فيتيله‌پيچ فرهنگي

مجلس يازدهم هنوز شروع نشده بود كه بسياري نظر به شواهد و قرائنِ روي كار آمدنِ منتخبان جديد پارلمان و نحوه برگزاري انتخاباتي كه خروجي‌اش شده بود مجلسي يكدست و يكپارچه اصولگرا، منتظر حواشي و چالش‌هاي گاه و بي‌گاه در صحن علني و كميسيون‌ها بودند؛ به‌ويژه آنجا كه في‌المثل عضوي از كابينه دولت مقابل مجلسي‌ها قرار مي‌گرفت يا به تعبير دقيق‌تر، نوبتِ تعامل و همكاري دوجانبه ميان مجلسِ اصولگرا به رياست قاليبافِ نواصولگرا و دولت اعتدالي به سكان‌داري روحاني ميانه‌رو فرا مي‌رسيد. ديروز شايد صحن سبزِ بهارستان براي بار نخست شاهد اين مجادله بود. مجلس‌يازدهمي‌ها البته پيش از اين هم دست‌كم يك‌بار پذيراي يكي، دو عضو اقتصادي دولتِ روحاني بودند اما فصلِ جدال و اختلاف، ديروز، وقتي رقم خورد كه مردان فرهنگي دولت قدم به «بهارستان» گذاشتند؛ مرداني كه از قضا از جمله غيرسياسي‌ترين اعضاي كابينه روحاني‌اند و اگر هم بتوان براي‌شان سمت‌وسوي جناحي متصور شد، قطعا نه‌تنها از معدود اصلاح‌طلبانِ ميانه‌روي دولت نيستند، كه از طيفي هستند كه به اصولگرايي و قرابت با دست‌راستي‌ها شهره‌اند؛ سيدعباس صالحي، وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و محسن حاجي‌ميرزايي، وزير آموزش و پرورش.
انتقاد دوگانه عليه دولت و مجلس
وزير ارشاد نخستين ميهمان مجلس‌يازدهمي‌ها در جلسه ديروز بود. البته جلسه ديروز به جز عباس صالحي و پيش از محسن حاجي‌ميرزايي، يك ميهمان ديگر هم داشت؛ ميهماني كه برخلاف دو دولتمرد ديگر - شايد از آنجا كه حوزه مديريتي‌اش، به‌تعبيري دولتي محسوب نمي‌شود- نه در مقام پاسخگويي، بلكه شبيه به نمايندگان مجلس و با ادبياتي نسبتا مشابه برخي از تند و تيزترين‌شان، در نقد فضاي فرهنگي كشور نطق كرد و به اين و آن تاخت؛ حجت‌الاسلام محمد قمي كه البته به عنوان رييس سازمان تبليغات اسلامي در صحن «بهارستان» حاضر شده بود اما باتوجه به عضويت در 3 شوراي عالي انقلاب فرهنگي، فضاي مجازي و جوانان، از ديگر شؤون فرهنگ، فضاي مجازي و همچنين حال و اوضاع اين روزهاي جوانان مملكت گلايه كرد. جالب اينكه روحاني جوان سخنانش را با كنايه به خود نمايندگان آغاز كرد. آنجا كه با اشاره به يكي از جلسات هيات‌دولت در شهريورماه 86 در حضور رهبري، واكنش ايشان نسبت به گزارش احمدي‌نژاد درباره مسائل فرهنگ را يادآوري كرد و از قول رهبري گفت كه «فرهنگ حقيقتا مظلوم است» و سپس با كنايه به نمايندگان تاكيد كرد: «نه‌تنها رهبري، بلكه هر دلسوزي وقتي اين استقبال پرشور نمايندگان را براي عضويت در كميسيون فرهنگي ببيند، ياد مظلوميت فرهنگ مي‌افتد.» بماند كه با توجه به درخواست 13 نماينده براي عضويت در اين كميسيون؛ آن‌هم درحالي كه في‌المثل براي عضويت در كميسيون قضايي و حقوقي كه باتوجه به تمركز اصلي كار قوه مقننه بر امور تقنيني، به «مغز پارلمان» شهرت دارد، تنها 2 نماينده متقاضي شده‌اند، نمي‌توان اين گلايه توام با كنايه قمي را جدي گرفت. اين روحاني جوان اما ادامه سخنانش را به مسائلي جدي‌تر اختصاص داد و براي نمونه نسبت به تعدد