خروج امريكا از ...

در حالي كه تعداد مبتلايان به ويروس كرونا در جهان از 11 ميليون گذشته، تعداد جان باختگان از ويروس كرونا در جهان به نيم ميليون رسيده، تعداد مبتلايان به ويروس كرونا در ايالات متحده از عدد 3 ميليون گذشته و نهايتا تعداد جان‌باختگان از اين ويروس در اين كشور عدد 133 هزار را رد كرده است، دولت ايالات متحده سه‌شنبه شب رسما نامه خروج از تنها نهاد تخصصي بين‌المللي در حوزه سلامت را تحويل دبيركل سازمان ملل متحد داد.  براساس اين نامه، ايالات متحده امريكا روز ششم جولاي 2021 به‌طور رسمي از سازمان بهداشت جهاني خارج خواهد شد. البته تا آن زمان، دولت امريكا متعهد است به تعهدات خود در قبال اين سازمان، از جمله تعهدات مالي پايبند بماند. با اين حال، آنگونه كه جو بايدن، نامزد پيشتاز دموكرات‌ها در انتخابات رياست‌جمهوري 2020 امريكا اعلام كرده است، در صورت راهيابي به كاخ سفيد، در اولين روز رياست‌جمهوري خوديعني 20 ژانويه 2021، بار ديگر، امريكا را به سازمان جهاني بهداشت بازخواهد گرداند. به همين دليل مي‌توان تصريح كرد، حداقل تا شش ماه ديگر، تكليف نهايي ادامه حضور امريكا در سازمان جهاني بهداشت يا خروج از آن، مشخص نخواهد شد.  تصميمي را كه روز سه‌شنبه هفت جولاي 2020 از سوي دولت ترامپ در قبال سازمان جهاني بهداشت اتخاذ شد، نمي‌توان يك تصميم فردي و مبتني بر سلايق و نگرش شخص رييس‌جمهوري كنوني امريكا دانست؛ چرا كه اين تصميم برگرفته از نوع تفكر جريان سياسي امريكا مشهور به ملي‌گرايان است كه اصولا با نهادهاي بين‌المللي يا حداقل، نفوذ نهادهاي بين‌المللي بر تصميمات ملي امريكا مشكل دارند. 

از ديد اين گروه، كاركرد سازمان جهاني بهداشت همچون برخي از نهادها و پيمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي نظير پيمان آب و هوايي پاريس، سازمان يونسكو، شوراي حقوق بشر سازمان ملل، پيمان تجاري ترانس پاسيفيك، پيمان نفتا يا توافق هسته‌اي با ايران – برجام – منافع ايالات متحده را تامين نمي‌كند و از اين رو، دليلي براي ماندن در اين پيمان‌ها و نهادها وجود ندارد. اين گروه معتقد است، آن گروه از نهادهاي بين‌المللي كه در خدمت منافع امريكا باشد، قابليت حيات خواهند داشت، در غير اين صورت، امريكا در نابودي آنان لحظه‌اي درنگ نخواهد كرد.  ملي‌گرايان امريكايي حاكم بر كاخ سفيد كه دونالد ترامپ آنان را با شعار «اول امريكا» نمايندگي مي‌كند، سازمان جهاني بهداشت را در خدمت ايالات متحده ارزيابي نمي‌كنند . آنان تاكيد دارند كه اين سازمان به دليل وابستگي به چين، در انجام وظيفه اصلي خود براي شناسايي ويروس كرونا در اين كشور و همچنين، ارايه دستورالعمل‌هاي لازم به منظور جلوگيري از همه‌گيري بيماري كوويد-19، كوتاهي‌هايي داشته است و بايد اصلاحات اساسي مد نظر واشنگتن را به اجرا بگذارد. اين در حالي است كه حتي نزديك‌ترين متحدان امريكا در جهان نيز انجام اصلاحات اساسي مدنظر واشنگتن را در بحبوحه بحران