دخالت در كار فيلمسازان
حسن لطفي
اولين فيلم سياه و سفيدي كه ديدم رنگي شده است، كازابلانكا شاهكار مايكل كورتيز بود.
دوستي كه ميدانست چقدر به اين فيلم علاقهمندم آن را با شوق به من داد و گفت: يك هديه بينظير.
برخلاف هميشه كه نميتوانستم فيلم را نيمهكاره رها كنم همان دقايق اول حس بدي پيدا كردم و از خير تماشاي نسخه رنگي گذشتم. رنگي كه بر فيلم نشسته بود شايد دوستم و خيليها را به شوق ميآورد اما براي من فضولي در كار يك فيلمساز بود؛ فيلمسازي كه فيلم سياه و سفيدش كنتراست و نوري داشت كه رنگ از بين ميبردش.
حالا سالها پس از آن روز فيلمهاي زيادي روانه بازار رسمي و غيررسمي ميشود كه عدهاي از سياه و سفيد بودن آنها خوششان نيامده و با امكانات روز رنگ بر تصاويرش آوردهاند. رنگي كه در بسياري از موارد فضاي فيلم را عوض ميكند.
نميدانم داريوش مهرجويي با ديدن رنگ بر تصاوير فيلم گاو چه حسي پيدا ميكند، اما گمانم مسعود كيميايي با ديدن نسخه رنگي گوزنها از پيشرفت تكنولوژي شاكي شود. او كه در زمانه فيلمهاي رنگي فيلم محاكمه در خيابان را سياه و سفيد ساخت، حتما مثل خيلي از فيلمسازان ديگر وقت ساخت فيلم به تصاوير و رنگ و نور بهاي زيادي داده است؛ بهايي كه باعث شده فيلم با شكل اصلياش تماشاييتر باشد. اگر هم نباشد با تغييراتي كه در آن داده ميشود فيلم اصلي نيست.
مثل فيلمهايي ميماند كه سر و تهاش را بهخاطر مميزي زدهاند يا داستانش را با عوض كردن گفتوگوها تغيير دادهاند.
در همه اين موارد يكي به خودش اين جسارت را داده تا جاي خالق اثر بنشيند و همه زحمات او را با تصميمي كاملا سليقهاي به باد فنا بسپارد. كاش پيشرفت تكنولوژي فقط براي ترميم و بهبود كيفي فيلمها استفاده ميشد و حق مولف توي باور همه جايگاه ارزشمندي داشت؛ جايگاهي كه به هيچكس اجازه نميداد بياجازه خالق اثر ذرهاي تغيير در ساختار و شكل فيلم به وجود بياورد. البته نگراني من درمورد افزودن رنگ در حد جرح و تعديل و مميزي نيست.
جرح و تعديلي كه آدمهاي بد را خوب و لباسهاي عريان را پوشيده ميكند.
به راحتي ميتوان رنگ را حذف كرد اما نگران سليقهاي هستم كه به عاديسازي دخالت در كار فيلمسازان منجر ميشود. دخالتي كه ميتواند همچون مميزي مرسوم به عدهاي اين فرصت را بدهد تا در آينده نزديك بسياري از فيلمها را با صرف زمان اندكي دچار دگرگونيهاي ديگري كنند.
عدهاي كه فقط صاحبان قدرت و تصميمگيران براي ديگران نيستند. در بينشان علاقهمندان به سينما و خوره فيلمهايي نيز وجود دارند كه قصدشان تيشه به ريشه سينما زدن نيست. اما از سر ارادت فيلم مورد علاقه خود را از دست سازندهاش خارج و آن را مال خود ميكنند. اتفاقي كه براي عدهاي شايد حسن دوره ما باشد.