متوليان حوزه فرهنگ انتقاد كرد: «تنها مساجد بين ۱۱ تا ۲۱ دستگاه متولي دارند.» اشاره‌اي شبيه به آنچه الياس حضرتي، نماينده پيشين تهران، مهرماه 95 و در ماه‌هاي آغازين دوره دهم مجلس پيش كشيده و با بيان اينكه «تنها 16 درصد بودجه فرهنگ به وزارت ارشاد اختصاص مي‌يابد»، خواهان انحلال اين وزارتخانه شده بود. قمي اما نگاهي متفاوت از حضرتي و ديگر اصلاح‌طلبان دارد. او نه‌تنها به‌دليل همين تعدد متوليان حوزه فرهنگ، به‌دنبال پاسخگويي نهادهاي موازي از جمله سازمان تبليغات اسلامي نيست كه برعكس همه مصائب را ناشي از ضعف مديريت فرهنگي دولت مي‌داند؛ چنان‌كه در ادامه با بيان اينكه «پهناي باند اينترنت در كمتر از يك سال گذشته، بيش از دو و نيم برابر افزايش يافته»، نسبت به آنچه «رها شدن فضاي مجازي» مي‌خواند، گلايه دارد و مقصر را هم در بدنه دولت و راس وزارت ارتباطات، ارشاد و ديگر نهادهاي دولتي جست‌وجو مي‌كند؛ آن‌هم چون «5 آهنگ آخر يك خواننده در فضاي مجازي 198 ميليون بار ديده شده» و برخي محتواي فرهنگي مهجور واقع مي‌شوند.
11 اصولگرا عليه وزير فرهنگ
اما چنانچه انتظار مي‌رفت آنچه تا پايان سخنان وزير ارشاد و رييس سازمان تبليغات اسلامي رقم خورد، بخش خوب ماجرا براي عباس صالحي بود و قصه وقتي تلخ و سخت شد كه يك به يك نوبت به اصولگراياني رسيد كه سال‌ها بيرون پارلمان، منتقد زير و بم وزارت ارشاد دولت روحاني بودند؛ آنجا كه يكي مي‌گفت چرا «رويدادهاي فرهنگي شهرها ثبت نمي‌شود»، ديگري از «عدم حمايت از نهادهاي مردمي فعال در حوزه‌هاي قرآني» گلايه داشت و باز يكي ديگر، از «عدم نظارت كافي بر توليدات و محصولات سينمايي و هنري» انتقاد مي‌كرد و نفر بعد نسبت به آنچه «افسارگسيختگي در شبكه نمايش خانگي» توصيف مي‌كرد، معترض بود.
هاجر چناراني از نيشابور، كيومرث سرمدي نماينده اسدآباد، جليل ميرمحمدي به‌ نمايندگي از تفت و ميبد، جواد حسيني‌كيا از طرف سنقري‌ها، فاطمه مقصودي از بروجرد، جعفر قادري به‌ نيابت از شيرازي‌ها، ابوالفضل ابوترابي از نجف‌آباد، علي‌اصغر عنابستاني از سبزوار، سيدمجتبي محفوظي نماينده آبادان و علي بابايي منتخب مردم ساري 10 نماينده‌اي بودند كه ديروز تيم اصولگرايانِ بهارستان مقابل وزير ميانه‌روي دولت اعتدالي حسن روحاني را تشكيل مي‌دادند اما بيراه نيست اگر بگوييم نفر يازدهم، در حكم كاپيتان اين تيم تازه‌نفس وارد صحن سبز «بهارستان» شد و دست‌كم براي حاميان و همفكران سياسي - و البته پايگاه اجتماعي كه اسفندماه 98 كمتر از نيمي از مشاركت 26 درصدي پايتخت را تشكيل دادند - خوش درخشيد. سيدمحمود نبويان روحاني عضو جبهه پايداري در مجلس يازدهم كه حالا پس از 4 سال دوري از پارلمان، دوباره به «بهارستان» آمده تا چنان‌كه في‌المثل در جريان تصويب برجام در دوره نهم از او و نقشش در كميسيون ويژه برجام آن زمان ياد داريم، در موضوعات مختلف از مسائل سياسي و امنيتي گرفته تا مباحث حقوقي و حتي چنان‌كه ديروز نشان داد در موضوعات فرهنگي و مربوط به جامعه قدرت سخنوري‌اش را به رخ حضار بكشد. 
كاپيتان متهم مي‌كند؛ فرهنگِ سكولار!
