قمار و شرط‌بندي پديده جديدي نيست. سلبريتي‌ها و شاخ‌هاي مجازي هم چند سالي مي‌شود كه مهمان توجهات مردم شده‌اند. افرادي كه تا همين چند سال پيش تنها استفاده‌اي كه از معروفيت‌شان در مجازي مي‌بردند تبليغ دندانپزشكي و بوتيك و معروف كردن يك نفر با شات كردنش بود. مشكل از جايي شروع شد كه از تقريبا سه سال قبل پيوند شومي بين سايت‌هاي شرط‌بندي و آدم‌هاي مشهور فضاي مجازي برقرار شد. سلبريتي‌ها ديدند به جاي اينكه منتظر بمانند تا بابت يك استوري كه آيا سفارش داده شود يا نشود دو ميليون تومان پول بگيرند، مي‌توانند وارد يك بيزينس با سود چند صد برابري و پايدار بشوند. اين پيوند شوم در كنار ساختارهاي ضعيف و غيرشفاف فعاليت‌هاي مالي در ايران رشد هزار درصدي تعداد سايت‌هاي قمار و چند هزار درصدي گردش مالي اين تجارت در سه سال اخير را به وجود آورد؛ رشدي كه نتيجه مستقيم آلوده شدن بخش قابل‌توجهي از جوانان و نوجوانان به قمار است.
طبق اعلام آمار رسمي گردش مالي سايت‌هاي شرط‌بندي رقمي بين ۹ هزار تا ۱۲ هزار ميليارد تومان است. از همين مساله مي‌توان به سادگي فهميد كه به هيچ عنوان با پديده‌اي ساده كه يك گادفادر در پشت پرده به همراه چند تيم پشتيباني و تعداي آدم فريب‌خورده دارد طرف نيستيم. سيستمي كه گردش مالي‌اش چند برابر بودجه وزارت ورزش در سال ۱۴۰۰ است يك سيستم كثيرالوجوه است كه بدون كمك برخي افراد قدرتمند و صاحب نفوذ در ارگان‌هاي رسمي كشور نمي‌توانسته شكل بگيرد. اينكه شبكه قمار در ايران چطور كار مي‌كند مهم‌ترين سوالي است كه در ابتدا بايد پاسخ داده شود. بدون روشن كردن سيستم و سازوكار شبكه قمار هر اقدامي براي مهار آن آب كوبيدن در هاون است. در اين مسير بايد از هياهوهاي شاخ‌هاي اينستاگرامي و آنهايي كه روي صحنه در حال نقش بازي كردن هستند عبور كنيم و برسيم به بك استيج. بايد از پرسيدن سوال‌هايي نظير «چرا شادمهر عقيلي هم سايت بت زد؟» يا اظهارنظرهايي مثل «دنيا جهانبخت با مهراد جم رل زد تا لايك و فالوورش بيشتر شه و سايتش پربازديدتر» يا پيگيري حاشيه‌هايي همچون «چاقوكشي‌ها و آدم‌ربايي‌هاي فيك داوود هزينه» دست‌برداريم و سوال‌هاي مشخصي را مطرح كنيم كه جواب‌هايش بتواند ابعاد كوه يخي كه زير آب رفته را نمايان كند. در اين گزارش سعي مي‌كنيم همين سوال‌ها را مطرح كرده و با توجه به آخرين اطلاعاتي كه در اين زمينه به دست آمده پاسخ دهيم.
هر آدم؛ يك مبلغ، يك سايت
اگر اخبار مربوط به سايت‌هاي قمار و شرط‌بندي را دنبال كرده باشيد حتما با نام «سعدالله اميرشقاقي» ملقب به دكتر و «فرشيد اميرشقاقي» ملقب به مونتيگو آشنا شده‌ايد. بارها و بارها نام اين پدر و پسر به عنوان افراد پشت پرده شبكه قمار پخش شده است. سعدالله در تركيه است و مونتي بين تركيه و اسپانيا در رفت‌وآمد. آنچه از اين دو نفر مي‌دانيم اين است كه مونتي طراح پنل‌هاي بت است و پدرش وظيفه منيج كردن سيستم را برعهده دارد. درآمد آنها از مديريت شبكه قمار چند ميليون دلار در ماه است. البته خود سعدالله در گفت‌وگو با يكي از رسانه‌ها هرگونه ارتباط با شبكه‌هاي قمار و پسرش را تكذيب كرد و گفت: «من اصلا نمي‌دانم قمار چيست و حتي بلد نيستم بنويسمش!» در چند وقت گذشته نه تنها كذب بودن اظهارات اميرشقاقي مشخص شد بلكه همه فهميدند دكتر و مونتي تنها كساني نيستند كه شبكه مخصوص به خودشان را دارند.
«دنيا جهانبخت» از بزرگ‌ترين بازوهاي رسانهاي شبكه قمار با نزديك يازده ميليون فالوور در يك مصاحبه به اين نكته اشاره كرد كه حداقل ده تيم همين كاري كه سعدالله و فرشيد مي‌كنند را انجام مي‌دهند. او به صورت مشخص به «شادمهر عقيلي» اشاره كرد و گفت سايت «مجيك بت» كلا مربوط به يك تيم ديگر است. جالب توجه اينكه يكي از افتخارات دنيا جهانبخت فيلتر نبودن سايتي است كه او تبليغ مي‌كند. او همين پنجشنبه شب گذشته و در اوج مبارزه نهادهاي امنيتي و قضايي با سايت‌هاي قمار در استوري‌اش نوشت: «انفج‌بازا (منظور كساني كه بازي انفجار را انجام مي‌دهند) لينك بدون فيلتر هميشه در بيو هست واسه اونايي كه ميخوان» اين در حالي است كه سايت او احتمالا پربازديدترين سايت قمار در ايران است!
