لاريجاني پاي ديپلماسي ايستاد

  احسان بداغي/  199 نماينده راي موافق دادند. كليات طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» تصويب شد. اين اما به معناي اجماع طيف‌هاي سياسي مجلس بر سر اين طرح نيست. جلسه پر از گعده ديروز مجلس نشاني روشن از اختلاف‌نظر داشت؛ اختلاف‌نظري كه بيانش موكول به بررسي جزييات نشد. در روزي كه با جلسه مشترك چهره‌هاي موثر دو فراكسيون مجلس براي اجماع بر سر اين طرح آغاز شد، نه تذكرهاي نمايندگان در صحن علني و نه اظهارنظرهاي بعد از آن نشاني از اين اجماع نداشت. طيف منتقد مذاكرات هنوز به دنبال يافتن راهي براي آوردن توافق نهايي به بهارستان است و طيف هوادار مذاكرات هم مي‌خواهد مسيري براي حركت آزادانه‌تر تيم هسته‌اي فراهم كند. حالا اين طرح واحد بايد به يكي از اين دو سياست ختم شود؛ طرحي كه البته براي تصويب كلياتش هم دو گزارش متفاوت بين نمايندگان توزيع شده بود؛  دو گزارشي كه هر دو با امضاي كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي و با يك شماره واحد بيرون آمده بودند، اما زمان آنها با هم فرق مي‌كرد؛ فرقي در حد پنج روز. خط اختلاف دو طيف سياسي مجلس هم در اختلاف بين اين دو گزارش نهفته بود.

گزارش اولي را كميسيون امنيت ملي زماني تهيه كرد كه طرح اوليه «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» در جلسه اين كميسيون از سر تا ذيل تغيير كرده بود؛ تغييري كه حاميان مذاكرات آن را «مثبت» نمي‌دانستند. گزارش دوم اما نتيجه بازنگري در گزارش اول بود؛ جايي كه با نظر علي لاريجاني طرح به صورت ديگري در آمد و شد همين طرحي كه كلياتش را ديروز در صحن علني تصويب كردند.
رايزني‌هاي صبحگاهي
از همان صبح ديروز رايزني‌هاي زيادي ميان فراكسيون اصولگرايان، شوراي عالي امنيت ملي و لاريجاني براي اصلاح طرح هسته‌اي مجلس شروع شده بود. لاريجاني تلاش داشت اصلاحاتي براساس نظر شوراي عالي امنيت ملي در متن طرحي كه چند روز پيش در كميسيون امنيت ملي به تصويب رسيده بود ايجاد كند. او در صحن علني و زماني كه كرسي رياست جلسه را از ابوترابي‌فرد تحويل گرفت نيز همين موضوع را به صراحت عنوان كرد: «موضوع هسته‌اي جزو مسائلي است كه به شوراي عالي امنيت ملي مربوط مي‌شود و شوراي عالي امنيت ملي نيز درباره اين‌گونه موارد نظراتي دارد، لذا بايد اين‌گونه طرح‌ها با هماهنگي شوراي عالي امنيت ملي به تصويب برسد»؛ نظري كه البته منتقدان مذاكرات معتقدند منظور علي لاريجاني از مصوبات شوراي عالي امنيت ملي چيز ديگري بوده است. حالا همين هم محل اختلاف‌نظر جديدي بين منتقدان و حاميان مذاكرات شده است. حميد رسايي به خبرگزاري فارس گفته كه «منظور رييس مجلس از ملاحظات شوراي عالي امنيت ملي نظرات و مكاتبات علي شمخاني دبير اين شورا و محمدجواد ظريف وزير امور خارجه است» و همزمان همين خبرگزاري از قول سيد مهدي موسوي‌نژاد نوشته: «ما معتقديم كه مباحث هسته‌اي در شوراي عالي امنيت ملي مطرح و بررسي نمي‌شود و ما در دو بند از اين طرح بر اين نكته تاكيد داريم كه مصوبات شوراي عالي امنيت ملي در ارتباط با موضوع هسته‌اي اجرايي شده و تيم مذاكره‌كننده به آنها پايبند باشد.»
تذكر با طعم شكايت
منتقدان مذاكرات ديروز سه بار براي در دستور قرار گرفتن طرح هسته‌اي به رييس جلسه تذكر دادند. تذكر اول را محمدحسن آصفري در همان ساعت ابتدايي آغاز جلسه علني خطاب به ابوترابي‌فرد مطرح كرد. او مي‌گفت كه در دستور كار قرار نگرفتن طرح هسته‌اي «بي نظمي» است كه رييس جلسه بايد به آن پايان دهد. اما از سوي ابوترابي‌فرد پاسخ شنيد كه تا پايان بررسي طرح استاني شدن انتخابات تغيير دستور صحن علني ممكن نيست. تذكر دوم اما بعد از اين آمد، تذكري با طعم شكايت. در حالي كه رفت و آمدها و گعده‌هاي نمايندگان به ويژه طراحان اين طرح همچنان ادامه داشت، حسينعلي حاجي دليگاني، نماينده شاهين شهر نيز در تذكر آيين‌نامه‌اي مشابه آصفري، نسبت به قرائت نشدن اين دستور اعتراض كرد و تهديد كرد كه به دليل اين تخلف، از هيأت رييسه شكايت خواهد كرد. ابوترابي نيز پاسخ قبلي را تكرار كرد.
