اولين جام جهاني فوتبال
مرتضي ميرحسيني
سال 1930 ميلادي در چنين روزي، اولين دوره مسابقات جام جهاني فوتبال مردان با بازي همزمان تيم‌هاي فرانسه و مكزيك، امريكا و بلژيك شروع شد. اين رقابت‌ها در شهر مونته‌ويدئو پايتخت كشور اروگوئه - كه آن زمان يكي از قطب‌هاي ورزش فوتبال بود - برگزار شد و فقط 13 كشور در آن شركت داشتند. تا پيش از آن، فوتبال هم يكي از رشته‌هاي المپيك محسوب مي‌شد و از اين رو تصميم‌گيران اصلي اين ورزش ضرورتي براي برگزاري تورنمنت مجزا احساس نمي‌كردند.
اما پس از آنكه اين رشته ورزشي از جدول بازي‌هاي المپيك 1932 لس‌آنجلس حذف شد، ژولز ريمت (ژول ريمه) فرانسوي، رييس وقت فيفا فكر برپايي رقابتي جهاني، آن‌هم فقط مختص ورزش فوتبال را به اجرا گذاشت. البته اين كار با توجه به امكانات اندك و محدوديت‌هاي فراوان آن زمان، كار بسيار دشواري بود.
نه كشورها علاقه و انگيزه چنداني براي حضور در اين رقابت‌ها داشتند و نه فيفا - برخلاف امروز - سازمان ثروتمندي بود كه از پس هزينه‌هاي زياد آن بربيايد. از آنجا كه بحران اقتصادي اروپا را فراگرفته بود و دولت‌هاي اين قاره با مسائل و بحران‌هايي مثل بيكاري و تورم و ورشكستگي كسب و كارها مواجه بودند، بيشترشان پيشنهاد فيفا براي شركت در بازي‌هاي فوتبال مونته‌ويدئو را رد كردند. فوتبال در آن روزگار به اندازه امروز پولساز نبود و اغلب فوتباليست‌ها براي گذران زندگي شغل ديگري داشتند و تقريبا هيچ كدام‌شان از ورزش امرار معاش نمي‌كردند.
اكثرشان مي‌ترسيدند با غيبت چند هفته‌اي براي سفر به اروگوئه، شغل خودشان را از دست بدهند و پس از آن هم ـ در آن اوضاع اسفبار اقتصادي ـ شغل ديگري براي سير كردن شكم خود و خانواده‌شان پيدا نكنند. از اين رو نه انگليس كه برنده 3 مدال طلاي المپيك بود در اين رقابت‌ها حضور پيدا كرد، نه غول‌هاي بعدي اين ورزش مثل ايتاليا و آلمان و نه حتي اسپانيا و هلند. دولت اروگوئه به تقاضاي ريمت هزينه سفر رفت و برگشت تيم‌ها را هم به عهده گرفت، اما اين پيشنهاد سخاوتمندانه هم براي ترغيب همه تيم‌ها كافي نبود و فقط تصميم چند كشور مثل فرانسه و بلژيك و يوگسلاوي و روماني را تغيير داد.
به هرحال، آن جام جهاني كه با قهرماني ميزبان و نايب‌قهرماني آرژانتين به پايان رسيد، با همه نقايص و مشكلاتش به تجربه‌اي موفق در برگزاري تورنمنت ويژه ورزش فوتبال، آن‌هم در سطح جهاني و نيز به يكي از سنت‌هاي پرطرفدار عصر ما تبديل شد. اما جام جهاني 1930 مونته‌ويدئو حواشي جالبي هم داشت. مثلا اعضاي تيم روماني را پادشاه اين كشور، خودش شخصا انتخاب كرد و به آنان گفت اصلا نگران از دست دادن شغل‌شان نباشند و قول داد زماني كه از سفر برگردند حتما شغلي خواهند داشت. يا مثلا داور بازي فرانسه و آرژانتين، 6دقيقه زودتر سوت پايان بازي را زد و بعد كه متوجه اشتباه خود شد، دوباره بازيكنان هر دو تيم را به زمين برگرداند! آرژانتيني‌ها كه با يك گل جلو بودند براي برگشت به زمين مقاومت مي‌كردند. چند نفر از فوتباليست‌هاي حاضر در آن تورنمنت هم عمري طولاني داشتند و بعدها در سنين پيري مهمان افتخاري دوره‌هاي بعدي جام جهاني شدند.
آخرين‌شان فرانچسكو وارايو بازيكن خط حمله آرژانتين بود كه 100 سال زندگي، يا به عبارت ديگر 80 سال بعد از آن فينال عمر كرد و نيمه‌هاي تابستان 2010 درگذشت. او زمان بازي در فينال مونته‌ويدئو 20 ساله بود.