تركيه و تشكيل منطقه امن
محمود فاضلي
عمليات ارتش تركيه با شركت حدود 40 هزار تن از نيروهاي نظامي تركيه و 20 هزار نفر از نيروهاي ارتش ملي سوريه براي پايان دادن به اشغال منطقه شرق فرات از سوي گروه ي.پ.گ، آغاز شد. در چارچوب عمليات «چشمه صلح» مواضع گروه‌هاي كرد در مناطق «تل‌ابيض و راس‌العين» توسط واحدهاي توپخانه و جنگنده‌هاي اف-35 تركيه مورد حمله قرار گرفت و يگان‌هاي زميني تركيه با عبور از مرز وارد خاك سوريه شدند. در اين عمليات، جنگنده‌هاي ارتش تركيه از پايگاه‌هاي هوايي دياربكر، مالاتيا و آدانا به پرواز درآمده و اهداف واقع در بين مناطق «عين‌العيسي، تل‌ابيض، راس‌العين، ديربسيه و كاميشلي» مورد اصابت قرار گرفت. جنگنده‌هاي تركيه مواضع گروه يادشده منطقه عين‌عيسي واقع در فاصله 35-30 كيلومتري مرز تركيه- سوريه را مورد هدف قرار دادند. تركيه در مجموع بر اين باور است كه اين عمليات، فقط عليه پ.ك.ك/ ي.پ.گ كه امنيت ملت و يكپارچگي دولت تركيه را تهديد مي‌كند، نيست، يكي از مهم‌ترين اهداف عمليات، مبارزه با داعش است. تركيه قصد دارد منطقه امن تشكيل داده و پناهجويان سوريه را در آنجا اسكان دهد. بازگشت نزديك به 500 هزار پناهجوي سوريه به اين منطقه هدفگذاري شده است. تركيه عمليات سپر فرات را عليه داعش و عمليات شاخه زيتون را عليه پ.ك.ك انجام داد. اين عمليات به لحاظ تخريب كريدور ترور كه سعي مي‌شد به دست پ.ك.ك از مرز عراق تا مديترانه تشكيل داده شود، بسيار مهم بود. ولي اين عمليات در منطقه تحت حاكميت روسيه انجام شد. شخص اردوغان اعتقاد دارد در راستاي منافع و حقوق سوريه و مردم اين كشور اقدام مي‌كنيم. كليه اقدامات ما در اين راستاست. مخالفت مردم سوريه با ما به هيچ‌وجه مطرح نيست. قبايل سوريه نيز كه از ما حمايت مي‌كنند، خواستار ورود هر چه سريع‌تر ما به منطقه هستند.
او ادعاهاي موجود مبني بر اينكه عمليات تركيه در شرق فرات منجر به تغيير بافت جمعيتي اين منطقه خواهد شد را تكذيب مي‌كند و بر اين باور است ما هيچ‌كس را با اعمال زور و اعمال فشار به هيچ‌كجا نمي‌فرستيم. ما با كردها هيچ مشكلي نداريم. اين گروه‌هاي تروريستي پ.ي.د/ ي.پ.گ هستند كه بافت جمعيتي منطقه را تغيير داده و جرم جنگ مرتكب شده‌اند.
