شفافيت بدون تبليغ
مصطفي هاشمي‌طبا
رييس بنياد مستضعفان شنبه شب مهمان برنامه نگاه يك صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران بود. زماني قريب به يك سال و ۱۸ روز پس از تغيير در رياست اين نهاد حاكميتي و حضور پرويز فتاح در راس بنياد مستضعفان، اين برنامه با حضور فتاح به بررسي عملكرد يك‌ساله در دوران مديريت جديد پرداخت. نهادي كه عملكرد آن براي بسياري محل بحث است. پرويز فتاح نيز در يك‌سالگي مديريت خود بر بنياد مستضعفان در بخشي از اين برنامه تلويزيوني نام افراد و نهادها و سازمان‌هايي را بر زبان آورد كه ملكي از اموال بنياد را در اختيار دارند و به بنياد مستضعفان بازپس نمي‌دهند. در ميان ليست بلند بالاي پرويز فتاح نام و اسامي بسياري از چپ تا راست سياسي از نهادهاي حاكميتي تا نظامي ديده مي‌شد. اين نام آوردن باعث شد اغلب كساني كه از آنان نامي برده شده‌بود، نسبت به ادعاي فتاح واكنش نشان دهند كه البته اين واكنش‌ها نيز متفاوت بود. اما بد نيست كه درمورد صحبت‌هاي شنبه شب فتاح كه برخي از آن با عنوان افشاگري نام بردند، به چند نكته توجه كرد.
نكته اول درمورد صحبت‌هاي پرويز فتاح اين است كه اساسا اينكه يك نهاد حاكميتي كه املاكي در اختيار دارد، بخشي از املاك خود را در اختيار ديگر نهادها، شركت‌ها يا حتي اشخاص قرار دهد، مساله مذمومي نيست. منتها بايد توجه داشت كه اين املاك بايد متناسب با شرايط اقتصادي روز در اختيار افراد و نهادها قرار بگيرد. نه‌تنها بنياد مستضعفان، بلكه بسياري از نهادهاي حاكميتي ديگر هستند كه اموال زيادي در اختيار دارند؛ منتها سود استفاده از آن در جيب خود آن نهاد مي‌رود. درمورد اموال بنياد مستضعفان نيز فرقي ندارد كه در اختيار نهادهاي دولتي، حاكميتي، غير دولتي يا خصولتي باشد. آنچه اهميت دارد اين است كه اگر بخشي از اموال اين نهاد در اختيار يك نهاد يا يك فرد قرار مي‌گيرد، هزينه آن يا به عبارتي اجاره‌بهاي آن مطابق با قيمت روز پرداخت شود تا از اين پرداختي‌ها در راه اهداف تعيين شده براي بنياد مستضعفان به عنوان يك نهاد حاكميتي استفاده شود. بنابراين در اين وضعيت اقتصادي اگر بنياد امكاناتي در اختيار كسي قرار داده بايد ضوابط و قواعد و شكل و شمايل يك معامله روز را داشته‌باشد. اين موضوع باعث مي‌شود كه هم مردم به صورت شفاف در جريان املاك و اموال چگونگي هزينه‌كرد اين نهاد حاكميتي قرار گيرند و هم شركت‌ها و افراد در اختيار قرار دادن اموال بنياد مستضعفان را مجاني تلقي نكنند و هم در نهايت اجاره‌بهايي كه بابت در اختيار قرار گرفتن اين اموال پرداخت مي‌شود در مسيري كه بايد هزينه شود. نكته دوم كه درمورد عملكرد بنياد مستضعفان و همچنين سخنان شنبه‌شب رييس اين نهاد وجود دارد، بحث شفافيت است. درمورد تشكيلات بنياد مستضعفان همواره اطلاع‌رساني و شفاف‌سازي صورت نمي‌گرفته‌است. اين نهاد با هدف تجميع اموال مصادره‌اي در راستاي تخصيص آن به مستضعفان شكل گرفت، نه با هدف اينكه به يك بنگاه اقتصادي تبديل شود.
از همين روي بايد در شفافيت كامل بيلان كاري و درآمدي آن مشخص باشد و به جامعه ارايه شود. شايد گفته شود كه سود و زيان شركت‌ها و ترازنامه‌ها پايان هر سال مشخص است و منتشر مي‌شود اما اين شفاف‌سازي براي مجمع است نه براي مردم. چرا كه صورت‌هاي مالي و سود و زيان اين گونه نهادها و شركت‌هاي زيرمجموعه آن نيازمند بررسي‌هاي كارشناسان است و براي عامه مردم به‌خصوص مستضعفاني كه اين نهاد به نام آنها و براي آنها بنيان نهاده شده قابل‌فهم نيست. بنابراين بايد درمورد عملكرد بنياد مستضعفان به عنوان يك نهاد حاكميتي به عموم مردم گزارش ارايه شود. در همين راستا تصور مي‌كنم كه اقدامي كه پرويز فتاح انجام داد كه ان‌شاء‌الله با نيت خير و صلاح بوده، گامي در راستاي شفاف‌سازي به حساب مي‌آيد و اميدوارم كه رويكرد تبليغاتي نداشته‌باشد.