ونزوئلا‌سازي بوليوي

مي‌گويند زماني كه چوپاني، محل اختفاي ارنستو چگوارا و يارانش به سال 1967 در جنگل‌هاي بوليوي را به اطلاع ارتش رسانيد، از او پرسيدند «چرا محل چگوارا را لو دادي؟» پاسخ چوپان اين بود كه «چگوارا باعث ناآرامي گوسفندانم شده است.» اين داستان تا حدي بيانگر وضعيت ناگوار و تلخ بوليوي است، يكي از فقيرترين كشورهاي امريكاي لاتين؛ مردمي كه براي آرامش گوسفندان‌شان، حاضرند ديكتاتوري نظامي را تحمل كنند. اين مردم را مي‌توان در زمره هواداران حزب دست راستي كارلوس مسا ديد. دادگاه انتخاباتي بوليوي اواخر روز جمعه پيروزي مورالس، نامزد چپ را در انتخابات بوليوي اعلام كرد. بعد از يك هفته تنش در جريان انتخابات بوليوي و احتمال تقلب از سوي مورالس، بار ديگر آراي انتخابات مورد شمارش قرار گرفت. مورالس با كسب 47 درصد از آرا توانست بر كارلوس مسا با 37 درصد آرا پيروز شود. فاصله بيش از 10 درصدي آرا جاي ترديدي براي پيروزي مورالس نمي‌گذارد. با اين وجود كارلوس مسا، رييس جمهور اسبق و رهبر اپوزيسيون نتايج انتخابات را به رسميت نشاخته و از هواداران خود خواسته تا به نشانه اعتراض خيابان‌ها را ترك نكنند. سناريويي كه در ونزوئلا نيز طي دو سال گذشته مخالفان دولت با حمايت امريكا پيش بردند. آيا بوليوي تبديل به ونزوئلايي ديگر از جهت بسط ناآرامي و بي‌ثباتي خواهد شد؟ مخالفت هماهنگ كشورهايي چون برزيل، كلمبيا و امريكا را عليه مورالس بايد تلاشي سازماندهي‌شده براي بي‌اعتبار كردن دولت ملي اين كشور دانست. در مقابل، كشورهاي مكزيك، كوبا و ونزوئلا نتايج انتخابات بوليوي را به رسميت شناخته‌اند. مورالس با وجود همه اشكالاتي كه در شيوه حكومت دارد، انقلابي در بوليوي فقير ايجاد كرده است. پيش از او بوميان اين كشور حق راي نداشتند و نمي‌توانستند در انتخابات شركت كنند اما مورالس كه خود يك بومي بوليويايي است، اين حق را براي همه هموطنانش ايجاد كرد. در دوران رياست‌جمهوري مورالس وضعيت اقشار محروم جامعه بهبود نسبي يافته است. فاصله وحشتناك طبقاتي در اين كشور كه نتيجه حكومت عوامل امريكا و سرمايه داري لجام گسيخته بود، تا حد زيادي از بين رفته است. هدف جنبش سوسياليستي كه مورالس در راس آن قرار گرفته، عبور هر چه سريع‌تر بوليوي از وضعيت استعماري است. او راه رسيدن به هدف را انقلاب فرهنگي و دموكراتيك در بوليوي مي‌داند. از اين رو او دولت سابق بوليوي را نماينده استعمار مي‌دانست و براي تحقق هدف خود گفته است جامعه بوليوي بايد تكثر‌گرا باشد و ...

همه اقشار و طبقات را از جمله بوميان شرقي و طبقه متوسط را شامل شود. اقدمات مورالس در ملي كردن اراضي بوليوي اقدام بسيار مهمي بود كه مورد محبوبيت گسترده او در بين روستاييان شد. او اقدامات بسياري نيز در زمينه توسعه مناطق روستايي، بهبود وضعيت آموزش و درمان انجام داد. مورالس البته نتوانسته وابستگي عمده بوليوي به درآمدهاي گاز را كاهش دهد. كارتل‌هاي بزرگ توليد‌كننده قهوه، كماكان اقتصاد بوليوي را تحت فشار قرار مي‌دهند. از سال 2015 درآمدهاي بوليوي تا حدي پايين آمده و اين نتيجه كاهش جهاني قيمت گاز است. همچنين، سابقا مورالس با زني مرتبط بود كه بعدا محور يك اختلاس اقتصادي معرفي شد و همين امر به دست مخالفان مورالس بهانه داد تا رييس دولت را بي‌اعتبار كنند. اقتصاد بوليوي طي چند سال گذشته در مسير توسعه و رشد 4.2 درصدي توليد ناخالص ملي است، اقتصادي مبتني بر توليد اجتماعي مشترك مورد حمايت دولت در بخش‌هاي استراتژيك. اين مدل اقتصادي نيمه سوسياليستي تا حدودي توانسته به كاهش فقر و بيكاري منجر شود. با وجود اين سايه فقر بر اين كشور محنت‌زده به اين سادگي‌ها قابل زدودن نيست و بازگشت به اقتصاد استعماري كه مخالفان مورالس در پي آن هستند، بازگشت به قهقراي تاريخي خواهد بود. از نظر امريكا هم تحمل يك سوسياليست ديگر در امريكاي لاتين بسيار سخت است و احتمالا سناريوي ونزوئلا‌سازي بوليوي مدنظر امريكا باشد.