متخصصان حوزه سيستم‌هاي آنلاين به اين نكته اشاره مي‌كنند كه داشتن و گرداندن يك سايت بت اصلا كار سختي نيست و در واقع هر كسي بخواهد مي‌تواند با پرداخت مبلغي يك پنل شرط‌بندي مختص به خودش را داشته باشد. مساله اصلي اين است كه آن سايت چقدر مي‌تواند مخاطب جذب كند؟ كما اينكه وجود بيش از ۲۰۰۰ سايت بت شناسايي شده در ايران در حالي كه چند هزار سايت تا به حال فيلتر شده‌اند نشان مي‌دهد كه حتما قرار نيست يك نفر سلبريتي يا شاخ مجازي باشد تا بتواند در اين حوزه فعاليت كند. آدم‌هاي عادي نه تنها مي‌توانند سايت خودشان را داشته باشند بلكه مي‌توانند تبليغ هم بكنند. اين شبكه به صورتي است كه هر كس در هر جايگاهي مي‌تواند در آن فعاليت كند و بسته به آدم‌هايي كه به سايت قمار مي‌كشاند سود بگيرد. سيستم عضوگيري برخي سايت‌ها كه بي‌شباهت به شبكه‌هاي هرمي نيست در همين راستا فعاليت مي‌كند. منتها وجود سلبريتي‌ها براي اينكه بتوانند مخاطب ميليوني جذب كنند بسيار حائز اهميت است. حال ممكن است برخي از اين آدم‌هاي مشهور سايت بت خودشان را داشته باشند و برخي ديگر نيز ممكن است تنها وظيفه تبليغ را برعهده بگيرند و درصد خودشان را به جيب بزنند. گفته مي‌شود سلبريتي‌ها رقمي بين ۵۰ تا ۶۰ درصد از درآمد يك سايت بت را به عنوان حق تبليغ دريافت مي‌كنند. حال ببينيد در مورد چه مبلغي صحبت مي‌شود كه با وجود اختصاص ۵۰ تا ۶۰ درصدش به تبليغ‌كننده باز هم مبلغ قابل‌توجهي از آن باقي مي‌ماند و به سرشاخه‌هاي شبكه و ساير دست‌اندركاران مي‌رسد.
سايت قمار، دنبال اعتبار
با وجود اينكه قمار پديده‌اي فراگير و پرمخاطب به حساب ميآيد، گردانندگان اين شبكه از هر راهي براي اعتبار بخشيدن به فعاليت‌هاي خود استفاده مي‌كنند. نشان دادن زندگي لاكچري تنها بخشي از تلاش آنها براي اثبات صحت ادعاهاي‌شان در مورد پربازده بودن شرط‌بندي است. اين گروه براي جذب حداكثري آدم‌ها همه‌چيز را با هم قاطي مي‌كنند تا هر شخصي بنا بر تفكرات خودش جذب شود. مثلا تصور كنيد «ميلاد حاتمي» از افراد اصلي شبكه قمار در تركيه و همسرش يك روز ويديوي رقص‌شان را در حالتي نيمه برهنه منتشر مي‌كنند و يك روز ويديوي عزاداري در ايام محرم را. يك روز هزار تومني‌هاي لاي دسته پول‌هاي‌شان را به نشانه بي‌ارزش بودن مي‌اندازند داخل سطل آشغال و يك روز از كمك به فقرا و نيازمندان دم مي‌زنند.
