تغيير جايگاه نفت

چند ماهي است كه بازار نفت با ريسك‌هاي مختلفي روبه‌رو است. حمله به آرامكو و اخيرا نيز مورد هدف قرار گرفتن نفتكش ايراني از جمله اين ريسك‌ها هستند. با وجود اينكه در حملات اخير چندين ميليون بشكه نفت از بين رفت اما اين حوادث تاثير كوتاه‌مدت و كمي بر قيمت نفت داشت. اين قبيل حوادث نشان مي‌دهد كه مخاطرات ژئوپولتيكي تاثير زيادي بر قيمت‌ نفت نمي‌گذارند. شايد وقت آن رسيده كه به اين قضيه اذعان شود كه نفت اهميت خود را به عنوان كالاي استراتژيك و سياسي از دست داده و در واقع عوامل موثر بر قيمت، عرضه و تقاضاست. علاوه بر عرضه و تقاضا عوامل ديگري نيز بر قيمت نفت تاثير مي‌گذارد. افزايش توليد نفت شيل، رويكرد مثبت كشورها به انرژي‌هاي تجديدپذير، همچنين مازاد عرضه نفت در بازار، قيمت را كنترل مي‌كند. در واقع اين حوادث كه قبلا روي بازار نفت تاثير مي‌گذاشت ديگر تاثيري ندارد. به بيان ديگر نبايد به افزايش قيمتي كه به واسطه اين حوادث رخ مي‌دهد، وابسته بود چراكه واقعي نيستند و سريع تخليه مي‌شوند. عامل ديگر تغيير جايگاه نفت است. به اين معنا كه نفت ديگر كالاي سياسي نيست. اگر كشوري نفتش را از يك كشور بخرد با ايجاد مشكل براي كشور فروشنده براي تامين نفت به سراغ ديگري مي‌رود. در واقع هر كشوري به دنبال بهبود وضعيت خود است. اين وضعيت مي‌تواند با خريد نفت از كشور ديگري تامين شود. به عنوان مثال با تحريم نفت ايران، بخشي از نفت چين توسط ساير توليدكنندگان نفتي تامين شد. بنابراين چين يا هر كشور ديگري كه به نفت نياز دارد آن را به هر ترتيبي تامين مي‌كند. عامل ديگر تنوع منابع تامين نفت است. در گذشته با هر اتفاقي، بازار نفت متضرر مي‌شد و قيمت نيز تغيير مي‌كرد. اين به ضرر كشورهاي خريدار بود. به همين دليل كشورها براي تامين امنيت انرژي خود سعي در تنوع بخشي كردند.

عامل ديگر اثر‌پذيري كم قيمت نفت از تحريم‌هاست. در دهه ابتدايي 90 كه ايران تحريم شد‌، بسياري از كارشناسان معتقد بودند كه با خروج نفت ايران از بازار 10 دلار به قيمت نفت افزوده شد. ولي در دور جديد تحريم، خروج نفت ايران و ونزوئلا از بازار، تاثير كمي بر قيمت گذاشت. در پايان بايد به اين نكته اشاره كرد كه نفت تا مدت‌ها در كانال 50 تا 60 دلار باقي مي‌ماند.