بازي با حاصل جمع صفر
علي صارميان
روزگاري خوش‌بينان، سند چشم‌اندازي براي كشور به امضاي بالاترين مقام كشور رساندند. قطعا اين چشم‌انداز و برنامه، تخيلي نبوده است و بايد ما به آن چشم‌انداز نزديك مي‌شديم. اما آنچه در جامعه اكنون از وضعيت سياسي- اقتصادي گرفته تا تمايل مشاركت‌جويي كه در دور دوم انتخابات مجلس، ناظرين صندوق‌ها و شمار راي‌دهندگان به تساوي رسيده‌اند تا نفوذ كلام مسوولان نظام براي راهبري جامعه، يك حركت بكسواد (لعزش كلاج بين ديسك يا همان بكس و باد) به وجود آورده است كه هر چه بر پدال گاز فشار بيشتري وارد شود فقط صداي گوشخراش و دود ماشين جامعه را خواهيم شنيد. علت چيست؟ چرا وضعيت ما رو به جلو نيست. علت‌ها بسيار است ولي علت‌العلل، خنثي‌سازي دولت توسط جامعه و بالعكس است. در واقع هم دولت و هم جامعه حركت مي‌كنند ولي چون آشتي ملي وجود ندارد و درگيري و همراهي مثبتي در بطن و لايه‌هاي زيرين وجود ندارد؛ اين دو در خلاف جهت هم حركت مي‌كنند و ماحصل اين كنش‌ها صفر مي‌شود. از نظر جامعه شناسي اين وضعيت را بازي با حاصل جمع صفر مي‌گويند؛ به اين معنا كه هر اندازه حوزه اقتدار دولت بيشتر باشد «جامعه مدني» محدودتر و بالعكس هر چه حوزه جامعه مدني وسيع‌تر باشد، حوزه حركت دولت كوچك‌تر مي‌شود. يك نمونه را در نظر بگيريد. موضع‌گيري معاونت حقوق بشر قوه قضاييه به عنوان نماينده دولت در برابر موضع‌گيري بخشي از كنشگران و هنرمندان به عنوان نمايندگان جامعه مدني. اين دو دقيقا در خلاف جهت همديگر و خنثي‌سازي يكديگر پدال گاز را فشار مي‌دهند. حال بماند كه هر كدام به سمت يارگيري و كثرت جمعيت سمت خود مي‌روند كه فقط دود اگزوز جامعه زياد مي‌شود تا زماني كه ديسك و صفحه ماشين جامعه مي‌سوزد و جامعه ايران نه دولتي قوي و نه جامعه مدني قوي خواهد داشت چون اين دو همديگر را فرسوده‌اند لذا جامعه و دولت اسقاط مي‌شوند كه اهل امنيت مي‌دانند كه در اين محاصره عربي- عبري چقدر خطرناك خواهد بود. راه‌حل چيست؟ 3 گام همبستگي ملي لازم است: ۱- جهت‌گيري اشتراكي و توافقي مبتني بر مصالحه ملي ۲- ديدار، ديدن و شنيدن و گفت‌وگو بين دولت به معناي حاكميت و جامعه مدني براي نزديك كردن نگاه و عقب‌نشيني از موضع لجاجت ۳- برداشتن گام‌هاي مشترك براي رفع نگراني‌هاي مشترك. در غير اين صورت بازي فعلي دولت و جامعه ماحصلش صفر مطلق خواهد بود و وقوع امر خارق‌العاده بعيد به نظر نخواهد رسيد.