزير خارجه آلمان به تهران سفر كنند.
همچنين پر فيشر مدير اينستكس نيز قرار است به ايران بيايد. اگر چه تغييراتي در مواضع دونالد ترامپ و مايك پمپئو مشاهده مي‌شود ولي اين تغيير مواضع دو‌پهلو و مبهم است. در واقع تغيير در لحن و نه در عمل است و ترامپ همچنان اميدوار است در نتيجه فشارهاي اقتصادي و تحريم بدون جنگ با جمهوري اسلامي ايران به اهدافش دست يابد. به نظر نمي‌رسد تحركات سياسي اخير به مذاكره امريكا با جمهوري اسلامي ايران بينجامد. يك هدف تحركات سياسي اخير و مواضع اخير ماكرون با هدف كاهش تنش ميان امريكا و ايران و آغاز دور جديدي از مذاكرات با اروپا و متحدان نزديك امريكا چون ژاپن است.
سياست خارجي ژاپن بعد از جنگ جهاني دوم تحت تاثير سياست خارجي امريكا بوده است. در واقع مي‌توان رابطه ژاپن با ايران را در چهار دهه گذشته را رابطه‌اي محافظه‌كارانه دانست كه به دنبال چالش با امريكا در روابط با ايران نبوده است. ترامپ مي‌كوشد اگر نتوانست متحدانش در اروپا و شرق آسيا را در خروج از برجام همسو و همراه خود كند، از ابزارهاي ديپلماتيك براي همسويي و همراهي با امريكا براي آغاز دور جديدي از مذاكرات با ايران استفاده كند. حال بايد ديد استراتژي جمهوري اسلامي ايران در شرايط جديد چيست و چگونه مي‌خواهد از اين شرايط استفاده كند. در يادداشت جداگانه‌اي در اين باره سخن خواهيم گفت.