واقع‌بيني در مورد واكسن كرونا
سينا قنبرپور
زمان صرف شده براي ساخت جديدترين واكسن در دنيا 16 سال است
شايد 197 سال پس از مرگ «ادوارد جنر» پزشك انگليسي كه نخستين‌بار كاربرد واكسيناسيون را كشف كرد و به كابوس «آبله» پايان داد، تكنولوژي و امكانات علمي، تحول شگرفي كرده باشد اما همچنان براي ساخت يك واكسن نياز به طي مراحلي هستيم كه دست‌كم 16 سال زمان نياز دارد و اگر همين امسال يعني سال 2020 ميلادي براي ساخت واكسن شروع كنيم، مي‌توان اميدوار بود كه تا سال 2036 ميلادي به سرانجام برسد. 125 سال بعد از مرگ «لويي پاستور» شيميدان و كاشف واكسن «هاري» روش‌هاي علمي در پزشكي پيشرفت‌هاي چشمگيري كرده و در مقابل داستان كپك زدن در آزمايشگاه اين دانشمند شهير عظمت خاصي دارد، اما ساخت واكسن كه دست‌كم 15 تا 20 تركيب سازنده دارد كار بسيار پيچيده‌اي به شمار مي‌آيد. 65 سال بعد از آنكه زحمات پزشك امريكايي «جوناس ادوارد سالك» در توليد واكسن «فلج اطفال» نتيجه داد همچنان واكسن‌ها بايد تحت زنجيره سرد نگهداري و منتقل شوند تا به هنگام تزريق تاثيرگذار باشند. اين در حالي است كه بسياري از كشورها از جمله كشورهاي آفريقايي هنوز تجهيزاتي كه واكسن را در دماي 2 تا 8 درجه نگهداري و منتقل كند، ندارند. سوابق تحقيقاتي و پزشكي نشان مي‌دهد براي ساخت جديدترين واكسن توليد شده يعني واكسن «گارداسيل» يا همان واكسن اچ‌پي‌وي (زگيل تناسلي) 16 سال زمان صرف شده است و البته اين واكسن از جمله واكسن‌هاي بسيار گران محسوب مي‌شود. همچنين براي ساخت و توليد واكسن «آبله‌مرغان» 28 سال زمان صرف شده است. اين وضعيت نشان از آن دارد كه در بهترين حالت نمي‌توان انتظار داشت كه در فاصله‌اي كمتر از 4 سال آينده به ساخت و توليد واكسن اميد بست. به ويژه آنكه اگر همين امروز توليد انبوه واكسن آغاز شود، توزيع آن در زنجيره سرد و تزريق آن نيز زمان زيادي مي‌طلبد. بر اساس استانداردهاي پزشكي در عرصه دارو و واكسن براي توليد يك واكسن 9 مرحله عمليات بايد انجام شود؛ نخست «تحقيقات آكادميك» است. پس از آن «آزمايش‌هاي پيش‌كلينيكي» است. بعد از آن «آزمايش‌هاي كلينيكي» شروع مي‌شود كه خود 3 فاز دارد.
سپس نوبت به «ساخت كارخانه و سايت توليد» مي‌رسد كه بعد از آن مرحله «توليد» آغاز مي‌شود. «گرفتن مجوز» و «پخش» مراحل انتهايي آن هستند.
اگر فرض كنيم مراحل تحقيقات آكادميك با تكيه بر مطالعات صورت گرفته روي ويروس‌هاي هم‌خانواده «كرونا» يعني «مرس» و «سارس» سرعت بيشتري به خود بگيرد حدود 2 سال مي‌توان صرفه‌جويي زماني كرد. اگر مرحله اخذ مجوز را هم فاكتور بگيريم و در آزمايش‌هاي كلينيكي هم سرعت عمل داده شود و اگر ساخت سايت توليد را هم با روش‌هاي جديد بتوان پيش برد كه 6 سالي در آن نيز صرفه‌جويي كرد در مجموع شايد بتوان زمان 16 سال را به 4 يا 5 سال كاهش داد. بنابراين واقع‌بينانه آن است كه تا 4 سال ديگر منتظر مصونيت حاصل از واكسن نباشيم و با تكيه بر «پيشگيري» يعني كارهايي نظير «استفاده از ماسك»، «شست‌وشوي دست‌ها به صورت مستمر» و «رعايت فاصله اجتماعي» از شر ويروس «كرونا» جان سالم به در برد.