چند گمانه درباره سقوط

در چند ساعتي كه از سقوط هواپيماي بويينگ 737 متعلق به خطوط هوايي اوكراين مي‌گذرد سيل گمانه‌زني‌ها و اظهارنظرها درباره دلايل سقوط اين هواپيما كه به‌طور خاص جزو ايمن‌ترين و پرمشتري‌ترين هواپيماهاي دنيا هم هست؛ در شبكه‌هاي اجتماعي و فضاي مجازي روانه شده است. بويينگ 800-737 يك هواپيما با وي‍ژگي‌هاي خاصي است كه در كلاس كاري خود با ايمني بالايي فعاليت مي‌كند. اما در زمان سانحه، به مانند صدها مورد از سوانح ديگر، عوامل و متغيرهايي دخيلند كه بايد يك به يك آنها را بررسي كرد. بنابراين پيش از هر چيز بايد بگويم كه براي اظهارنظر درباره دلايل اين سانحه، ‌خيلي زود است و تمام اظهاراتي كه در اين زمينه مي‌شود در حد همان «گمانه‌زني‌« و «حدسيات» خواهد بود. در حال حاضر چند ابهام باقي مانده كه با رمزگشايي از دو جعبه سياه FDR و CVR مي‌توان به پاسخ آنها رسيد و اگر اين جا مطرح مي‌شود صرفا براي بيان حدس‌هايي است كه به عنوان يك خلبان مي‌توانم داشته باشم. ابهام اول موضوع تماس نگرفتن خلبان بويينگ 800-737 اوكرايني با برج مراقبت فرودگاه امام است. پاسخ روشن است. تمام ايرلاين‌ها هنگام تيك آف و Approaching با برج مراقبت فرودگاه مهرآباد تماس خود را برقرار مي‌كنند. خلبان اين هواپيما هم با برج مراقبت فرودگاه امام تماس داشته، سپس فركانس پيام خود را به برج مراقبت فرودگاه مهرآباد برده است. اما به دليل بروز نقص فني در هواپيما، ‌فرصت مكالمه نيافته است. ابهام دوم، احتمال تمركز نداشتن خلبان در هنگام بروز حادثه براي موتور هواپيماست. حدس من در اين باره اين است كه خلبان اين هواپيما در اين زمينه تجربه نداشته و به احتمال فراوان به صورت اشتباهي اقدام به خاموش كردن موتور سالم هواپيما كرده است. اما در نهايت چرا هواپيما در آسمان منفجر نشده و به زمين خورده است؟

بايد در اين باره بگويم كه پيش از پرواز، تمام موارد فني هواپيما توسط خلبان و كادر فني حاضر در فرودگاه چك و كنترل مي‌شود. از طرف ديگر، هواپيما اصولا پس از مرحله «تيك‌آف» به بالاترين سطح قدرت خود مي‌رسد تا ارتفاع خود را افزايش دهد. اين فرآيند به داغ شدن موتورها منجر شده و يك اشكال كوچك در فيوزها احتمال حادثه را بالا مي‌برد. با توجه به اظهارات اوليه مسوولان صنعت هوانوردي ايران مبني بر آتش‌سوزي در موتور هواپيما پيش از سقوط، مي‌توان چنين احتمالي را نيز در نظر گرفت. اما باز هم بايد تاكيد كنم كه اينها همه حدسيات يك خلبان بر اساس تجربه كاري و ساعات پروازي است. بنابراين بهتر است تا زمان بررسي‌ها و آناليزهاي كارشناسي با استفاده از اطلاعات هر دو جعبه سياه موجود در هواپيما، از ارايه اطلاعات نادرست خودداري كرد.