خرابكاري صنعتي
حسن محمدي
صنعت هسته‌اي همواره از
پر مخاطره‌ترين صنايع دنياي مدرن است. به همين خاطر در هياهوي اتفاقات آتش‌سوزي‌هاي اخير اين يك فقره توجه بيشتري به خود جلب كرد. توضيح و حتي تصاوير پخش شده روز اول از سوي سازمان انرژي اتمي و البته سفر بامدادي رييس سازمان انرژي اتمي با مديران ارشد فني، امنيتي و ايمني اين سازمان به نطنزابعاد اين اتفاق را بيشتر از يك حادثه و شكسته شدن چند شيشه نشان مي‌داد. سخنان سخنگوي شوراي عالي امنيت ملي مبني بر اينكه به دليل ملاحظات امنيتي فعلا نمي‌توان چيزي گفت نيز بر ابهامات افزود اما در اين ميان و تقريبا 4 روز پس از حادثه آتش‌سوزي در سوله‌اي كه تجهيزات اندازه‌گيري و ابزارهاي دقيق براي توليد ماشين‌هاي سانتريفيوژ پيشرفته وجود داشت سخنگوي سازمان انرژي اتمي خسارت وارد شده به اين سوله را «قابل توجه» توصيف كرد. تصاوير ماهواره‌اي منتشر شده در رسانه‌ها از سوله حادثه ديده در كنار تصاوير منتشر شده از سوي سازمان انرژي اتمي ايران ابعاد جديدي از حادثه را فاش مي‌كند و با توجه به اينكه برخلاف تاسيسات غني‌سازي ايران در نطنز و فردو كه زير زمين قرار دارند، اين تاسيسات روي سطح زمين واقع شده بود و احتمالا در مذاكرات هسته‌اي از آن به عنوان دست برتر ياد مي‌شده تا امتياز بيشتري از طرف مقابل گرفته شود. حال اين سوله با همه آنچه درون آن بوده به گونه‌اي غيرقابل استفاده شده است كه بهروز كمالوندي مي‌گويد: «تصميمات لازم براي بازسازي سوله آسيب‌ديده مجتمع شهيد احمدي‌روشن (نطنز) اتخاذ شده و قرار است سوله بزرگ‌تر و با تجهيزات پيشرفته‌تري در اين مجتمع احداث شود.» او درخصوص مشخصات سوله‌اي كه اين حادثه در آن رخ داده است، به خبرگزاي ايرنا توضيح داده كه ساخت اين سوله از سال ۹۲ شروع شده بود و نظر آقاي صالحي اين بود كه براي كارهاي نهايي ماشين‌هاي پيشرفته و مونتاژ اين ماشين‌ها راه‌اندازي و تجهيز شود. در سال ۹۴ ساخت اين سوله درحال تكميل بود كه به دليل بحث برجام كاملا تكميل نشد. آنچه در كلام سخنگوي سازمان انرژي اتمي بيان شده نشان مي‌دهد كه قرار بود در اين سوله نمونه‌هاي بيشتري از ماشين‌هاي سانتريفيوژ پيشرفته توليد شود. اين سوله بعد از خروج امريكا از برجام افتتاح شد. به گفته كمالوندي اين مجموعه به دليل محدوديت‌هاي برجامي با ظرفيت كامل كار نمي‌كرد و در عين حال تكميل هرچه بيشتر سالن مدنظر بود كه تا روز حادثه نيز در دست اقدام بود.
پس از همه اين نكات آنچه اهميت اين موضوع را بيشتر مي‌كند، اين است كه سخنگوي سازمان انرژي اتمي از احتمال ساخت اين سوله با در نظر گرفتن ملاحظات پدافندي در محل مناسب ديگري ياد كرده است كه نشان مي‌دهد احتمالا ابعاد اين حادثه به گونه‌اي بوده كه تصميم گرفته شده تا ملاحظات پدافندي براي آن در نظر گرفته شود اگرچه ۲۴ ساعت پس از سانحه در سايت نطنز، سردار غلامرضا جلالي، رييس سازمان پدافند غيرعامل در يك برنامه تلويزيوني و درباره حوادث اخير در كشور گفت كه بخش عمده‌اي از اين حوادث نتيجه رعايت نكردن مسائل ايمني است اما اين سخنان وي با جنس سخنان سخنگوي سازمان انرژي اتمي يكي نيست و شايد به همين خاطر است كه توييت يكي از فعالان توييتري رژيم صهيونيستي كه ادعا كرده بود اين رژيم اقدام به بمباران بزرگ‌ترين تاسيسات غني‌سازي ايران كرده است، شنيده شد و مورد توجه قرار گرفت. اين يك ادعا بود و فكت قابل ملاحظه‌اي تاكنون به دست نيامده ضمن آنكه عمق جغرافيايي و استراتژيك سايت نطنز به گونه‌اي است كه دستيابي به آن از طريق آسمان، به دور از چشمان رادارهاي نظامي سخت است. خرابكاري صنعتي يكي ديگر از موارد مطروحه در خصوص سايت نطنز است اما با توجه به اينكه سخنگوي سازمان انرژي اتمي در گفت‌وگوي اخيرش بيان كرده است كه اين ساختمان در سال 1392 ساخته و در سال 94 تكميل و در سال 97 پس از خروج امريكا از برجام، افتتاح شده بدين معني است كه تجهيزات آن حداقل در بين سال‌هاي 92 تا 97 خريداري و وارد كشور شده است، پس احتمال خرابكاري صنعتي تقريبا نزديك به صفر است چرا كه سازمان انرژي اتمي هر آنچه خريداري مي‌كند در آزمايشگاه‌هاي مجهز پيش از نصب تست مي‌كند و ابعاد آن را مي‌سنجد به همين خاطر و با توجه به طول زمان، به خرابكاري صنعتي كمترين ضريب احتمال را مي‌توان داد. به نظر مي‌رسد به زودي دلايل اين اتفاق روش شود اما دليل آن هر چه باشد قاعدتا نبايد خللي در روند برنامه‌هاي هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران به وجود آورد و حتي اگر ممكن است اين حادثه در برنامه ميان‌مدت توسعه و توليد ماشين‌هاي پيشرفته كندي‌هايي ايجاد كند قطعا با تلاش شبانه‌روزي و كار جهادي بايد اين كندي جبران شود به نحوي كه حتي ظرفيت‌هايي بيشتر از قبل در اين سايت ايجاد شود و در زمينه بازسازي سوله خسارت ديده حتما بايد دو فرآيند ايجاد تاسيسات و تامين تجهيزات به موازات هم پيش برود.