عراقچي : متن اوليه توافق پر از پرانتزها و كروشه ها خواهد بود
پيش‌نويس توافق با پرانتز‌هاي باز
گفت‌‌و‌گوي « اعتماد» با فريده فرهي، استاد دانشگاه هاوايي
گروه ديپلماسي| روزشمار پايان مذاكرات هسته‌اي آغاز شده است. مذاكرات فشرده، نفسگير و پيچيده هسته‌اي ايران و ١+۵ به مرحله نهايي و روزهاي حساس خود وارد شده و حال سيدعباس عراقچي، عضو ارشد تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي ابراز اميدواري كرده است تا در چند روز آينده، نخستين پيش‌نويس توافق جامع هسته‌اي نگاشته شود. به نظر مي‌رسد مذاكراتي كه 18 ماه پيش جرقه‌هاي اوليه آن در ديدار ميان دو وزير امور خارجه ايران و امريكا براي نخستين‌بار در نيويورك زده‌شد، اندك اندك با اراده سياسي كه تا اين لحظه در طرفين شكل گرفته است، به پايان خود نزديك مي‌شود. به گفته عباس عراقچي، مذاكره‌كننده ارشد ايراني گام نخست براي تنظيم و تدوين متن نهايي برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) برداشته شده است. در‌حالي‌كه تيم مذاكره‌كننده هسته‌اي ايران براي شركت در اجلاس بازنگري معاهده منع اشاعه و گسترش سلاح هسته‌اي در نيويورك به سرمي‌برد، در حاشيه آن نيز مذاكرات هسته‌اي در راستاي تدوين و نگارش متن نهايي برجام در حال برگزاري است. در دو روز نخست مذاكرات يعني پنجشنبه و جمعه، سيدعباس عراقچي و مجيد تخت‌روانچي، معاونان وزير امور خارجه كشورمان با هلگا اشميد، معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا به عنوان نماينده 1+5، مجموعا ۱۵ ساعت و 30 دقيقه براي تنظيم متن برنامه جامع اقدام مشترك به گفت‌وگو نشسته‌اند؛ رايزني‌هاي سخت، دشوار و حساس كه بيش از هر چيز به جنگ با واژه‌ها در مذاكرات شبيه است. در كنار جلسات پي‌در‌پي معاونان، جلسات كار‌شناسي هيات‌هاي طرفين نيز تاكنون انجام شده و همچنان هم ادامه دارد. ديروز نيز مذاكرات هسته‌اي از ساعت ۹ صبح به وقت نيويورك در سطح كار‌شناسي و از ساعت ۱۱ به وقت محلي در سطح معاونان ادامه يافت. در حالي كه پيش از اين گفته شده بود احتمال ديدار ميان وزراي امور خارجه ايران و شش كشور مقابل آن در اين دور از مذاكرات وجود دارد، به نظر مي‌رسد هنوز مذاكرات به مرحله‌اي كه نيازمند اين جمع عمومي باشد نرسيده است. در شرايطي كه پيش از اين قرار بود مذاكرات هسته‌اي ميان ايران و 1+5 تا پايان روز شنبه به وقت نيويورك ادامه داشته باشد، خبرنگار « اعتماد» مطلع شد كه اين مذاكرات حداقل تا روز سه‌شنبه تمديد شده است.
عراقچي پيش از ورود به دومين روز مذاكرات خود با معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا در مصاحبه با خبرگزاري صداوسيما در نيويورك به ديدارهاي خود با همتايانش در 1+5 اشاره كرد و گفت: در حاشيه اجلاس بازنگري ان. پي. تي، ديدارهاي مرتبط با مذاكرات هسته‌اي هم جريان داشته است.
وي به آغاز رسمي مذاكرات نگارش متن نهايي از پنجشنبه اشاره كرد و گفت: با خانم هلگا اشميد به نمايندگي از پنج به علاوه يك و هماهنگ‌كننده آنها، كار نگارش را شروع كرديم و هشت ساعت جلسه داشتيم. معاون امور حقوقي و بين‌المللي وزير امور خارجه با دشوار خواندن كار نگارش نخستين پيش‌نويس توافقنامه جامع گفت: نخستين پيش‌نويس، پر از موارد اختلافي خواهد بود و به قول ما، پرانتز‌هايي خواهد داشت كه بايد بعداً درباره آنها تصميم‌گيري شود. وي از وجود ضمائم براي اين پيش‌نويس نيز خبر داد و گفت: كار‌شناسان، كار روي ضمايم را نيز شروع كرده‌اند تا روي جزييات و مسائل بحث شود. عراقچي روند نگارش اين پيش‌نويس را در دو ماه پيش رو سنگين خواند و گفت: بناي ما بر اين است هر چند روز كه لازم شود، براي اين كار در نيويورك بمانيم. وي همچنين مكان دور بعدي نشست‌هاي نگارش متن را در اروپا اعلام كرد.