علاوه بر اين انديشه‌هاي التقاطي، شبكه قمار از افرادي كه در جامعه يا لااقل جامعه مجازي ايران اعتبار و وجاهتي خاص دارند هم سوءاستفاده مي‌كنند. آن افراد هم دانسته يا نادانسته در زمين آنها بازي مي‌كنند. از جمله اين اقدامات مي‌توان از لايو گذاشتن شخصي نظير «حسن آقاميري» با برخي بازوهاي رسانهاي شبكه قمار نام برد. آقاميري يك روحاني خلع لباس شده است كه در اينستاگرام بيش از ۳ ميليون دنبال كننده دارد و ويديوهاي سخنراني‌هايش چندين ميليون بيننده جذب مي‌كند. اين شخص گرچه خلع لباس شده اما هنوز وجاهت يك شخص روحاني را يدك مي‌كشد. ضمن اينكه سخنراني‌هاي او كه اغلب اعتراضي است، بين قشر روشنفكر نيز طرفداراني پيدا كرده. غير از لايو گذاشتن كه عملي آگاهانه است، بازوهاي تبليغاتي شبكه قمار از برخي ترفندهاي كوچك ولي تاثيرگذار ديگر نيز استفاده مي‌كنند. به عنوان مثال مدتي پيش «امين فردين» خبرنگار به اصطلاح پاپاراتزي و يكي از اعضاي تيم رسانهاي شبكه قمار در لايو با «پويان مختاري» خواننده و ديگر بازوي بزرگ رسانهاي شبكه، خطاب به او مي‌گويد: «مي‌خواي زنگ بزنم حسن آقاميري؟» پويان مختاري مي‌پرسد: «مگه جوابتو ميده؟» فردين هم جواب مي‌دهد: «خودت چي فكر مي‌كني؟» و بعد شماره آقاميري را مي‌گيرد و چند ثانيه با او همكلام مي‌شود. فردين در اين ديالوگ كوتاه نشان مي‌دهد صميميتي بين او و آقاميري وجود دارد. گرچه آقاميري قبول نكرد صدايش بيايد روي اسپيكر تا همه بشنوند اما جواب دادن او و هم‌صحبت شدنش با فردين، تاثيري كه آن افراد مي‌خواستند را گذاشت. آن ويديو در روزهاي بعد با تيتر تماس تلفني امين فردين و حسن آقاميري در فضاي مجازي ترند شد. احتمالا برخي آدم‌هايي كه نسبت به اين سايت‌ها ظنين بودند ولي به آقاميري اعتماد داشتند، با خودشان گفتند شايد اين سايت‌هاي بت آن‌قدرها هم كه مي‌گويند چيز بدي نباشد. اين ترفندهاي ريز همان اعتباري كه شبكه قمار مي‌خواهد را به وجود مي‌آورد. در اين زمينه «سالار غلامي» كاپيتان سابق تيم ملي بوكس داستان جالبي تعريف مي‌كند. غلامي كه اكنون كاناداست مي‌گويد به او هم پيشنهاد شده بود سايت‌هاي قمار را تبليغ كند و در ازاي آن ماهيانه حداقل ۱۰ هزار دلار نقد دريافت كند. غلامي مي‌گويد به آنها گفتم من آدم معروفي نيستم و به دردتان نمي‌خورم اما آنها جواب دادند ما اعتبار تو را لازم داريم. با اين حال غلامي مي‌گويد من به دليل اعتقادات مذهبي‌ام پيشنهادشان را نپذيرفتم. كاملا مشخص است كه شبكه قمار براي جذب ورزشكاران مي‌خواهد از يك قهرمان سابق كه اتفاقا خيلي هم بي‌حاشيه است سود ببرد.
شبكه بانكي؛ بازوي اصلي
هنگامي كه يك سايت قمار راه مي‌افتد و اعتبار لازم را براي جذب مخاطب كسب مي‌كند آدم‌هايي براي بازي وارد پنل مي‌شوند. آنها براي شروع بايد حساب كاربري خود را شارژ كنند. هر پنل شرط‌بندي چند روش براي دريافت و پرداخت پول دارد. اين كار از طريق كارت به كارت، ووچر، ارزهاي ديجيتال يا درگاه بانكي انجام مي‌شود. پيگيري‌ها نشان مي‌دهد تمام ۱۳ درگاه فعال كشور در اين راه مورد سوءاستفاده قرار گرفته‌اند. بعد از شارژ و انجام بازي وقتي يك نفر اصطلاحا مي‌بازد پول به يك حساب عادي در يكي از بانك‌هاي ايران منتقل مي‌شود و سپس از طريق تبديل شدن به ارز يا پول ديجيتال از كشور خارج مي‌شود. در اين بين اما اتفاقاتي مي‌افتد كه بسيار عجيب است.
اول از همه سوال اينجاست كه شبكه الكترونيك پرداخت كارت يا به اختصار «شاپرك» كه زيرنظر بانك مركزي كار مي‌كند چطور به اين سايت‌ها سرويس مي‌دهد؟ اين سرويس‌دهي از دو طريق انجام مي‌شود؛ اول از همه ذكر اين نكته ضروري است كه هر شخص يا كسب و كاري براي داشتن درگاه دريافت وجه به صورت آنلاين بايد توسط مراجع ذي‌صلاح تاييد شود و بعد نماد اعتماد يا enamad بگيرد. با اين حال ممكن است عده‌اي براي يك كسب و كار مجاز مثل كتابفروشي درگاه دريافت كنند و سپس آن را به سايت قمار بفروشند يا اجاره دهند. راه دوم اين است كه يك صفحه واسط براي اتصال به شاپرك در سايت‌هاي بت طراحي مي‌شود كه اطلاعات حساب بانكي شخص را مي‌گيرد و بعد خود صفحه واسط به عنوان يك مشتري از يك درگاه ثبت شده و مجوزدار پول را انتقال مي‌دهد. به عنوان مثال يكي از سايت‌هايي كه نقش اين واسط را برعهده داشت و سپس فيلتر شد سايت «پارسيگرام» متعلق به فرشيد اميرشقاقي بود. اين سايت در توضيح خودش نوشته بود: «نسل جديد سيستم پرداخت اينترنتي پارسيگرام امن‌ترين سيستم پرداخت اينترنتي با ارايه كارت مجازي و درگاه پرداخت و سيستم پرداخت اتوماتيك بانكي براي اولين بار در ايران» اين سايت با اينكه فيلتر شده هنوز فعال است و از شبكه بانكي رسمي ايران براي فعاليت‌هايش استفاده مي‌كند!
