توجيههاي فضايي در مجازي
سامان موحديراد
تازه يك هفته از 2020 ميگذرد و اين حجم از اتفاقات ريز و درشت در مخيلهام نميگنجد. سرعت رويدادهاي مهم و تاثيرگذار بر زندگي ما در اين گوشه خاورميانه چنان زياد است كه وقايع معاصر از قيچي برگردان عليرضا جهانبخش در خاطرم ثبت شده و توالي و شفافيت رويدادهاي پيش از آن را چندان درست به خاطر ندارم. مجموع اخبار يك هفته گذشته عجيبترين وضعيت را بر توييتر فارسي حكمفرما كرده بود. به گونهاي كه به هيچوجه نميشد فضايي چنين پرالتهاب و پرتنش را تحمل كرد. تقريبا هر رويدادي در دنياي سياست با مجموعهاي از واكنشهاي اغراق شده در فضاي مجازي همراه بود. گاهي فضا تاريك بود و نميشد سره را از ناسره تشخيص داد و همين ابهام بر ميزان جنجالها ميافزود. ولي عجيب اينجاست كه حتي واكنشها به برخي رويدادها كه كاملا شفاف به نظر ميرسيد هم با تنش و درگيري و بلاك آنبلاك مجاز همراه بود.
يكي از اين موارد موضعگيري عجيب ترامپ در حمله به 52 نقطه حياتي در ايران از جمله مراكز فرهنگي مهم براي ايرانيان بود. ترامپ در يكي از توييتهاي جنگطلبانهاش بعد از شهادت سردار قاسم سليماني نوشت: «بگذاريد اين به عنوان يك هشدار عمل كند، اگر ايران به امريكاييها يا منافع امريكا حملهاي بكند، ما ۵۲ سايت ايران را (نمادي از ۵۲ امريكايي كه ايران سالها پيش گروگان گرفته بود)، هدف قرار ميدهيم، برخي از آنها در سطح بسيار بالا و مهم براي ايران و فرهنگ ايران و به آن اهداف و خود ايران، ضربهاي خيلي سريع و خيلي سخت خواهد خورد. ايالات متحده، خواهان تهديد بيشتري نيست!» اين توييت ترامپ با واكنشهاي شديدي در ايران و خارج از ايران همراه بود. در طول تاريخ اين مغولها بودند كه در حمله به يك كشور (ايران)، مراكز فرهنگياش را نابود كردند و در دنياي متمدن اين روزها تنها داعش و طالبان بودند كه به چنين كار فجيعي دست زدند. پر واضح است كه با چنين عقبه تاريخ چنين اظهارنظري از رييسجمهور ايالات متحده در سال 2020 با چه واكنشي همراه ميشود. حتي اگر احساسات جريحهدار شده ايرانيها را كنار بگذاريم، در ميان شهروندان امريكايي هم موجي از نفرت نسبت به اين اظهارنظر ترامپ ايجاد شد.
با اين حال همچنان بودند عزيزاني كه در توييتر فارسي به هرمنونتيك متوسل شده بودند و سعي داشتند از حرفهاي ترامپ برداشتهاي ديگري داشته باشند. آنها سعي ميكردند با تفسيرهاي متفاوتي از حرف ترامپ خودشان را به آن راه بزنند كه اين قلدر دنياي سياست منظورش چنين چيزي نيست و قرار نيست ميراث تاريخي و فرهنگ ايران نابود شود. از آن جالبتر شبكههاي فارسيزبان آن ور آبي بود كه در ترجمه حرفهاي ترامپ خيلي آرام و بي سروصدا از كنار ترجمه «مراكز فرهنگي» گذشتند.
در حالي كه اين دوستان در تلاش براي سرپوش گذاشتن بر حرفهاي نابخردانه ترامپ بودند، سرانجام خود ايشان در يكي ديگر از مصاحبههايش آب پاكي را بر دستان اين دوستان ريخت و گفت: «آنها مجاز به كشتن مردم ما هستند، آنها مجازند كه مردم ما را شكنجه كرده و به شدت زخمي يا مصدوم كنند. آنها مجاز به استفاده از بمبهاي كنار جادهاي و منفجر كردن مردم ما هستند اما ما اجازه نداريم دست به اماكن فرهنگيشان بزنيم؟ اين طوري نميشود.»