جهاني كرونا، سنجيده و مناسب ارزيابي نكرده‌اند. همين موضوع بود كه سبب شد فرصت سه‌ماهه دولت ترامپ به سازمان جهاني بهداشت براي انجام اصلاحات درخواستي بدون پاسخ باقي ماند و نهايتا نامه خروج امريكا از نهاد تخصصي سازمان ملل به دبيركل اين سازمان ارسال شود. نمي‌توان انكار كرد لطمه‌اي كه كرونا به وضعيت سياسي – اقتصادي امريكا وارد كرد و سبب بيكاري قريب به 50 ميليون امريكايي و كاهش شانس پيروزي ترامپ در انتخابات رياست‌جمهوري اين كشور شد، در انتقام جويي كاخ سفيد از سازمان جهاني بهداشت نيز موثر بوده است. با اين حال، اين سازمان تنها قرباني ملي‌گرايان امريكايي در سطح جهاني نبوده است. قابل تصور خواهد بود روند جدايي ايالات متحده از ديگر نهادهاي بين‌المللي و توافقات دوجانبه، منطقه‌اي و جهاني همچنان ادامه يابد، به ويژه اينكه اگر نتايج انتخابات رياست‌جمهوري امريكا طوري رقم بخورد كه ملي‌گرايان امريكايي در سال‌هاي آتي همچنان از نفوذ بر روند تصميم‌گيري در امريكا برخوردار باشند .  فارغ از نگاه كلان دولت امريكا به نهادهاي بين‌المللي، نهايي شدن خروج اين كشور از سازمان جهاني بهداشت هم براي مردم امريكا و هم براي مردم جهان مخاطره‌آميز خواهد بود. در حال حاضر سازمان جهاني بهداشت هيچ بديلي ندارد و قطع همكاري امريكا با اين سازمان، ارايه خدمات به اين كشور كه در نهايت مردم امريكا را منتفع مي‌سازد، قطع يا كاهش خواهد يافت. اين موضوع به ويژه در اوج بحران كرونا از اهميت بيشتري برخوردار است و چه بسا با ظهور ويروس‌هاي خطرناك‌تر از ويروس كرونا، نياز امريكا به بهره‌مندي از امكانات يك نهاد بين‌المللي را افزايش دهد. به همين دليل، افرادي نظير نانسي پلوسي، رييس مجلس نمايندگان امريكا، خروج اين كشور از سازمان جهاني بهداشت را اقدامي مغاير با سلامت ميليون‌ها شهروند امريكايي توصيف كرده‌اند. از سوي ديگر، قطع همكاري امريكا، كشوري با توانمندي‌هاي گسترده علمي و پژوهشي در حوزه‌هاي بهداشت و درمان با سازمان جهاني بهداشت، اين نهاد بين‌المللي را به‌شدت تحت فشار قرار مي‌دهد؛ به ويژه اينكه اگر كشورهاي ثروتمند دنيا به سرعت خلأ قطع كمك‌هاي مالي امريكا به اين سازمان را جبران نكنند. بدون جبران خسارت مالي خروج امريكا از سازمان جهاني بهداشت و بدون بهره‌مندي اين سازمان از توانمندي‌هاي علمي و فناورانه امريكا، توليد و توزيع واكسن‌هايي به منظور مهار بيماري‌هايي همچون كوويد-19 بسيار دشوار خواهد بود. همين موضوع نيز بر نگراني از تاثيرات منفي تصميم اخير دولت امريكا بر سلامت چند ميليارد انسان در جهان افزوده است. به رغم اين نگراني‌ها، آنچه براي جريان سياسي حاكم بر امريكا بيش از جان شهروندان امريكايي يا شهروندان جامعه جهاني اهميت دارد، حفظ سيادت و سروري امريكا بر نهادهاي بين‌المللي و جنگ قدرت با رقباي قدرتمندي  چون چين است كه از حوزه‌هاي سياسي – امنيتي فراتر رفته و حوزه‌هاي تخصصي بهداشت و درمان را نيز دربرگرفته است.