از ديد كارشناسان امور بانكي و رايانه‌اي برخورد با چنين جرايمي كار ساده‌اي است. با اين حال تنها اقدام عملي كه در اين رابطه حداقل تا قبل از بالا گرفتن تب شرط‌بندي صورت گرفت نامه‌اي به تاريخ ۲۶ اسفند ۹۶ بود كه در آن «م.ق» از مديران پيشين شاپرك كه در ۱۱ خرداد امسال از سمتش استعفا داد، به افراد زيرمجموعه‌اش در مورد سوءاستفاده از درگاه‌هاي بانكي هشدار داد. م.ق در چند ماه گذشته به دليل استفاده علني شبكه قمار از شبكه بانكي كشور تحت فشار زيادي قرار گرفت. «محمد جرجندي» كارشناس جرايم سايبري ساكن امريكا كه مدت‌هاست روي پرونده شبكه قمار كار مي‌كند ادعاي جالبي در مورد وي مطرح كرده است. جرجندي مي‌گويد، طي تحقيقاتم به نام م.ق برخوردم و براي اولين‌بار نامش را در ارتباط با شبكه قمار به همراه تصويرش در كانال خبررساني «وب‌آموز» منتشر كردم. بلافاصله فردي ناشناس به من پيام داد و گفت هرقدر بخواهي به تو پول مي‌دهم و پست مربوط به او را حذف كن. من قبول نكردم اما بعدها فهميدم آن شخص ناشناس مونتيگو پسر سعدالله اميرشقاقي بوده است.
حساب‌هاي اجاره‌اي
بعد از شارژ شدن حساب فردي كه قصد بازي دارد، دو اتفاق مي‌افتد؛ يا فرد برنده مي‌شود يا بازنده. اگر برنده شود حساب كاربري‌اش افزايش پيدا مي‌كند و آن شخص مي‌تواند پولش را برداشت كند يا دوباره بازي كند. اگر هم ببازد پول به حساب سايت بت مي‌رود. در حالت اول برخي سايت‌ها به جز سقف تراكنش روزانه مشكل ديگري در پرداخت پول فرد برنده ندارند اما بارها و بارها ديده شده افراد بعد از بردن مبالغ سنگين توسط ادمين سايت بلاك شده‌اند يا حساب كاربري‌شان مسدود شده يا به بهانه‌هاي واهي نظير دور زدن قوانين سايت جريمه شده‌اند و پول از حساب كاربري‌شان كسر شده. به بيان ساده‌تر در موارد بسياري پولي كه فرد برنده شده توسط سايت دزديده مي‌شود. اين جدا از مواردي است كه سايت حين بازي دست به تقلب مي‌زند. مثلا اگر شما تخته نرد بازي كنيد و طرف مقابل «شخص» نباشد سايت به راحتي مي‌تواند با دستكاري در اعداد تاس شما را بازنده كند. در بازي‌هاي ديگر نظير «انفجار» يا «سنگ كاغذ قيچي» كه رسما برنده را سايت تعيين مي‌كند.
در حالت دوم كه فرد مي‌بازد، همان‌طوركه گفته شد پول به حساب سايت مي‌رود. حساب سايت هم يك حساب معمولي مثل حساب همه ماست. برخي مواقع آن حساب متعلق به دارنده سايت بت است و برخي اوقات ممكن است آن حساب اجاره‌اي باشد. حتما در چند وقت اخير با آگهي‌هاي تبليغاتي حساب اجاره‌اي برخورد كرده‌ايد. عده‌اي در فضاي مجازي با وعده پرداخت مبلغي معين در ماه كارت بانكي شما را اجاره مي‌كنند و به شما وعده مي‌دهند كه وقتي كارت به شما بازگردانده شود با توجه به تراكنش‌هاي مالي بسيار زياد آن مي‌توانيد به راحتي وام بگيريد و چه و چه. ضمنا به شما تاكيد مي‌شود كار غيرقانوني با كارت انجام نمي‌شود! اما در واقع يكي از مصارف استفاده از كارت‌هاي اجاره‌اي اختصاص آن به سايت بت و پولشويي است. طبق آخرين اطلاعات بيش از ۲۰ هزار حساب اجاره‌اي در كشور شناسايي و مسدود شده و البته تعداد بسيار زيادي از اين نوع حساب‌ها هنوز مشغول فعاليت هستند. آنطوركه شنيده شده شبكه قمار در برخي بانك‌ها افرادي دارند كه وظيفه‌شان كنترل اين حساب‌هاي اجاره‌اي است. گاهي پيش ميآيد به دليل مشكوك بودن يك حساب به خاطر گردش مالي عجيب يا شكايت افراد بازنده، دستور قضايي مسدود شدن آن حساب صادر مي‌شود اما گماشتگاني كه در بانك كار مي‌كنند هميشه زودتر متوجه مي‌شوند و خبر را به گوش دارنده حساب مي‌رسانند تا او قبل از مسدود شدن آن را خالي كند. همچنين وكلايي در سطح كشور مشغول به فعاليت هستند كه كارشان باز كردن حساب‌هاي مسدودشده شبكه قمار است.