نبويان كه حالا دوباره نماينده تهراني‌ها شده ديروز احتمالا مهم‌ترين ناطقي بود كه مقابل وزير ارشاد دولت روحاني خط و نشان كشيد: «اگر اسلام را از وزارت فرهنگ حذف كنيم، در جوامع سكولار ضد ديني همين كارها را انجام نمي‌دهند؟! يعني آنها توجه به كتابخانه‌هاي عمومي و پژوهش و استان‌ها ندارند؟! من سوالم اين است كه مراد شما از فرهنگ چيست؟! براي فرهنگ ۲۰۰ معنا وجود دارد آن معنايي كه مورد قبول همه ماست؛ يعني اعتقادات و ارزش‌ها!» او كه دانشيار گروه فلسفه موسسه امام خميني زير نظر مصباح‌يزدي  - پدر معنوي جبهه پايداري - است، با طرح پرسشي مبتني بر الگوي استفهام انكاري، وزير فرهنگ را به اينكه كاري براي «اعتقادات جوانان و مردم در جامعه اسلامي»، «فضاي مجازي» و «ساده‌زيستي و مقابله با اشرافيت كه دولتمردان به آن گرفتارند» نكرده، متهم كرد و گفت: «آيا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي براي نظام جمهوري اسلامي هست يا خير؟ اگر هست، همه بودجه‌هاي شما بايد متوجه اين موضوع شود.» نبويان با بيان اينكه «وزير ارشاد هم به خانواده خودتان اجازه نمي‌دهد فيلم‌هاي سينما را ببينند»، بار ديگر فرهنگ را «اعتقادات و ارزش‌ها» تعريف كرد و خطاب به صالحي گفت: «براي اين دو باور، چه كار كرديد؛ وگرنه به موضوع كتابخانه عمومي در جوامع سكولار هم پرداخته مي‌شود و شفافيت قوي‌تر از ما و توجه به استان‌ها قوي‌تر از شما و قوي‌تر از ما صورت مي‌گيرد.» 
انتقاد رييس از نمايندگان
هرچه بود انتقادهاي نبويان و 10 نماينده ديگر چنان بالا گرفت كه حتي محمدباقر قاليباف نيز ناچار شد در جمع‌بندي موضوعات مطرح‌شده اينچنين سخن بگويد: «از نظر بنده، انتقاد از خود در جايي كه وظيفه برعهده ماست، صحيح نبوده و اگر قرار باشد ما مسوولان نيز جايي را كه در آن مسوول انجام وظيفه هستيم نقد كنيم، آنگاه مردم بايد از چه كسي انتظار حل مشكل داشته باشند.»
11 اصولگرا و چالش خروج وزير آموزش
اما اين پايان غائله فرهنگي ديروز «بهارستان» نبود و پس از پايان غائله فرهنگ، تازه نوبت به حوزه آموزش و پرورش و كلنجار نمايندگان با محسن حاجي‌ميرزايي رسيد. وزيري غيرسياسي كه در اين جلسه به انتصابات سياسي متهم شد؛ آن‌هم باوجود اينكه سخنانش را با تاكيد بر مخالفت با سند 2030 آغاز كرده بود: «سخن گفتن از اسنادي مثل ۲۰۳۰ سخني گزاف و بيهوده است.» جليل رحيمي جهان‌آبادي از تربت جام، مهدي عسگري نماينده كرج، جلال محمودزاده از مهاباد، حجت‌الاسلام نيك‌بين به ‌نيابت از كاشمري‌ها، علي‌اكبر كريمي از اراك، انور حبيب‌زاده به نمايندگي از مردم بوكان، سيدمحمدرضا ميرتاج‌الديني نماينده تبريز، علي خضريان از تهران، غلامرضا نوري قزلجه به نيابت از مردم بستان‌آباد، كيومرث سرمدي از اسدآباد و ابراهيم عزيزي نماينده شيراز نيز 11 مردي بودند كه تيم مجلس اصولگراي يازدهم مقابل وزير ميانه‌روي دولت دوازدهم را در جلسه ديروز پارلمان تشكيل داده و در آنچه اهالي كشتي «فيتيله‌پيچ» مي‌شناسند، از اين‌طرف و آن‌طرف به حاجي‌ميرزايي تاختند. نمايندگاني كه حتي پس از پايان جلسه و هنگام خروج حاجي‌ميرزايي از صحن نيز انتقاد و اعتراض عليه او، وزارتخانه زيرنظرش و دولت متبوعش را پايان ندادند و درحالي كه گرد او حلقه زده و عملا مانع خروجش از صحنِ سبز بهارستان مي‌شدند، تنها وقتي حاضر شدند به اين وزير غيرسياسي مجوز خروج بدهند كه چند نفري از خود مجلسي‌ها براي پادرمياني جلو آمده و ديگر نمايندگان معترض را آرام كردند.