سفر سرنوشت‌ساز گروسي
عبدالرضا فرجي‌راد
مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تصميم دارد عازم ايران شود تا با مقامات كشورمان ديدار و گفت‌وگو داشته باشد؛ ديداري كه با توجه به قطعنامه اخير شوراي حكام مي‌تواند بسيار حايز اهميت باشد. در قطعنامه مذكور كه با ابتكار سه كشور اروپايي عضو برجام مطرح شد و از سوي اعضاي شوراي حكام به تصويب رسيد، از ايران خواسته شده است با آژانس نهايت همكاري را داشته باشد. هر چند جمهوري اسلامي ايران به درستي اعلام مي‌كند كه بيشترين همكاري را با آژانس داشته و بازرسان اين نهاد بيشترين بازرسي را از تاسيسات هسته‌اي ايران به عمل آورده‌اند، اما در شرايط كنوني و با توجه به فشارهاي امريكا در سازمان ملل متحد براي تمديد تحريم تسليحاتي و استفاده از مكانيسم ماشه همكاري با آژانس و رفع بهانه‌هاي واهي از طريق گفت‌وگو يك ضرورت است. از همين رو مي‌توان تصريح كرد كه جمهوري اسلامي تشخيص داد تا بار ديگر روش اعتمادزايي را در پيش گيرد و اعتماد ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را كه از زمان رفتن يوكيا آمانو، كمرنگ شده بود بار ديگر تقويت كند. اين سفر در موقعيت و زمان خوبي اتفاق مي‌افتد و مي‌تواند نگاه‌ها به ايران در جهان را تصحيح كند؛ چرا كه باقي ماندن هر گونه اتهام حل نشده مي‌تواند از سوي امريكايي‌ها مورد استفاده قرار گيرد و در شرايطي كه ايالات متحده به دليل اتخاذ مواضع يك‌جانبه در شوراي امنيت در موضع انزوا قرار گرفته، اهتمام ايران به حل اختلافات با آژانس مي‌تواند مفيد واقع شود. نگاهي به سفرهاي اخير مقامات امريكايي به وين و نگراني آنها از احتمال حل و فصل اختلافات ايران و آژانس نيز نشان مي‌دهد كه آنها روي گزارش آخر رافائل گروسي درباره ايران و همچنين قطعنامه اخير شوراي حكام براي تحت فشار گذاشتن ايران حساب ويژه‌اي باز كرده بودند اما اكنون اين احتمال مي‌رود كه بار ديگر دست‌شان براي بهانه‌جويي خالي بماند. دولت ترامپ از ابتدا تلاش داشته به هر وسيله‌اي اجماع عليه ايران ايجاد كند اما سياست‌هاي يك‌جانبه اين كشور و بي‌توجهي واشنگتن به منافع متحدانش سبب شد تا ايالات متحده نتواند در اين مسير موفق عمل كند. با اين وجود اين نگراني به طور جدي مطرح بود و البته هنوز نيز مطرح است كه در صورت حل نشدن اختلافات با آژانس امريكا بتواند از اين مهم براي اجماع‌سازي بهره بگيرد. ين اميد وجود دارد كه با آمدن رافائل گروسي به ايران اعتماد در روابط ايران و آژانس حاكم شود و ما بتوانيم به زماني بازگرديم كه گزارش‌هاي خوب اين نهاد ناظر بين‌المللي درباره ايران، ثابت‌كننده حقانيت جمهوري اسلامي در مسير استفاده صلح‌آميز از فناوري هسته‌اي باشد. هر چند با توجه به سطح اختلافات هنوز اين نگراني مطرح است كه شايد دو طرف نتوانند به راه‌حلي براي رفع نگراني‌ها دست يابند. موضوعاتي كه باعث اختلاف ميان ايران و آژانس شده و تاسيساتي كه آژانس اصرار دارد بدون ارايه مدارك از آنها بازرسي كند، بر اساس گزارش‌هايي كه رسانه‌هاي خود كشورهاي اروپايي نيز مطرح مي‌كنند مربوط به بازه زماني ابتداي دهه 2000 ميلادي بوده و بررسي اين فعاليت‌ها در دسامبر 2015 در قالب پرونده موسوم به PMD مختومه اعلام شده است. اينكه ميان ايران و آژانس چه اتفاقي افتاده و چه مذاكراتي شكل گرفته هنوز مشخص نيست اما تلاش براي شفاف‌سازي مسائل و رفع اتهاماتي كه بي‌دليل به جمهوري اسلامي ايران منسوب مي‌شود، اقدامي مثبت است و مي‌تواند مانع از افزايش فشار به كشورمان شود. هر چند بايد در نظر گرفت سفر آقاي گروسي لزوما نتيجه خاصي - چه مثبت و چه منفي - به همراه نخواهد داشت؛ چراكه سفر مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به ايران آغاز مسيري طولاني براي حل اختلافات و اعتمادسازي دوباره ميان ايران و آژانس است. در مجموع اما نفس اين سفر مثبت است؛ زيرا نمايانگر آن است كه هر دو طرف يعني هم جمهوري اسلامي ايران و هم آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آماده همكاري با يكديگرند و تصميم گرفته‌اند كه از طريق گفت‌وگو و در فضايي سازنده به حل اختلافات بپردازند. همين موضوع باعث مي‌شود ديگر كشورها امكان سوءاستفاده از اختلافات را پيدا نكنند.