ميثم سليماني
روز گذشته همزمان با سالروز امضاي توافق برجام ديلي‌ميل بخش ديگري از مكاتبات سركيم داروك سفير بريتانيا در ايالات متحده را منتشر كرد كه از لحظات پاياني مذاكرات بريتانيا با امريكا براي حفظ برجام پرده برمي‌داشت. داروك در بخشي از گزارش‌هاي خود مي‌نويسد، اقدام ترامپ درخصوص توافق هسته‌اي با ايران در اصل به دليل دشمني با باراك اوباما رييس‌جمهور سابق صورت گرفت.
يادداشت‌هاي سركيم داروك در خصوص ايران به ماه مه سال 2018 باز مي‌گردد؛ دوره‌اي كه پيش از اعلام تصميم دونالد ترامپ بوريس جانسون كه در آن زمان وزيرامورخارجه بريتانيا بود به واشنگتن سفر مي‌كند تا جلوي دونالد ترامپ را براي خروج از برجام بگيرد. گفته مي‌شود كه بوريس جانسون و تيم ديپلماتيك او حدود 26 ساعت ملاقات‌هايي نزديك با مشاوران ترامپ داشتند تا جلوي اين تصميم گرفته شود اما نتوانستند هيچ تغييري در ذهنيت دونالد ترامپ ايجاد كنند.
پس از آنكه بوريس جانسون به لندن بازمي‌گردد، داروك در يك تلكس ديپلماتيك به دفتر نخست‌وزيري عنوان كرد كه سيستم اجرايي دولت ترامپ در ريل تخريب ديپلماسي قرار گرفته است. او تاكيد كرد كه آقاي ترامپ اين توافق را به دلايل شخصي برهم زده است چراكه اين توافق پيش‌تر توسط باراك اوباما به دست آمده است. سركيم داروك اظهار داشت كه نظرات در ميان مشاوران ترامپ به‌طور دايم در چرخش است و كاخ سفيد فاقد يك استراتژي روشن در مورد چگونگي خروج از برجام است.
داروك در يادداشت‌هاي خود مي‌نويسد حتي وزارت خارجه امريكا نيز هيچ برنامه روشن و هيچ‌گونه استراتژي در اين زمينه ندارد. ما در تماس‌هايي كه صبح روز بعد با وزارت خارجه داشتيم تا در خصوص برنامه‌هاي‌شان براي همكاري با متحدان صحبت كنيم، مشاهده كرديم كه هيچ برنامه‌اي براي صحبت با اروپا و حتي متحدان منطقه‌اي نيز از سوي امريكا وجود ندارد. مجموعه شواهد يادداشت‌هاي منتشرشده از سوي داروك نشان مي‌دهد كه پيش از خروج امريكا از برجام فشار زيادي به كاخ سفيد براي جلوگيري از اين اقدام وارد كرده است.
ايران و 6 قدرت جهاني در جولاي 2015 به توافقي دست يافتند كه ايران در ازاي محدود كردن فعاليت‌هاي هسته‌اي خود، تحريم‌هاي بين‌المللي نيز در اين خصوص عليه ايران برداشته شود. ايران تحت اين توافق نظارت خاص بين‌المللي را روي برنامه خود پذيرفت و امريكا و قدرت‌هاي جهاني نيز تحريم‌ها عليه ايران را متوقف كردند. اين توافق عملا نگراني جامعه جهاني از برنامه هسته‌اي ايران را كنار گذاشت و ايران نيز تا يك ماه پيش به‌طور كامل پايبند به اين توافق بوده است. اما آن‌گونه كه سفير بريتانيا در امريكا مي‌گويد امريكايي‌ها و شخص ترامپ به دليل خصومت شخصي با باراك اوباما اين توافق را بر هم زده است.