پولشويي
وقتي پول در يك حساب جمع‌آوري شد، از طريق تبديلش به ارز ديجيتال يا پول الكترونيكي كه قابل ردگيري نباشد از كشور خارج مي‌شود. به اين كار پولشويي گفته مي‌شود. پولشويي مهم‌ترين فرآيند در انتقال پول به خارج از كشور است، چراكه شايد در كشوري همانند تركيه مهم نباشد پولي كه از ايران مي‌رسد چگونه به دست آمده اما براي استفاده از اين پول در كشورهايي نظير انگلستان، اسپانيا يا امريكا مهم است كه فرد ثابت كند پول كثيف نيست. پول حاصل از كار غيرقانوني پول كثيف ناميده مي‌شود. صرافي‌هايي در ايران وجود دارند كه عمليات تبديل ريال بازنده‌ها به پول‌هاي الكترونيك يا ارزهاي ديجيتال و فرستادنش به خارج كشور را برعهده دارند. خيلي از اين صرافي‌ها رسمي هستند و از بانك مركزي مجوز فعاليت دارند. ارزهايي كه توسط صرافي‌ها تبديل مي‌شود از طريق كشورهاي ديگر به هيچ عنوان قابل شناسايي نيستند، به‌خصوص اينكه ايران جزو FATF هم نيست. بعد از انتقال پول به خارج براي شاكي‌ها تنها ردي كه باقي مي‌ماند همان حساب‌هاي اجاره‌اي است. براي همين بسياري از افرادي كه كارت بانكي خود را اجاره داده‌اند با مشكلات پيچيده قضايي مواجه مي‌شوند. آنها بايد پاسخگوي پول‌هاي دزدي باشند كه در حساب‌شان وارد و از آن خارج شده است. افرادي كه كارت‌هاي‌شان را اجاره مي‌دهند عمدتا از قشر ضعيف جامعه هستند و براي رهايي از مشكلات اقتصادي حاضر مي‌شوند كارت بانكي خود را دراختيار ديگران قرار دهند. اين در حالي است كه فرآيند شناسايي صراف‌ها بسيار راحت است، چراكه تعداد آنها محدود است و ضمنا همه صرافي‌ها هر هفته ميلياردها تومان را تبديل به ارز ديجيتال نمي‌كنند!
شخم زدن!
اما باختن سرمايه در بازي تنها اتفاق بدي نيست كه براي يك فرد در سايت قمار رخ مي‌دهد. وقتي او از سايت خارج مي‌شود ممكن است مورد فيشينگ قرار بگيرد و تمام حسابش خالي شود. فيشينگ يعني تلاش براي به دست آوردن اطلاعاتي مانند نام كاربري، گذرواژه، اطلاعات حساب بانكي افراد. در واقع آن سرورهاي واسط مي‌توانند با ذخيره كردن اطلاعات كارت بانكي شما، حساب‌تان را خالي كنند. در اين بين لازم است با اصطلاحي به نام «شخم زدن» آشنا شويم. شخم زدن به اين معناست كه سايت‌هاي بت نيمه‌شب به حساب‌هايي كه اطلاعات‌شان را دراختيار دارند سر مي‌زنند و پول‌هاي توي حساب‌ها را كم‌كم خالي مي‌كنند. اگر هم خود مالك سايت بت حوصله شخم زدن نداشته باشد آن اطلاعات را با مبلغ قابل‌توجهي به شركت‌هايي كه كارشان شخم زدن است، مي‌فروشد. آنها هرقدر در بياورند مال خودشان است. روايت‌هاي بسياري از افراد مختلف شنيده شده كه شب خوابيده‌اند و صبح با انبوهي از پيام‌هاي برداشت وجه از حساب‌شان مواجه شده‌اند. بعضا گفته مي‌شود با راه افتادن رمز پويا فيشينگ ناممكن شده ولي بايد توجه داشت كه گرچه با وجود رمز يكبار مصرف كار براي سارقان سخت شده اما ناممكن نيست. سرورهاي واسط مي‌توانند همان زمان كه شما قصد واريز وجه داريد، مبلغ را دستكاري كنند يا با كم كردن جزيي اما مداوم مبالغي كه نياز به رمز پويا ندارد حساب را خالي كنند. پول‌هايي كه از فيشينگ به دست ميآيد دوباره به يك يا چند حساب اجاره‌اي منتقل و از آنجا به صرافي مي‌رسد و بعد راهي خارج مي‌شود.
شبكه بانكي و صرافي‌ها چطور سود مي‌برند؟
همان‌طوركه گفته شد افراد بسياري در بدنه ارگان‌هاي رسمي كشور به شبكه قمار سرويس مي‌دهند. آنها دستمزد خود را دريافت مي‌كنند و البته رسما مجرم به حساب مي‌آيند. با اين حال شبكه بانكي كشور بدون اينكه به شكل مشخص درگير شبكه قمار باشد از وجود آن سود مي‌برد و سود مي‌رساند. سيستم بانكي ايران يك سيستم سودمحور است. يعني ميزان پول در گردش و تعداد تراكنش برايش اهميت دارد؛ اهميتي فراتر از امنيت حساب كاربران يعني مردم. شكل وام‌دهي بانك‌ها و محاسبه سود‌ها در كنار نحوه فعاليت آنها در بازار سرمايه كه به جاي توليد به سمت بازارهايي نظير مسكن و اتومبيل و ارز و طلا مي‌رود رويكرد بانك‌ها را ثابت مي‌كند. سيستم بانكي به راحتي مي‌تواند شبكه‌هاي قمار را شناسايي كند اما بيشتر ترجيح مي‌دهد سود حاصل از تراكنش‌هاي مالي اين شبكه كه رقمي وحشتناك مي‌شود را دريافت كند در حالي كه عملا كاري غيرقانوني هم انجام نداده. در اهميت سود تراكنش‌ها همين بس كه در چند سال گذشته انواع و اقسام سيستم‌هاي پرداخت آنلاين معرفي شده‌اند كه هيچ هزينه‌اي بابت ارايه خدمات به كاربران دريافت نمي‌كنند ولي با تبليغ‌هاي ميلياردي در تلويزيون مدام مردم را به استفاده از سيستم پرداخت خودشان تشويق مي‌كنند. دليل اين كار همان سودي است كه بابت هر تراكنش مي‌برند كه شايد مبلغ بسيار ناچيزي باشد اما در ابعاد وسيع تبديل به رقمي بسيار بزرگ مي‌شود. اين دقيقا ذهنيت صراف‌ها هم هست. آنها نيز سود خودشان را از چينج كردن ريال به ارز دريافت مي‌كنند و براي‌شان مهم نيست پول از كجا آمده است. هرچند دقيقا مي‌دانند.
