كمتر خريد كنيد
ياشار ذابح جمشيدي
صنعت مد و لباس بعد از صنعت نفت، دومين آلودهكننده بزرگ زمين است و آسيبهاي محيط زيستي جبرانناپذيري به همراه دارد. در اكثر كشورهاي توليدكننده پارچه، فاضلاب تصفيه نشده سمي از كارخانههاي پارچه مستقيما وارد رودخانهها ميشود كه شامل مواد خطرناكي مانند سرب، جيوه و آرسنيك هستند. اين آلودگيها عامل مرگباري براي آبزيان و سلامت ميليونها انسان بوده و در نهايت با رسيدن به دريا در سراسر دنيا پخش ميشوند. ديگر عامل آلودهكننده كودهاي شيميايي براي كشت پنبه هستند كه آبهاي سطحي را به شدت آلوده كرده و باعث مرگ زودرس كشاورزان ميشوند. طبق آمار براي هر تن الياف رنگرزي شده 200 تن آب مصرف ميشود. همچنين در صورتي كه پنبه محصولي آببر بوده و 20 هزار ليتر به ازاي 1 كيلوگرم پنبه آب مصرف ميكند، عموما در زمينهايي كشت ميشود كه در مناطق گرم و خشك واقع شدهاند. اين حجم از مصرف اثر جبرانناپذيري روي اين منبع باارزش گذاشته و نتايج زيستمحيطي وحشتناكي داشته كه نمونه آن خشك شدن تقريبي درياچه آرال در آسياي مركزي است. همچنين به نقل از گاردين: «85% آب مورد نياز روزانه براي كل جمعيت هند براي كاشت پنبه استفاده ميشود، اين در حالي است كه 100 ميليون نفر در هند به آب آشاميدني دسترسي ندارند». علاوه بر اين در هر شستوشوي لباس توليد شده از الياف مصنوعي حدود 1900 نوع ريزالياف وارد آب و راهي اقيانوسها ميشوند، ارگانيسمهاي دريايي كوچك اين ريزاليافها را جذب ميكنند سپس ماهيهاي كوچك آنها را ميخورند به اين ترتيب پلاستيك وارد زنجيره غذايي انسانها ميشود.
خاك يك عنصر اصلي در اكوسيستم است و انسان براي توليدات غذايي همچنين جذب دياكسيدكربن به آن وابسته است. امروزه مساله فرسايش خاك، يكي از عوامل مهم گرمايش زمين، تبديل به مشكلي جهاني شده كه تهديدي براي امنيت غذايي است. اما صنعت مد و لباس از راههاي مختلفي به اين مشكل دامن ميزند: چراي بيش از حد گوسفندها و بزهاي كشمير در مراتع با هدف توليد پشم؛ استفاده بيش از حد مواد شيميايي براي كشت پنبه؛ جنگلزدايي براي توليد الياف پايه چوب مثل ريون. هر سال، هزاران هكتار از جنگلهاي قديمي و در خطر براي توليد اليافي مثل رايون، ويسكوز و مودال نابود ميشوند. اين حجم از نابودي جنگلها تهديد بزرگي براي اكوسيستم و جوامع بومي محسوب ميشود. به عنوان مثال دهههاست در اندونزي جنگلزدايي در ابعاد گسترده در حال انجام است. با توجه به آمار منتشرشده در سال 2015 مصرف جهاني پارچه عددي برابر با 6/95 ميليون تن بوده كه 15% آن بازيافت و 85% ديگر در نهايت زباله ميشود. الياف مصنوعي مثل پلياستر كه پلاستيكي بوده در 72% لباسهاي ما وجود دارند، زيستتخريبپذير نيستند و بيشتر از 200 سال طول ميكشد تا تجزيه شوند. صنعت پوشاك مسوول توليد 10 درصد از كربن توليدي كل دنياست. الياف مصنوعي كه در بيشتر لباسهاي ما استفاده شده از سوختهاي فسيلي به دست ميآيد. بيشتر لباسها در چين، بنگلادش و هند توليد ميشوند. اين كشورها بيشتراز زغالسنگ براي تامين انرژي استفاده ميكنند يعني كثيفترين نوع سوخت. همچنين الياف مصنوعي گازهايي مثل نيتروزاكسيد توليد ميكنند كه بسيار خطرناكتر از دياكسيدكربن است، نتيجه اينكه كمتر خريد كنيد، با كيفيت خريد كنيد، لباسها را تعمير كنيد و بازيافت انجام دهيد.