ترامپ پيش از انتخابات و در طول رقابت‌هاي سال 2016 بارها تاكيد كرده بود كه از اين توافق خارج خواهد شد چراكه بدترين معامله‌اي است كه تاكنون صورت گرفته به‌شدت از اين توافق نفرت داشت. همين موضوع به‌شدت متحدان اروپايي را نگران كرده بود كه امريكا اين توافق را برهم بزند و به همين دليل بود اروپايي‌ها و شخص بوريس جانسون 8 ساعت پرواز كرد تا به واشنگتن برسد، با وجود اينكه بريتانيا روابط ويژه‌اي با امريكا داشت اما تمام تلاش‌هاي جانسون بي‌نتيجه ماند.
طبق مدارك به دست آمده سركيم داروك برنامه خوبي را براي مذاكرات جانسون در امريكا برنامه‌ريزي كرده بود. او در طول اقامت كوتاه خود در ايالات متحده با جان بولتون مشاور امنيت ملي و جان كلي سرپرست كارمندان كاخ سفيد و همچنين با ايوانكا دختر ترامپ و همسرش جرد كوشنر ملاقات كرد. حتي در آن زمان جانسون توانست به دليل تاخيري كه در سفر مايك پمپئو وزيرامورخارجه جديد ترامپ به كره شمالي به وجود آمده بود با او نيز ديدار كند. اما اين بسيار نااميد‌كننده بود كه بوريس جانسون نتوانست رييس‌جمهور را در اين سفر ملاقات كند و در عوض به او قرار ملاقات با مايك پنس معاون اول رييس‌جمهور دادند كه عملا اولين وزير اروپايي و حتي بريتانيايي محسوب مي‌شد كه توانست با مايك پنس ارتباط و ملاقات دوجانبه در كاخ سفيد داشته باشد.
با اين حال جانسون در اين سفر در برنامه محبوب دونالد ترامپ يعني Fox & Friends در شبكه فاكس‌نيوز حاضر شد و از دونالد ترامپ تقاضا كرد كه ديدگاه خود نسبت به توافق هسته‌اي را تغيير دهد.
در يادداشت‌هاي داروك آمده است در طول مذاكرات جانسون در كاخ سفيد با حلقه دروني تيم ترامپ جانسون در خصوص موضوعاتي مانند كره شمالي و همچنين همكاري در مورد حمله به سوريه نيز صحبت كرده است. حتي جانسون از امريكا براي حمايت در خصوص پرونده مسموميت اسكريپال كه بريتانيا مدعي بود روسيه آن را انجام داده تشكر كرده است.
اما داروك در يادداشت‌هاي خود تاكيد كرده بود كه محوريت همه صحبت‌ها ايران بوده و مباحث پيچيده‌اي مطرح شده است. او در خلاصه‌اي دو صفحه‌اي كه به دفتر نخست‌وزيري ارسال كرده آورده است كه وزير امورخارجه براي امريكايي‌ها به خوبي روشن كرده كه اگرچه توافق با ايران نواقصي دارد و كامل نيست اما دولت امريكا بايد با آنها كنار بيايد. او درخصوص استدلال‌هاي جانسون براي امريكايي‌ها مي‌نويسد: وزير خارجه در خصوص كاهش سانتريفيوژ‌ها و ذخاير اورانيوم غني‌شده ايران مي‌گويد و اشاره مي‌كند كه رآكتور آب سنگين اراك دوباره باز طراحي مي‌شود و تاسيسات هسته‌اي ايران تحت يك رژيم بازرسي فوق‌العاده قرار گرفته است. در اين يادداشت‌ها آمده است كه مايك پنس معاون رييس‌جمهور و پمپئو وزيرامورخارجه به دقت توضيحات جانسون را گوش مي‌دهند و در اين نامه آمده كه به نظر مي‌رسد به‌طور كامل با ترامپ همراه نبودند.
گفته مي‌شود در جلسه‌اي كه جانسون با پمپئو در طبقه هفتم ساختمان وزارت خارجه داشته، پمپئو ابراز اميدواري كرده است تا بتواند رييس‌جمهور را متقاعد كند كه تاثير اين بيانيه ترامپ را كاهش دهد كه به‌طور مثال تحريم‌هاي ثانويه كه براي مجازات سايركشورها براي انجام تجارت با ايران اعمال مي‌شود را متوقف كنند.