مثلث بانك مركزي، قوه قضاييه و پليس فتا
به‌طور كلي مي‌توان گفت نهادهاي قوه قضاييه، نيروي انتظامي (پليس فتا)، وزارت اطلاعات، شبكه بانكي و وزارت ارتباطات به‌طور مستقيم با معضل شبكه‌هاي قمار درگير هستند. البته به صورت كلي‌تر همه دستگاه‌هاي كشور به نوعي با اين پديده روبه‌رو هستند كه در جاي خودش مفصل بررسي خواهد شد. نهادهاي ذكر شده در سه سال گذشته و مخصوصا در دو، سه ماه اخير با بالا گرفتن فعاليت شبكه قمار اقداماتي را انجام داده‌اند. امين مهاجر مدير ارشد امنيت اطلاعات بانك مركزي گفت: «اين بانك پروژه‌هاي مهمي را با همكاري پليس فتا و دادستان براي مبارزه با درگاه‌هاي مرتبط با قمار و شرط‌بندي هستند طراحي كرده است كه يكي از اين پروژه‌ها فراهم شدن امكان شناسايي هوشمند اين سايت‌ها است.» همچنين به گزارش روابط عمومي بانك مركزي، تشكيل كارگروه تخصصي، همكاري با پليس فتا و مركز مبارزه با پولشويي وزارت اقتصاد و معاونت فضاي مجازي دادستاني به همراه تدوين آيين‌نامه مبارزه با سايت‌هاي شرط‌بندي و قمار ازجمله ساير اقدامات بانك مركزي در برخورد با سايت‌هاي شرط‌بندي است. فيلتر شدن سايت‌ها، دستگيري سرشبكه‌هاي داخلي، تلاش براي استرداد متهمان از خارج كشور به داخل، مسدود كردن حساب‌ها، اطلاع‌رساني در حوزه نحوه فعاليت سايت‌هاي شرط‌بندي و آگاه‌سازي مردم از ساير اقداماتي است كه در حال انجام است. با اين وجود به نظر مي‌رسد باتوجه به گستردگي موضوع و پيچيدگي روابط قدرت در اين شبكه‌ها مشكل به اين زودي‌ها حل بشود.
سردار وحيد مجيد چندي قبل در گفت‌وگو با روزنامه جام‌جم، ضمن تاكيد بر افزايش صعودي سايت‌هاي قمار و شرط‌بندي از سال 96 تاكنون، دليل رشد فعاليت اين شبكه‌ها را، افزايش تعداد كاربران اينترنت و شبكه‌هاي اجتماعي مثل اينستاگرام و تلگرام در كشور اعلام كرده و گفته بود: «در سال 90، تعداد اين سايت‌ها به تعداد انگشتان دست هم نبود ولي در سال‌هاي ۹۷ و ۹۸، ۹۵۰۰ سايت فعال در اين حوزه را شناسايي كرديم و ۱۹۲۰متهم دستگير و تحويل مقام قضايي شدند. در 8 ماهه امسال هم 3 هزار و 500 سايت شرط‌بندي را شناسايي و ۶۰۳ متهم را در اين رابطه دستگير كرديم. البته دستگير‌شدگان، سرپل‌هاي ارتباطي در داخل كشور هستند اما افرادي كه در خارج از كشور اين شبكه‌ها را هدايت مي‌كنند هم، تحت پيگرد قرار مي‌دهيم چنانكه چندي قبل يكي از اين سركرده‌ها را در خارج از كشور دستگير كرديم و به ايران بازگردانديم و حالا هم يكي ديگر از سركرده‌ها با لقب پدرخوانده سايت‌هاي شرط‌بندي، در تركيه زندگي مي‌كند كه اقدامات لازم قضايي-پليسي براي بازگرداندن او و همدستانش به كشور انجام شده و پيگير آن هستيم.» آنطوركه مشخص شده افراد صاحب نفوذي در بدنه نهادهاي مسوول وجود دارند كه به شبكه‌هاي قمار متصل هستند و در ازاي دريافت مبالغي هنگفت خدماتي به گردانندگان شبكه ارايه مي‌دهند. جدا از اينها آدم‌هاي كاملا معمولي كه پيج‌ها يا كانال‌هايي با مخاطب چند هزار نفري تا چند صد هزار نفري دارند هم دانسته يا نادانسته به تبليغ سايت‌هاي شرط‌بندي مي‌پردازند. گفته مي‌شود پولي كه ادمين‌هاي سايت‌هاي شرط‌بندي براي تبليغ مي‌پردازند چند برابر ساير تبليغ‌‌‌دهنده‌هاست. در اين زمينه هم طبق گفته مقامات پليس فتا اقداماتي صورت گرفته و براي تبليغ سايت بت در هر سطحي جرم‌انگاري شده است. اولتيماتوم پليس در اين زمينه در رفتار كانال‌ها و پيج‌هايي كه پيش‌تر به تبليغ سايت بت مي‌پرداختند كاملا نمايان شده و حجم تبليغات در يك ماهه اخير كاهش يافته است اما به صفر نرسيده.