ترامپ با متهم كردن اوباما به دليل حمايت امريكا از ي.پ.گ در دوران رياست‌جمهوري وي مدعي شد پ.ك.ك دشمن مرگبار تركيه است. ولي اگر اردوغان كردها را نابود كند، اقتصاد تركيه را محو مي‌كنم. اميدوارم تركيه منطقي رفتار كند. مايك پمپئو، وزير خارجه امريكا در رابطه با عمليات نظامي چشمه صلح تاييد مي‌كند تركيه يك نگراني امنيتي مشروع دارد. در مرزهاي جنوبي اين كشور تهديد ترور وجود دارد. ما در راستاي اهداف امريكا در جريان مبارزه با گروه تروريستي داعش در سوريه براي ممانعت از حمله داعش به مردم تركيه نيز كليه اقدامات لازم را انجام داده و از اين پس نيز انجام خواهيم داد. در مرزهاي جنوبي تركيه تهديد ترور وجود دارد. نيروهاي نظامي تركيه در منطقه در معرض خطر هستند. براي نابودي داعش در سوريه يك مبارزه چندجانبه انجام شده و به هدف خود دست يافته است، اين قاطعيت همچنان ادامه خواهد يافت. ليندسي گراهام سناتور جمهوريخواه و كريس وان هولن سناتور دمكرات امريكا اعلام كردند در شرف تهيه بسته تحريم عليه تركيه هستند. عضو حزب دمكرات مدعي است در بسته‌اي كه از 8 بخش تهيه مي‌شود، تحريم عليه امور نظامي، بخش انرژي و محدوديت ويزا عليه مقامات ترك برجسته مي‌شود.
موافقت دونالد ترامپ با تهاجم تركيه عليه كردها در شمال سوريه احتمالا بزرگ‌ترين اشتباه در سياست خاورميانه رييس‌جمهور امريكاست. تركيه به عنوان عضو ناتو، هيچ‌وقت حمايت امريكا از يك گروه تروريستي كه مدت زيادي است در جنگ با او است را نپذيرفت. در سال 2014 اوباما به جاي اينكه نظاميان امريكايي را وارد ميدان كند، ترجيح داد با بازيگران محلي (ي.پ.گ) همكاري كند. اردوغان كه ي.پ.گ را تهديدي عليه آنكارا و واشنگتن مي‌داند، به دليل ارتباط اين گروه با پ.ك.ك، با اين شراكت مخالفت كرد. در سياست امنيت ملي و سياست خارجي دولت ترامپ هيچ معيار درستي وجود ندارد و رييس‌جمهور خود راسا و آن‌هم هر روزي نسبت به وضعيت حال خود تصميم مي‌گيرد كه نتايج و پيامدهاي آن تصميمات را به هيچ‌وجه نمي‌توان پيش‌بيني كرد.
عمليات چشمه صلح با موافقت و مخالفت برخي از كشورها مواجه شد. در حالي كه كشورهايي نظير مجارستان، اسپانيا و قطر از اين عمليات حمايت به عمل آوردند، برخي كشورهاي ديگر از جمله امريكا، آلمان، فرانسه، هلند، مصر، كانادا، دانمارك، ايران، فنلاند، عربستان و سوئد با اين عمليات مخالفت كردند. وزير خارجه روسيه اعتقاد دارد نگراني‌هاي امنيتي تركيه را درك مي‌كند. عمليات تركيه نتيجه اقدامات امريكا در اين منطقه است. اين نگراني‌ها بايد در چارچوب توافق «آدانا» كه در سال 1998 بين آنكارا و دمشق به امضا رسيده است برطرف شود. براي آغاز گفت‌وگو بين تركيه و سوريه تلاش خواهيم كرد. ما سال‌هاست كه در خصوص آزمايش بسيار خطرناك امريكا در منطقه از طريق قراردادن كردهاي قبايل عرب در مقابل يكديگر، هشدار مي‌دهيم. ما همچنين از امريكا خواستار عدم استفاده از كارت كردي شديم كه چنين اقدامي نتايج بسيار سنگيني در برخواهد داشت. حسام زكي، دبيركل اتحاديه عرب نيز طي واكنشي به عمليات چشمه صلح از برگزاري يك نشست فوق‌العاده در تاريخ 12 اكتبر به درخواست مصر و حمايت برخي كشورهاي ديگر خبر داد.
حمله تركيه به سوريه با واكنش مثبت رقباي داخلي اردوغان از جمله عبدالله گل رييس‌جمهوري سابق، احمد داووداوغلو وزير خارجه سابق و اكرم امام اوغلو شهردار شهر استانبول روبرو شده و هرسه بر نقش ارتش به منظور تامين امنيت مرزي تركيه و دست يافتن منطقه به آرامش و ثبات در منطقه تاكيد كرده‌اند.