تلاش‌هاي نافرجام كنگره
با آنكه كنگره لبالب از جمهوريخواهان امريكا از زمان شروع به كار خود، تمام تلاش و توجه خويش را بيشتر روي سياست خارجي و به خصوص پرونده هسته‌اي ايران معطوف كرده است و بيش از هر زمان ديگري مخالفت‌هايي سازماندهي‌شده را در امريكا هدايت مي‌كند، با اين حال به نظر مي‌رسد قدرت آنها بر لابي‌گري و چانه‌زني باراك اوباما رييس‌جمهور امريكا نمي‌چربد.
با تمام سنگ‌اندازي‌هاي كنگره امريكا، به نظر مي‌رسد سروصداي به ظاهر بلند تندرو‌ها براي شكست مذاكرات رو به خاموشي است و شكاف در ميان سناتورها در حال بروز است. كار بررسي طرح نظارت كنگره بر توافق هسته‌اي ايران از هفته پيش آغاز شده ولي آنچه از اخبار به گوش مي‌رسد، اين است كه متمم‌هايي كه مي‌تواند روند مذاكرات را با چالشي اساسي روبه‌رو سازد، در حال رد شدن هستند. در حالي كه سناتورها سه‌شنبه هفته گذشته بندي را كه توافق با ايران را يك معاهده در نظر مي‌گيرد رد كردند، باز در روز چهارشنبه هم دومين متمم پيشنهادي به طرح «بازبيني توافق هسته‌اي در كنگره» را هم رد كردند. به گزارش «سي‌ان‌ان»، اين متمم كه خواستار مشروط كردن لغو تحريم‌هاي ايران به تاييد «عدم حمايت ايران از تروريسم» توسط رييس‌جمهوري امريكا بود با ۵۴ راي مخالف در برابر ۴۵ راي موافق در صحن عمومي سنا ناكام ماند. اين متمم را سناتور باروسو پيشنهاد داده بود. پيام اين مخالفت‌هاي زودهنگام مي‌تواند نشان‌دهنده اين باشد كه دست مخالفان مذاكرات هسته‌اي و دولت اوباما براي متوقف كردن روند مذاكرات آنچنان نيز كه به نظر مي‌رسيد، قوي نيست و تهديد‌ها و لابي‌هاي اوباما كار خود را كرده است. جاش ارنست، سخنگوي كاخ سفيد نيز در گفت‌وگو با شبكه اي‌بي‌سي نيوز گفت: رييس‌جمهور امريكا هر متمم يا طرحي كه به آن متمم‌هايي اضافه شود كه منجر به تضعيف مذاكرات هسته‌اي يا مصوبه كميته روابط خارجي سنا شود وتو خواهد كرد. وي ادامه داد: وتوي رييس‌جمهور به ويژه شامل متممي خواهد بود كه توافق هسته‌اي با ايران را منوط به آزادي سه شهروند امريكايي بازداشت شده در ايران كرده است. با اين وجود، كوين مك كارتي، رهبر اكثريت جمهوريخواه مجلس نمايندگان امريكا مدعي شد كه جلوگيري از برداشتن تحريم‌ها عليه ايران توسط رييس‌جمهوري اين كشور براي كنگره امري حياتي محسوب مي‌شود. وي افزود: اوباما بايد بداند كه توافق هسته‌اي ايران و گروه 1+5 توافق بدي است و اعضاي كنگره امريكا براي رد آن تلاش مي‌كنند. ميچ‌مك‌كانل‌رهبر جمهوريخواهان مجلس سنا نيز گفت نتيجه راي‌گيري كنگره امريكا درباره توافق جامع هسته‌اي با ايران براي دولت‌هاي بعد از دولت فعلي امريكا هم معتبر خواهد بود. وي گفت: اگر رييس‌جمهور بعد از اوباما بخواهد نظر كنگره درباره توافق جامع را بداند، عدم تصويب (اين توافق) علامتي قاطع مبني بر مخالفت كنگره با رفع تحريم‌ها است.