گعده‌هاي منتقدان، خيال راحت موافقان
 اين شروعي بود براي تشكيل گعده‌هاي نمايندگان. نمايندگاني كه عموما از طيف منتقد مذاكرات بودند. بيش از هر كس ديگري هم مهرداد بذرپاش و سيد محمود نبويان در مركز اين گعده‌ها بودند. اول كار گعده‌ها پراكنده و جدا جدا بود، صندلي حدادعادل اما باز هم مثل هميشه براي فراكسيون اصولگرايان به محلي تبديل شد تا همگي بحث‌هاي‌شان را به آنجا منتقل كنند؛ زاكاني، طلا، رسايي، نبويان، اميرآبادي، كارخانه‌اي، بائوج لاهوتي، زارعي، تاميني و حسينيان اولين كساني بودند كه دور رييس فراكسيون اصولگرايان مجلس حلقه زده بودند و سخت مشغول بحث بودند. حالا وقت آن بود تا بذرپاش هم كه به نظر مي‌آمد شايد نقش ميانجي هيأت رييسه و طراحان طرح هسته‌اي را ايفا مي‌كرد، از جايگاه هيأت رييسه پايين بيايد و در ميانه گعده مشغول صحبت با همكاران خود شود. چند لحظه بعد، كم‌كم صابري، نعيمي‌رز، موسي احمدي، محمد سليماني و موسوي‌نژاد و از همه جالب‌تر علي مطهري چند نفر ديگر هم به اين جمع اضافه شدند و از همه نزديك‌تر، مطهري بود كه بر روي چهارپايه كنار حداد نشسته بود و مشغول رايزني بود. رايزني‌هايي كه به نظر مي‌رسيد نتيجه داده است. چرا كه اين جمع كم كم پراكنده شدند و عليرضا زاكاني با برگه‌اي كه به دست داشت به جايگاه هيأت رييسه رفت و در آنجا با بروجردي، كاظم جلالي و قشقاوي معاون پارلماني وزير امور خارجه مشغول صحبت شد و چند لحظه بعد، پايين آمد و با كمك احمدرضا دستغيب عضو هيأت رييسه، اعضاي كميسيون امنيت ملي را جمع كردتا از آنها امضا بگيرد. اينجا صداي دستغيب بود كه به گوش خبرنگاران رسيد؛ اين نماينده شيرازي خطاب به حدادعادل گفت: «حل شد!» و حل شدن مشكل هم چند لحظه بعد معلوم شد. طيف هوادار مذاكرات اما جنب و جوش كمتري داشت. آنها هر چند ديرهنگام اما نهايتا به مدد همراهي علي لاريجاني در متن طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» ملاحظات خود را گنجانده بودند. از اين طيف هم هر چند چهره‌هايي چون عباسعلي منصوري آراني و جواد جهانگيرزاده بيش از ديگران بين صندلي‌هاي صحن علني رفت و آمد مي‌كردند و وقت‌شان را براي گفت‌وگو با نمايندگان مي‌گذاشتند اما اكثر افراد با خيالي راحت در صحن علني حضور داشتند.
يك گمانه تاييد نشده
ديروز از معدود دفعاتي بود كه رييس مجلس از ميانه جلسه به جمع نمايندگان اضافه مي‌شد. خصوصا در شرايطي كه ساعات اوليه صبح در هيچ برنامه خاصي حضور نداشت. همين هم باعث شد تا برخي گمانه‌زني كنند كه او دو ساعت ابتدايي جلسه را مشغول رايزني‌هايي درباره همين طرح بوده است. رايزني‌هايي كه شايد با شوراي عالي امنيت ملي انجام شده باشد. مخصوصا اينكه احمدي اميرآبادي، نماينده قم بعد از جلسه ديروز مجلس به خبرگزاري مهر گفته است: «صبح امروز آقاي جلالي، رييس فراكسيون رهروان با آقاي زاكاني، عضو هيات رييسه فراكسيون اصولگرايان و همچنين با حضور احمدرضا دستغيب، عضو هيات رييسه مجلس و بنده جلسه‌اي تشكيل داديم تا نقطه نظرات فراكسيون‌ها و همچنين آقاي لاريجاني براي نهايي شدن طرح هسته‌اي را بررسي كنيم. نظر فراكسيون اصولگرايان اين بود كه تمام تحريم‌ها بايد به صورت يكجا و كامل برداشته شود. بنابراين قيد كامل نيز به طرح اضافه شد. همچنين تغييراتي نيز كه مدنظر لاريجاني، رييس مجلس شوراي اسلامي و شوراي عالي امنيت ملي بود در طرح گنجانده شد.»
