اولين كتاب نويسنده‌اي ناشناس
اسدالله امرايي
كتاب «خاطرات تاريكي؛ مبهم‌هاي كوتاه تاريك تلخ» نخستين اثر مارسل بئالو نويسنده چيره‌دست فرانسوي است كه بوف كور صادق هدايت را شاهكار مي‌دانست. اين كتاب با ترجمه مسعود قارداش‌پور در نشر مشكي منتشر شده است. بئالو نويسنده‌اي فرانسوي و كمتر شناخته شده‌اي است كه دوران كودكي و نوجواني سختي را گذراند و مجبور شد با وجود سن و سال كم، وارد دنياي كار شود و به قول امروزي‌ها كودك كار بود. او همزمان با كار، ادبيات مي‌خواند و زماني كه براي انجام كار ديگري به پاريس رفت با زني ازدواج كرد كه او را با ادبيات رمانتيك آلمان نيز آشنا ساخت. پس از آن با ماكس ژاكوب، نويسنده سوررئاليست آشنا شد و اين دوستي او را به سبك سوررئال علاقه‌مند كرد. به كودكي، نوجواني و جواني، پختگي و پيري انسان مي‌پردازند و ماجراهايي درباره هر يك از اين مراحل زندگي بازگو مي‌كنند. سرگرداني‌ها و خواب و خيال‌هاي كودكي، عشق‌ها و شورهاي نوجواني و جواني، عشق‌هايي كه كشف مي‌كنيم‌شان، عشق‌هايي كه ما را كشف مي‌كنند و بيشتر اوقات هم ما را توي خماري مي‌گذارند. دغدغه‌هاي سن پختگي همچون حفظ آبرو و ظاهر، ظاهري كه خيلي زود پرده از آنها برداشته مي‌شود و در نهايت، دوران پيري كه مانند اتاق انتظاري براي مرگ است؛ با خواب و خيال‌هايي كه در ذهن رژه مي‌روند و بدني كه رو به نابودي است. نويسنده در اين داستان‌ها هم متاثر از سوررئاليسم است و هم از ادبيات فانتاستيك بهره مي‌ببرد. «در يك انبار زير شيرواني بودم تا خرخره پر از خرت‌وپرت كثيف و عروسكي از تكه‌پارچه‌هاي كهنه در آغوشم بود كه زير لباس خاك گرفته‌اش گرامافوني قديمي جاسازي شده بود. من احتمالا كليدش را زده بودم. صفحه خش‌دار مدام تكرار مي‌كرد: «اي كاش هميشه، اي كاش هميشه...» هوش و حواسم برگشته بود و نتوانستم جلوي خنده‌ام را بگيرم. قبل از آنكه گرام خفه شود، سوزنش قژقژ بلندي كرد و عروسك افتاد و به گلدان چيني بزرگي خورد.»
در اين داستان‌هاي بسيار كوتاه، با نثري شاعرانه، توصيف‌هاي بديع، تصاوير غريب و فضاسازي گيرا مواجهيم. نويسنده ابتدا با توصيف فضايي روزمره و آشنا شروع مي‌كند، ولي به مرور و با زباني كم‌وبيش سرد و خونسرد به امري غريب و فضايي عجيب مي‌لغزد. تصوير‌هايي كه تخيل فرهيخته بئالو مي‌سازد در ذهن باقي مي‌مانند. داستان‌هاي اين مجموعه را «رمان‌هاي مينياتوري» خوانده‌اند و خود نويسنده به آنها «خرده‌رمان» گفته است. به گفته منتقدان اين كتاب چيزي نيست جز گردآوري ماهرانه ۱۲۰ رمان مينياتوري و به قول نويسنده خرده‌رمان كه در آنها نوعي كمدي غيرانساني و بي‌رحمانه تمام عيار رواج دارد كه در تضاد با پرچانگي‌هاي رايج ادبيات كلاسيك است.