يكي از مهم‌ترين نهادهايي كه در زمينه شبكه قمار بايد نقش ايفا كند صداوسيماست. اما متاسفانه اين نهاد در سه سال گذشته با در پيش گرفتن برخي سياست‌ها نه تنها با پديده شوم قمار مبارزه نكرد كه با آنتن‌فروشي به برخي افراد به نوعي همان رفتارها را به نوعي ديگر تكرار كرد و هم براي شبكه قمار دست به تبليغ مجاني زد. انواع و اقسام ستاره مربع‌هايي كه از مردم مبلغي را دريافت مي‌كرد تا در ازايش آنها را در قرعه‌كشي شركت دهد به نوعي قمار به حساب مي‌آمد. اين ماجرا از كد # 3٭ و انحصار توسكا بر صداوسيما شروع شد. اين شركت كه به نوعي روي صداوسيما سيطره پيدا كرده بود با راه‌اندازي سامانه‌هاي ارزش افزوده مبالغ زيادي را از بينندگان به هواي شركت دادن‌شان در قرعه‌كشي‌هاي روزانه و جوايز ميليوني دريافت مي‌كرد. در همين زمان بود كه اسپانسرهايي وارد تلويزيون شدند و شروع به ساخت برنامه كردند. در برهه‌ا‌ي تقريبا هر مجري تلويزيون كه روي آنتن مي‌آمد يك كد دستوري تبليغ مي‌كرد.
توسكا از ۲۶ مهر ۱۳۹۶ ستاره مربع‌ها را وارد صداوسيما كرد. وزير ارتباطات در آن برهه اعلام كرد اين شركت‌ها هيچ مجوزي از ITC ندارند. برنامه‌هاي پرمخاطبي نظير خندوانه، ماه عسل، بيست هجده، فوتبال برتر، فرمول يك، كودك شو و عصر جديد، از اپليكيشن روبيكا كه محصول توسكا بود در برنامه‌هاي خود استفاده مي‌كردند و از حساب مردم بابت چيزهاي بي‌ارزش پول برمي‌داشتند. گفته مي‌شد در آن برهه بيش از ۶ ميليون نفر از مردم ايران عضو سيستم‌هاي ارزش افزوده شده بودند و درآمد توسكا به ۵ هزار ميليارد تومان رسيده بود كه به دليل ثبت شركت در كيش از دادن ماليات هم معاف بود.
يكي از برنامه‌هاي معروف آن زمان «برنده باش» با اجراي محمدرضا گلزار بود؛برنامه‌‌اي كه پول جوايزش را از پول خود مردم مي‌داد و مصداق بارز قمار به حساب مي‌آمد. در واقع پول جايزه پولي بود كه مردم بابت خريد سوال در اپليكيشن برنامه پرداخت مي‌كردند تا به برنامه اصلي برسند اما موفق نمي‌شدند. اين برنامه با فتواي مستقيم برخي مراجع تقليد نظير آيت‌الله مكارم تعطيل شد. اما تهيه‌كننده آن برنامه «سجاد خواجه عليجاني» كه براي نخستين‌بار نامش بابت سرمايه‌گذاري سنگين و غيرمنطقي در برخي پروژه‌هاي سينمايي از جمله فيلم «ما همه با هم هستيم» مطرح شد هنوز به فعاليت‌هاي اقتصادي‌اش ادامه مي‌دهد و هنوز تولدش توسط سلبريتي‌هايي نظير گلزار به صورت رسمي تبريك گفته مي‌شود! گفته مي‌شود سجاد عليجاني از يك مغازه خدمات كامپيوتري در محله نارمك به جايي رسيده كه اسپانسري بزرگ‌ترين جشنواره‌هاي فيلم در ايران را به دست مي‌آورد و اين نشان مي‌دهد او از چه نفوذي برخوردار شده است. ريحانه پارسا كه مدتي پيش از ايران رفت و درنهايت به نوعي به شبكه قمار متصل شد، در يكي از پست‌هاي اينستاگرامي‌اش نوشت مي‌خواهد افشاگري‌هايي عليه «س.ع» كه در رابطه با درگاه‌هاي بانكي كشور فعال است و يكي از سرمايه‌گذاران روي ارزهاي ديجيتال به حساب ميآيد انجام دهد. پارسا گفت، س.ع از جمله سرمايه‌گذاران فيلم‌هاي جشنواره فيلم فجر امسال بوده. چندي پيش جرجندي نيز در سايت وب‌آموز مدعي شد: «بيش از يك سال است كه در حال رصد شبكه پرداخت ايران و درگاه‌هايي هستيم كه به شبكه قمار و پولشويي داده شده و آنها را در كانال اينجا و در وب سايت منتشر مي‌كنيم. درگاه پرداخت به قابليتي گفته مي‌شود كه شبكه بانكي از طريق شركت‌هاي واسط PSP به كسب و كارها ارايه مي‌كند و طبق آن مشتري كسب و كار مي‌تواند تا سقف نامحدود اقدام به خريد كالا يا خدمات نمايد. يكي از افراد سجاد خواجه عليجاني بود.» همچنين مدتي پيش برخي افراد كه خود را مال‌باخته معرفي كرده بودند در دادگاه كيفري شماره دو شهرستان درگز از عليجاني شكايت كردند اما دادگاه به دليل آنچه «مجهول‌المكان» خواندن عليجاني عنوان كرد دستور داد حكم او در رسانه‌هاي كثيرالانتشار منتشر شود تا خوانده در اسرع وقت خودش را معرفي كند!