درخواست‌هايي كه بر زمين ماند
ورود علي لاريجاني به صحن علني آغازي دوباره بر تلاش‌ها براي در دستور قرار گرفتن طرح هسته‌اي بود. ؛ اين‌بار احمد توكلي بود كه علي لاريجاني را خطاب قرار مي‌داد. حرف توكلي اين بود كه چرا با وجود قرار گرفتن طرح هسته‌اي در دستور كار مجلس، هنوز خبري از بررسي آن نيست. علي لاريجاني اما در پاسخ به توكلي سخناني گفت كه گمانه‌هاي مربوط به رايزني‌هاي صبح ديروز او با شوراي عالي امنيت ملي را تقويب مي‌كرد؛ «موضوع هسته‌اي جزو مسائلي است كه به شوراي عالي امنيت ملي مربوط مي‌شود و شوراي عالي امنيت ملي نيز درباره اينگونه موارد نظراتي دارد، لذا بايد اينگونه طرح‌ها با هماهنگي شوراي عالي امنيت ملي به تصويب برسد. ما مي‌خواهيم در كشور به يكديگر كمك كنيم نه اينكه مساله جديدي براي كشور بسازيم. شوراي عالي امنيت ملي يكسري چارچوب‌هاي مشخصي دارد، ما بايد در اين زمينه هماهنگي لازم را داشته باشيم، چون بحث فروش سيب‌زميني در كشور كه نيست بلكه بحث يك موضوع مهم كشور است. بايد در اين زمينه توجه لازم را داشته باشيم. اين موضوع در هيأت رييسه مجلس هم مورد بحث و بررسي قرار گرفت و بنا شد درباره طرح هسته‌اي مجلس چارچوب‌هاي مورد نظر مقام معظم رهبري حتما رعايت شود. لذا اين طرح بايد پس از مشورت با شوراي عالي امنيت ملي به تصويب برسد.» لاريجاني تاكيد داشت كه «شوراي عالي امنيت ملي ملاحظاتي درباره طرح الزام دولت به حفظ حقوق هسته‌اي كشورمان دارد كه ما اين ملاحظات را به نمايندگان مجلس منتقل كرديم، اما متاسفانه برخي از اين ملاحظات در مجلس رعايت نشده است، ما چون مي‌خواهيم با رأي بالايي طرح مذكور را در صحن علني تصويب كنيم، لذا بايد به يكديگر در اين زمينه كمك كنيم.» بعد از اين اما زياد طولي نكشيد تا نوبت كار مجلس به بررسي كليات طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» رسيد. كلياتي كه البته بدون نطق موافق و مخالف با 199 راي موافق، سه راي مخالف و پنج راي ممتنع تصويب شد و با شعار «مرگ بر امريكا» نمايندگان در صحن علني مجلس بدرقه شد. بلافاصله اما درخواست دوم نمايندگان بر زمين ماند؛ درخواست 50 نماينده‌اي كه پيشنهاد دادند با تعطيلي جلسات عصر كميسيون‌ها، بررسي طرح هسته‌اي مجلس از همان عصر يكشنبه در صحن علني آغاز شود.
آغاز تقابل نظرات مختلف
حالا همه‌چيز موكول مي‌شود به روز سه‌شنبه تا با آغاز بررسي جزييات اين طرح، تحولات جديد هم در بهارستان شكل بگيرد؛ روزي كه مي‌تواند آبستن بحث‌هاي جديدي باشد. بحث‌ها اما همين ديروز بلافاصله بعد از جلسه علني مجلس كليد خوردند. نمايندگان منتقد مذاكرات حالا مي‌گويند كه تيم مذاكره‌كننده در مسيري مي‌رود كه مورد قبول شوراي عالي امنيت ملي نيست. حتي حميد رسايي گفته كه اين شورا درباره موضوع هسته‌اي تاكنون هيچ مصوبه‌اي هم نداشته است. او در پاسخ به اين سوال خبرگزاري فارس كه آيا امروز مجلس ملاحظات شورا را لحاظ كرده است يا نه، اظهار داشته: «خير به نظر مي‌رسد كه منظور از ملاحظات شورا ادامه روند فعلي بود كه اگر قرار بود ادامه يابد مجلس اصلا به موضوع مذاكرات ورود نمي‌كرد اما مجلس به اين جمع‌بندي رسيد كه بايد نسبت به پافشاري روي خطوط قرمز ميخ‌هاي محكمي بكوبد كه تيم مذاكره‌كننده خداي ناكرده تحت فشار طرف‌هاي مقابل روي اين خطوط متزلزل نشود.» سيد مهدي موسوي‌نژاد هم صراحتا از بي‌خبري شوراي عالي امنيت ملي در خصوص بحث هسته‌اي سخن به ميان آورده است. در آن طرف هم علي مطهري از «فضا‌سازي»هايي گفته كه با «تدبير» رييس مجلس براي تصويب كليات طرح هسته‌اي خنثي شده‌اند. او در جمع خبرنگاران تاييد كرده كه منتقدان هسته‌اي در مجلس به آخرين اصلاحيه اين طرح اعتراض داشته‌اند. دليل اعتراض آنها هم به اعتقاد علي مطهري مشخص است؛ «با اصلاحاتي كه در طرح انجام شده من فكر مي‌كنم اين طرح دست مذاكره‌كنندگان را هم نمي‌بندد.»