موزه‌ها و حيات گردشگري
محمدرضا كارگر
وقتي در مورد آمار ميزان موزه‌هاي تاسيس شده در كشور صحبت مي‌كنيم، نكته قابل توجه اين است كه عمده اين موزه‌ها در شهرهاي كوچك و حتي برخي روستاها شكل گرفته و افتتاح شده‌اند. به عنوان مثال در استان كردستان شهرهاي كوچكي داريم كه حالا صاحب موزه شده‌اند. يكي از اهدافي كه گردشگري در ايران، به‌خصوص از سوي گردشگران خارجي دنبال مي‌شود، يافتن جاذبه‌هاي فرهنگي كشورمان است. آن بخش از گردشگري زيارتي جاي خودش را دارد اما گردشگراني كه از سوي كشورهاي اروپايي و آسيايي به ايران مي‌آيند در 99 درصد موارد به دنبال اين دسته از جاذبه‌ها هستند. موزه‌ها كمك مي‌كنند تا بازديد اين گردشگران از كشور تنها به چند شهر خاص محدود نشود. به واسطه ايجاد اين جاذبه‌ها است كه پاي گردشگران به شهرهاي ديگر هم باز مي‌شود. ما معتقديم وقتي گردشگر را به يك شهر مي‌بريم بايد بتوانيم او را يك روز بيشتر در آن شهر نگه داريم و وجود موزه‌ها كمك مي‌كند تا اين هدف محقق شود. هر قدر تعداد اين موزه‌ها افزايش پيدا مي‌كند به تبع آن ساعات بازديد و ماندگاري گردشگران هم رشد مي‌كند. اما اگر نخواهيم فقط بحث ورود و خروج گردشگران را در نظر بگيريم، بايد اشاره كرد كه وجود اين موزه‌ها براي مردم هر شهر و روستا، حكم مكاني براي تجلي هويت، فرهنگ و داشته‌هاي‌شان را دارد و حس وحدت را قوام مي‌بخشد. نگاهي به كشورهاي همسايه و منطقه نشان مي‌دهد كه داشتن موزه چقدر براي دولت‌ها و جوامع مختلف اهميت دارد. به امارات و كويت و قطر نگاه كنيد؛ اينها همه درصدد ايجاد موزه هستند. قطر در سال جاري ميلادي موزه‌اي را با عنوان موزه ملي قطر با هزينه 460 ميليون دلار تاسيس كرد تا براي شهر دوحه، پايتخت اين كشور يك جاذبه فرهنگي ايجاد شود. يعني يك شهر اگر ساحل دارد و رستوران‌ها و هتل‌هاي ديدني و مجلل باز هم به جاذبه فرهنگي نيازمند است و اين هزينه سنگين پرداخته مي‌شود تا دوحه هم بتواند اين جاذبه فرهنگي را به داشته‌هايش بيفزايد. مهم‌ترين مقصد گردشگر خارجي كه وارد كشور ما مي‌شود اماكن تاريخي و موزه‌ها هستند. ما اين ادعا را نداريم كه يك موزه كوچك در شهري دورافتاده عاملي جدي براي تعيين آن شهر به عنوان مقصد جديد گردشگري مي‌شود اما مي‌گوييم اگر امروز كسي استان كردستان را به عنوان مقصد گردشگري انتخاب مي‌كند قطعا بازديد از اين موزه‌ها را در برنامه‌اش مي‌گذارد. در برخي موارد پيش مي‌آيد كه همان يك موزه در گذر زمان واقعا تبديل به هدف گردشگري مي‌شود.
موزه‌اي هست به نام موزه گوگنهايم در شهر بيلبائو. اين شهر پيش‌تر اصلا در مسير گردشگري اسپانيا قرار نداشت اما اين موزه موجب شد تا بيلبائو تبديل به يكي از قطب‌هاي مهم گردشگري اين كشور شود. قطعا در كشور خودمان هم مي‌توانيم شاهد چنين اتفاقي باشيم. همين حالا مي‌توانيم ببينيم كه كاشان تبديل به يك هدف گردشگري شده است، وقتي در نوش‌آباد موزه ايجاد مي‌كنيد سبب مي‌شود تا گردشگري كه مي‌خواهد شهر كاشان را ببيند با خودش بگويد مي‌تواند با نيم ساعت رانندگي دو موزه آن منطقه را هم ببيند و حتما آن را در برنامه‌اش مي‌گذارد. تاسيس موزه با هدف آگاهانه جذب مسافران و گردشگران داخلي و خارجي تبديل به يكي از مطالبات مهم در بسياري از شهرهاي كشور شده است. همين حالا شهري مانند ايذه به دنبال تاسيس موزه است. از نماينده مردم شهر گرفته تا ديگر مسوولان و فعالان فرهنگي آن در تلاش هستند تا اين اتفاق به ثمر بنشيند، چرا كه مي‌دانند وجود موزه در جذب گردشگر و رونق اقتصادي يك شهر نقش بسيار مهمي ايفا مي‌كند.