آشفته بازار فرودگاه
نيوشا طبيبي
طراحان فرودگاه امام خميني تهران، به عنوان فرودگاه اصلي و مادر كشور، كمترين سليقه و دقت و ظرافت را در ساخت آن رعايت نكرده‌اند. راه بيشتر كساني كه به قصد گردشگري به ايران مي‌آيند از اين فرودگاه مي‌گذرد. كشورهايي كه كسب درآمد از صنعت گردشگري را در برنامه اقتصادي پيشه كرده‌اند، سرمايه‌گذاري ويژه‌اي در ساخت فرودگاه‌هاي‌شان كرده‌اند. زشتي و بي‌ترتيبي در فرودگاه بين‌المللي تهران فراوان به چشم مي‌آيد. بسياري از اين آشفتگي‌ها فقط با تغيير رويه و صرف اندكي دقت و سليقه و بدون هزينه، قابل رفع هستند. بعض از ايرادات هم از گذشته و زمان ساخت ترمينال اصلي برجاي مانده‌اند كه حل آنها نيازمند صرف بودجه است. گويي وزارت راه در آن زمان، با عجله و بدون برنامه و ناگهاني دست به احداث اين ساختمان زده است. استفاده از مصالح بي‌كيفيت، سنگ‌هاي بد رنگ و نامتجانس با كاربري فرودگاه و طراحي فضاهاي بسيار تنگ و تاريك نشان از آن دارد كه تصميم‌گيران آن زمان هيچ نگاه مثبتي به آينده نداشته و فكر مي‌كرده‌اند كه احداث يك فرودگاه بزرگ و پرنور با فضاي لازم و پيش‌بيني شده براي «فري‌شاپ» و نمايشگاه‌هايي براي عرضه كالا و هنرهاي ايراني به كار نمي‌آيد. نمي‌توانيم بگوييم كه توان ما در ساخت ترمينال همين است چون در مجاورت همين ترمينال عمومي، ترمينال CIP بنا شده كه از هر جهت با كيفيت و بزرگ و متناسب است و به خوبي و با سليقه تزيين شده، با نظم و ترتيب اداره مي‌شود. در روز و شب‌هاي شلوغ فرودگاه امام، وقتي جلوي در ترمينال خروجي از ماشين پياده مي‌شويد، مستقيم بايد در صف ورود به سالن بايستيد! صدها نفر جلوتر از شما در صف انتظار كنترل گذرنامه توسط يك مامور انتظامي و دستگاه اشعه ايكس براي كنترل چمدان‌ها ايستاده‌اند. در امنيتي‌ترين فرودگاه‌هاي جهان نيز چنين ترتيباتي اتخاذ نشده‌اند. كنترل پاسپورت براي ورود به سالن كانترهاي هواپيمايي (تحويل بار) البته كار بيهوده‌اي است، عده زيادي از همراهان مسافران با خود گذرنامه مي‌آورند و براي كمك به مسافران‌شان وارد محوطه مي‌شوند، چون هركس كه گذرنامه‌اي همراه داشته باشد، مي‌تواند از جلوي مامور محترم عبور كند. كنترل چمدان‌ها سبب ازدحام جمعيت پشت اين دروازه مي‌شود و همين شلوغي اتفاقا ريسك امنيتي را بيشتر مي‌كند، در حالي كه قطعا چمدان‌ها پس از تحويل به بار هواپيمايي از زير دستگاه اشعه ايكس بازرسي‌هاي دقيق ديگر عبور مي‌كنند و توسط سگ‌هاي مواد مخدر‌ياب بازرسي مي‌شوند. با حذف همين دو مانعي كه به نظر زايد و بيهوده مي‌آيند هم از ازدحام جمعيت و شلوغي و زشتي و بي‌ترتيبي صحن فرودگاه جلوگيري مي‌شود و هم مردم كمتر به زحمت مي‌افتند. حال و روز سالخوردگان يا مادران بچه به بغل و تنهايي كه مجبور هستند با زحمت زياد بار خود را روي دستگاه بگذارند و بعد از بازرسي بدني به آن سوي گيت بروند و دوباره بار سنگين خود را بردارند، حقيقتا رقت‌آور است. راه چاره البته ساده است انتقال گيت‌هاي بازرسي بدني مسافران به پشت كنترل گذرنامه و برداشتن ممنوعيت تردد همراهان مسافر در محوطه تحويل بار. بار همراه و خود مسافر به خوبي و سرعت و البته دقت در بازرسي سپاه فرودگاه بازبيني مي‌شوند و از آنجا مسافر وارد محوطه ترانزيت مي‌شود. يكي ديگر از زشتي‌هاي اين فرودگاه بين‌المللي، تابلوهاي اطلاعات مثلا ديجيتالي است كه يكي در محوطه سالن اصلي و رو به محوطه پيش از بازرسي پليس و يكي ديگر روبه‌روي كنترل پاسپورت قرار داده شده‌اند و قرار بوده از روي آنها مسافر اطلاعات پروازهاي خروجي و شماره كانتر هواپيمايي مورد نظر و گيت خروجي خود را بفهمد. اطلاعات به صورت جدول تنظيم شده و با كندي فراوان و گرافيك زشت و ابتدايي حركت مي‌كند. اين جدول چند ميليمتر با سختي و كندي به سمت بالا حركت مي‌كند و چند سانتي‌متر پايين مي‌افتد، گويي دارد به زحمت از يك سربالايي تند بالا مي‌رود. براي آنكه اطلاعات مورد نظر را بيابيد بايد چند دقيقه وقت بگذاريد و ميان ازدحام و رفت و آمد از ميان گرافيك اطلاعات مورد نظر خود را بيابيد. كار با نصب چند نمايشگر كوچك و ارتقاي فناوري نمايشگرها به راحتي حل مي‌شود. حذف گل‌هاي مصنوعي و گلدان‌هاي فرفورژه هم كمك شاياني در زيبايي و آراستگي محوطه خواهد كرد. البته بايد گفت كه سرويس‌هاي بهداشتي داخل سالن‌هاي ترانزيت به بهترين وجه بازسازي شده و نظافت مي‌شوند كه در مقايسه با وضعيت سابق تغيير بسيار بزرگ و مهمي است. وضعيت اين فرودگاه تناسبي با نام بلند بنيانگذار جمهوري اسلامي و پايتخت كشور ندارد و بايد كارهاي عملي و دقيق با استفاده از توان متخصصان جوان و خوش سليقه براي بهبود روش‌ها صورت داد تا دروازه ورودي اصلي كشور وضعيتي شايسته پيدا كند. تغييرات مديريت با هدف برقراري نظم، ترددكنندگان در فرودگاه را هم به رعايت نظم وا‌مي‌دارد و غير از آن، مانند وضعيت فعلي، كسي خود را مقيد به رعايت نظم و انضباط و رعايت نوبت نمي‌داند.