اما مايك پنس در جلسه خود با جانسون پيغام ضعيفي از تغيير در رويكرد كاخ سفيد ارايه داد. در گزارش سر كيم داروك در خصوص جزييات آن جلسه آمده است كه مايك پنس به بوريس جانسون گفته است كه ترامپ قصد دارد نقاط معيوب اين توافق را برطرف كند و معامله‌اي سختگيرانه‌تر را با ايران به امضا برساند. پنس تاكيد مي‌كند ترامپ به دنبال يك معامله جديد است كه همه چيز را پوشش مي‌دهد كه شامل توقف فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران، غني‌سازي و بازفرآوري به‌طور كامل؛ توقف توليد موشك‌هاي بالستيك و مجبور كردن ايران به تغيير رفتار در منطقه مي‌شود.
با اين حال مايك پنس اطمينان داد كه كاخ سفيد علاقه‌مند است كه نزديك متحدانش باقي بماند و در خصوص مراحل بعدي اقدامات خود با بريتانيا مشورت كند و ما به دنبال راه رفتن در مسيري بهتر هستيم. با اين حال سركيم توضيح داد كه چگونه هيات بريتانيايي ناتوان از اين بود كه بتواند توضيحي از مشاوران و نزديكان آقاي ترامپ به دست آورد كه پس از خروج دقيقا امريكايي‌ها چه تصميمي گرفته‌اند و چه استراتژي را دنبال مي‌كنند و واقعا نشان مي‌دهد بريتانيايي‌ها از شرايط شگفت‌زده شده‌اند. حتي افراد مختلف نتوانستند به درستي توضيح دهند كه چرا رييس‌جمهور مصمم به عقب‌نشيني است و حتي زماني كه قصد خروج داشتند نتوانستند برنامه بعدي خود را بيان كنند و تنها برنامه آنها بازگشت تحريم‌هاي امريكا بود. در اينجا بوده است كه سركيم داروك كاخ سفيد را محيطي به‌شدت ناكارآمد و در ديپلماسي نيز ناتوان توصيف مي‌كند. تنها نكته خوشحال‌كننده ديدارهاي جانسون با بولتون به عنوان مشاور امنيت ملي بود كه او پيش‌تر خواستار بمباران ايران بود اما او به صراحت به جانسون گفت هيچ برنامه‌اي براي حمله به ايران وجود ندارد.
داروك به جانسون مي‌گويد شما در يك پكيج كامل با مقام‌هاي كاخ سفيد ديدار و به همه كس به جز رييس‌جمهور دسترسي پيدا كرديد، اما به ظاهر اين تصميم نه به خاطر دلايل ديپلماتيك بلكه به دلايل ايدئولوژيك اتخاذ شد زيرا اين معامله براي اوباما بود. تنها چند ساعت بعد مشخص شد كه ديپلماسي جانسون در امريكا شكست خورد. داروك مي‌نويسد، تصميم ترامپ پايان يك مسير طولاني را رقم زد و مشخص شد كه ورود آقاي بولتون به كاخ سفيد در آوريل 2018 بنا بر پيش‌بيني‌ها اين نتيجه را به دست آورد چرا كه بسياري از خطوط سخنراني ترامپ را پيش‌تر به‌طور شخصي از بولتون شنيده بودم.
مايك پنس در جلسه خود با جانسون پيغام ضعيفي از تغيير در رويكرد كاخ سفيد ارايه داد. در گزارش سر كيم داروك در خصوص جزييات آن جلسه آمده است كه مايك پنس به بوريس جانسون گفته است كه ترامپ قصد دارد نقاط معيوب اين توافق را برطرف كند و معامله‌اي سختگيرانه‌تر را با ايران به امضا برساند.