چرا تركيه؟
وقتي روي لوكيشن عكس‌ها و ويديوهاي بازوهاي رسانهاي شبكه قمار كليك مي‌كنيم متوجه مي‌شويم اكثر آنها در تركيه سكونت دارند. اينكه چرا تركيه تبديل به جذاب‌ترين پايگاه شبكه قمار شده سوال خيلي از افراد است. شايد نزديك بودن، رفت و آمد راحت، تعداد زياد ايراني‌هاي ساكن در آن و داشتن برخي آزادي‌ها از جمله اين دلايل باشد. با اين وجود هستند كشورهاي ديگري در نزديكي ايران كه مي‌توانند چنين شرايطي را فراهم كنند. يكي از فعالان حوزه مالي در اين رابطه به خبرنگار روزنامه اعتماد گفت: «دليل اصلي سيستم مالي است. شبكه بانكي تركيه هم دست‌كمي از ايران ندارد.» اين فرد ادعا كرد كه مي‌تواند بدون نشان دادن مدارك هويتي نظير كارت شناسايي يك حساب بانكي در تركيه باز كند و تنها خرجش كمي بيشتر مي‌شود. او همچنين به اين نكته اشاره كرد كه تركيه هرگز از سرمايه‌گذاران خارجي نمي‌پرسد پول‌هاي‌شان را از كجا آورده‌اند. همه اين دلايل باعث شده تركيه تبديل به مقر اصلي شبكه قمار و پولشويي بشود. سعدالله اميرشقاقي در همان گفت‌وگويي كه ابتداي متن به آن اشاره شد مدعي مي‌شود، رييس پليس استانبول و رييس دادستاني اين شهر دوست صميمي‌اش هستند و مشكلات دندان‌هاي‌شان را پيش او مي‌آورند! چند روز پيش هم ميلاد حاتمي ويديويي از خودش توي ماشين پليس استانبول منتشر كرد. ميلاد در آن ويديو با ماشين پليس به گشت و گذار مي‌رود و با دكمه‌هاي ماشين بازي مي‌كند! اين ويديو خشم برخي مقامات و مردم تركيه را به همراه داشت. آنها سوال كردند اين شخص كيست كه مي‌تواند از ماشين پليس به اين شكل سوءاستفاده كند؟محمد جرجندي در مجموعه مطالب خود درباره اميرشقاقي‌ها به محل استقرار و اقامت آنها در هتلي به نام «ديوان» در استانبول تركيه نيز اشاره مي‌كند. اين هتل، محل اقامت قبلي يا فعلي بسياري از شاخ‌هاي اينستاگرامي و فعالان حوزه شرط‌بندي از قبيل محسن افشاني، پويان مختاري، ساشا سبحاني، داوود غفاري (هزينه)، وحيد خزايي و... بوده است. اين هتل همچنين ميزبان تعداد زيادي از دختران ايراني نيز هست. اين هتل بسيار گران‌قيمت است و آن‌گونه كه از تصاوير دختران و توضيحات صفحات اينستاگرام آنان برمي‌آيد، برخي از آنها مشغول دادن خدمات جنسي به مشتريان ثروتمند هستند. از همين رو مي‌توان همپوشاني‌هايي بين شبكه قمار و شبكه قاچاق دختران نيز پيدا كرد. شبكه‌هايي كه همه در تركيه فعاليت دارند!
طبق اعلام آمار رسمي گردش مالي سايت‌هاي شرط‌بندي رقمي بين ۹ هزار تا ۱۲ هزار ميليارد تومان است. از همين مساله مي‌توان به سادگي فهميد كه به هيچ عنوان با پديده‌اي ساده كه يك گادفادر در پشت پرده به همراه چند تيم پشتيباني و تعدادي آدم فريب‌خورده دارد طرف نيستيم.
گردش مالي اين سيستم چند برابر بودجه وزارت ورزش در سال ۱۴۰۰ است
در اسفند ۹۶ «م .ق» از مديران پيشين شاپرك كه در ۱۱ خرداد امسال از سمتش استعفا داد، به افراد زيرمجموعه‌اش در مورد سوءاستفاده از درگاه‌هاي بانكي هشدار داد. او در چند ماه گذشته به دليل استفاده علني شبكه قمار از شبكه بانكي كشور تحت فشار زيادي قرار گرفت.
سيستم بانكي ايران يك سيستم سودمحور است. يعني ميزان پول در گردش و تعداد تراكنش برايش اهميت دارد؛ اهميتي فراتر از امنيت حساب كاربران يعني مردم. شكل وام‌دهي بانك‌ها و محاسبه سود‌ها در كنار نحوه فعاليت آنها در بازار سرمايه اين مساله را ثابت مي‌كند. سيستم بانكي به راحتي مي‌تواند شبكه‌هاي قمار را شناسايي كند اما بيشتر ترجيح مي‌دهد سود حاصل از تراكنش‌هاي مالي اين شبكه را دريافت كند