از ميلاد تا ميلاد

يلدا، به سُرياني، ميلاد است. زايش، تولد. به باور آشوريان ميلاد خورشيد است. زايش مهر، به هنگامي كه يكان‌يكان لشكر شب، از پهنه و ميدان جولانگاه‌شان، كم مي‌شود و در برابر يورش روشنايي و مهر، پا پس مي‌گذارد. يلدا، زادروز شمش است. الهه مهر و خورشيد و با آن ايشتار، الهه جنگ و زيبايي، به باور آشوريان كه به پيش مي‌تازد تا آغاز بهار و نوروز كه سر از دنياي زيرين بر مي‌آورد. به هنگامي كه «ايشتار» به دنياي زيرين، نزد خواهرش ارشكيگال مي‌رود. به دنياي مردگان. همچنان كه يك به يك زينت‌آلات را از تن برمي‌آورد، در خانه هفتم، به ارشكيگال مي‌رسد. در اين هنگام است كه با راه‌يافتن ايشتار، به دنياي مردگان، دنياي زيرين، بر زمين هم سبزه و گل از طبيعت رخ بسته، خشك و پژمرده مي‌شوند. طبيعت، به خواب مي‌رود، همچون دنياي مردگان. چنين است كه ايشتار، لخت و عور، در برابر خواهر، فرمانرواي دنياي مردگان، تحقير شده مي‌ايستد. با سپري شدن زماني چند، ايشتار، به شرط، به زمين بر مي‌گردد. و آنگاه، طبيعت، زندگي ديگر باره يافته و همه سبزه‌ها و گل و سرزندگي، به زمين برمي‌گردد و اين، به هنگام آغاز بهار، نوروز است و بدين‌سان جشن «نيسان»، يا «اكيتو»، دوازده روز، تا نوروز مي‌پايد. «يلدا»، آغاز چنين خيزشي است. خيز بلند لشكر روشنايي، سرسبزي و سرزندگي، تا بهاران. مسيحيان ميلاد حضرت عيسي مسيح را هم، پس از گذشت يك قرن از آغاز مسيحيت، گرامي مي‌دارند و چون دريافتن روز دقيق ميلاد، در ترديد مي‌مانند، روز زايش خورشيد، ميلاد مهر را كه 25 دسامبر بود و روميان هم آن را پاس مي‌داشتند و آشوريان و پارسيان هم در ايران و بين‌النهرين به عنوان زايش مهر، به عنوان عيد ميلاد عيسي مسيح، برمي‌گزينند. حال آنكه ميلاد مسيح كه مي‌گويند شبانان، گوسفندها را به چرا مي‌بردند كه ستاره‌اي در آسمان، بدرخشيد و بر كلبه زادگاه مسيح فرود آمد، مي‌بايد بهار يا آغاز پاييز بوده باشد. و اينچنين است كه‌‌ «يلدا»، مي‌شود ميلاد، يا به گونه‌اي ميلاد مي‌شود يلدا. بسياري از آيين‌ها، در باور ملت‌ها و اقوام باستان، يگانه، يا نزديك به هم بودند. با قبول مسيحيت از سوي آشوريان و ارامنه و پس از آن تغييرات تقويم ميلادي، به سبب شمارش نكردن سال‌هاي كبيسه، شكل گرفتند. روزهاي حساب نشده سال‌هاي كبيسه، به تقويم اضافه شدند. از اين رو است كه ميلاد مسيح، از يلدا جدا مي‌شود و نيسان هم از نوروز. يا اين همه، آشوريان و ارمنيان هر دو آيين را گرامي مي‌دارند. اين جابه‌جايي روزها، در تقويم ميلادي و «گريگوري» چنان مي‌شود كه آشوريان 25 دسامبر را زادروز مسيح مي‌پندارند و ارمنيان، ششم ژانويه را زادروز مسيح مي‌دانند. اينچنين است كه در باور آشوريان، ميلاد، دو روز مي‌شود، يلداي باستان در پيش از تاريخ و ميلاد، زايش خورشيد و ميلاد مسيح... .