ادعاي تكراري كاخ سفيد
سخنگوي كاخ سفيد مدعي شد: فهرست طولاني نگراني‌هاي ما از رفتارهاي ايران با توافق اتمي حل و فصل نمي‌شود. جاش ارنست در نشستي خبري افزود: به صورت علني و خصوصي گفته‌ايم كه تمايلي براي اعتماد به ايرانيان نداريم و بر همين اساس در خصوص مذاكرات اتمي اصرار داريم كه بازرسي‌هايي صورت گيرد كه از نظر تاريخي بي‌سابقه‌اند. وي با بيان اينكه بازرسي‌هاي اتمي ايران، نه فقط شامل تاسيسات اتمي، بلكه شامل بازرسي از ساير تاسيسات است كه حتي به صورت حاشيه‌اي، با برنامه اتمي مرتبط باشد، گفت: از اين رو براي مثال، يكي از چيزهايي كه ما رويش اصرار داشتيم، دسترسي بازرسان ما به مراكز توليدي است كه مي‌دانيم در گذشته قطعات اصلي برنامه اتمي آنان را مي‌ساخت. جاش ارنست گفت: ما اين را به صورت روشن گفته‌ايم و تغيير هم نمي‌كند، اينكه تخفيف تحريم‌ها تا زماني كه آنان گام‌هاي خاص قابل راستي‌آزمايي را براساس توافق برندارند، به ايراني‌ها داده نمي‌شود. سخنگوي كاخ سفيد افزود: اين موضوع اول؛ موضوع دوم اينكه پايبندي ايران به توافق هسته‌اي به آنان اجازه مي‌دهد از برخي تخفيف‌هاي تحريمي بهره بگيرند ولي اين تخفيف فقط آنها را از تحريم‌هايي نجات مي‌دهد كه برنامه اتمي‌شان را هدف قرار داده بود.
تكرار ادعاهاي آمانو نسبت به فعاليت هسته‌اي ايران
مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درباره برنامه هسته‌اي ايران گفت: نمي‌توانيم بگوييم كه همه مواد و تاسيسات هسته‌اي (ايران) براي اهداف صلح‌آميز هستند. به گزارش فارس، يوكيا آمانو درباره اينكه از نظر شما نگراني‌هاي بزرگ امروزه از منظر موضوع گسترش سلاح‌هاي اتمي چيست؟ گفت: از منظر گسترش (سلاح اتمي)، يكي از نگراني‌هاي مهم، موضوع برنامه هسته‌اي ايران است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در حال اجراي پادمان در ايران است و ما مي‌توانيم بگوييم كه مواد و تاسيسات هسته‌اي تحت امور پادمان، براي مقاصد صلح‌آميز هستند اما ما نمي‌توانيم بگوييم همه مواد و تاسيسات هسته‌اي (ايران) براي مقاصد صلح‌آميز هستند. مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در حالي اين اظهارات را مطرح كرده كه فعاليت بازرسي بازرسان بين‌المللي در ايران به‌طور روزانه در حال پيگيري است و اجازه بازرسي‌ها از تاسيسات و مواد هسته‌اي به‌طور فراگيري به نيروهاي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي داده شده است. آمانو كه بار‌ها در بيان مواضع خود در قبال برنامه هسته‌اي ايران تاكيد داشته، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نمي‌تواند تاييد كند كه كل برنامه براي مقاصد صلح‌آميز است، باز هم اين ادعاي تكراري و بدون سند خود را مطرح كرد. وي در اين مصاحبه با اشاره به بيانيه اقدام مشترك و مذاكرات هسته‌اي افزود: از پاييز ۲۰۱۳، تحولات بسيار خوبي اتفاق افتاده است. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و ايران براي حل موضوعات از طريق همكاري، بر سر آنچه موسوم به چارچوب همكاري است، توافق كردند.
خواسته پنج كشور هسته‌اي از ايران
پنج كشور دارنده تسليحات هسته‌اي، موسوم به گروه پنج، در بيانيه‌اي خواستار تداوم و تقويت همكاري ايران با آژانس بين‌المللي انرژي اتمي شدند. به گزارش فارس، انگليس به نمايندگي از اعضاي گروه 1+5 از ايران و آژانس بين‌المللي هسته‌اي درخواست كرد تا با همكاري كامل با همديگر از جمله رسيدگي به ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته‌اي ايران به موارد مهم برجا مانده تا حصول توافق هسته‌اي رسيدگي شود. بر اساس اين گزارش، نماينده انگليس كه در نشستي قبل از برگزاري جلسه سال ۲۰۱۵ بازنگري معاهده منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي موسوم به «ان‌پي‌تي» صحبت مي‌كرد، ضمن استقبال از توافق مقدماتي حاصل شده بين ايران و شش قدرت جهاني در لوزان سوييس گفت كه شش كشور عضو گروه 1+5 و ايران با رسيدن به توافق در لوزان سوييس موافقت خود را در رسيدن به توافق پاياني بيان داشتند و در عين حال متعهد به تداوم مذاكرات موفقيت‌آميز تا قبل از ۳۰ ژوئن سال جاري شدند تا براساس آن نسبت به صلح آميز بودن ماهيت برنامه هسته‌اي ايران اطمينان حاصل شود. نماينده انگليس در ادامه سخنانش افزود كه اعضاي گروه 1+5 از تداوم انجام تعهدهاي ايران تحت برنامه برنامه اقدام مشترك استقبال كرده و بر نقش ضروري آژانس بين‌المللي هسته‌اي در راستي‌آزمايي در اين باره تاكيد دارند.