40 دقيقه در روز كور مي‌شويم

آيا تا امروز متوجه شده‌ايد كه وقتي ناگهاني به يك ساعت عقربه‌اي نگاه مي‌كنيد، به نظر مي‌رسد كه عقربه ثانيه‌شمار حركت نمي‌كند؟ انگار كه ثانيه اول نگاه شما به ساعت بيشتر از يك ثانيه طول مي‌كشد، در حالي كه همان عقربه‌ها به شما ثابت مي‌كنند فقط يك ثانيه گذشته و نه بيشتر. بايد بگوييم؛ شما تنها نيستيد. در واقع اين تجربه آنقدر فراگير است كه دانشمندان به دنبال دليلش رفته‌اند و بعد از كشف آن براي چنين حالتي اسم گذاشته‌اند: «توهم توقف ساعت». بعد از اسم‌گذاري هم دليل آن را اين‌طور تعريف مي‌كنند: دليل اين اتفاق در جابه‌جايي ناگهاني نقطه نگاه است؛ همان طوري كه يك دوربين تصوير اشيايي را كه سريع‌تر از شاترش حركت مي‌كنند تار ثبت مي‌كند، چشمان ما نيز نمي‌توانند در جابه‌جايي‌هاي سريع نگاه، تصاوير روشني از ميدان ديدمان به مغز بفرستند. خوشبختانه در اين مواقع مغز ما به كمك مي‌آيد و براي اينكه دنيا را تار نبينيم، تمام تصاوير تار ثبت شده در زمان حركت سريع چشم را با نخستين تصوير واضحي كه در اين حركت ثبت مي‌شود جايگزين مي‌كند. براي همين است كه شما تصاوير محو مربوط به چيزهاي موجود بين نقطه مبدا نگاه تا ساعت را نمي‌بينيد، اما چون مغز آنها را با نخستين تصوير واضح ساعت جايگزين مي‌كند، متوجه اين اتفاق هم نمي‌شويد. جالب‌تر اينكه اين مكانيزم پردازش اطلاعات در مغز در طول يك روز عادي باعث مي‌شود كه ما نزديك به 40 دقيقه از وقايع و اتفاق‌هاي اطراف‌مان را نبينيم؛ اتفاقي كه با توجه به اينكه اگر قرار بود ببينيم، شبيه همان دوربين عكاسي همه‌چيز را تار مي‌ديديم، چندان هم ناخوشايند نيست و ارزش 40 دقيقه نديدن را بيشتر از 24 ساعت كامل و البته تار مي‌كند. براي درك دقيق‌تر اين نظريه هم پيشنهاد مي‌كنيم از يك آينه كمك بگيريد؛ روبه‌روي آينه بايستيد و به چشم راست نگاه كنيد. بعد به سرعت به چشم چپ نگاه كنيد. با اينكه مي‌دانيد در اين فاصله كره چشمان‌تان حركت كرده‌اند، نتوانسته‌ايد حركت آنها را ببينيد. حركت مردمك چشم‌ها ثبت نشده، چون مغز مي‌خواهد شما همه‌چيز را شفاف، دقيق و واضح ببينيد.
پي‌نوشت: اينجا قرار است درباره تمام سوال‌هاي ساده‌اي بخوانيد كه شايد در نگاه اول چندان مهم نباشند، اما در دنياي واقعي تمام آنچه ما هستيم و جهان هست را مي‌سازند و خارج از تمام مناسبات اجتماعي، تعريف دقيق علم و اهميت آن مي‌شوند.