تصويب طرح هسته‌اي در مجلس
دولت: مغاير قانون اساسي است
احسان بداغي/ لاريجاني تا آخر خط پاي پروژه‌اش ايستاد. پاي تصويب طرح هسته‌اي مجلس بدون كوچك‌ترين تغييري. بي‌آنكه حتي يك «واو» كم و اضافه شود. تير منتقدان دولت به جايي كه از بهمن‌ماه گذشته هدف گرفته بودند، نخورد. خودشان مهم‌ترين معترضان خروجي طرح‌شان براي محدود كردن دولت در مذاكرات هسته‌اي بودند. ديروز گويا در صحن مجلس هيچ كس را ياراي ايستادن در برابر اراده لاريجاني نبود؛ نه نمايندگان مخالف دولت مثل سيد محمود نبويان و روح‌الله حسينيان، نه مسوولان بلند‌پايه دولت مثل مجيد انصاري. مخالفان زياد بودند، اما نه آنقدرها كه بتوانند راي رييس را برگردانند. لاريجاني از همان لحظه‌اي كه با يك ساعت تاخير زنگ «علني» شدن جلسه را نواخت، آماده بود تا به چشم بر هم زدني كار را تمام كند؛ كاري كه ماه‌ها روي آن تمركز كرده بود. همين‌طور هم شد. جزييات طرحي كه پنج ماه تمام روي آن كار شده بود و با كلي حاشيه و اختلاف‌نظر به صحن علني آمد، در كمتر از پنج دقيقه تصويب شد؛ پنج دقيقه‌اي كه لاريجاني قبل از آن يك ساعت برايش پشت درهاي بسته صحن مجلس مقدمه‌چيني كرده بود. مي‌خواست صدايي «يكدست» از مجلس بيرون برود. همين «يكدست» كردن صداي مجلس بود كه پنج ماهي به طول انجاميد. تازه در همان دقايق آخر باز هم عده‌اي بودند كه با بي‌ميلي همنواي طرح هسته‌اي مجلس شدند، همان‌ها كه طراحي ديگري در سر داشتند. اعتراض‌ها و حلقه دور لاريجاني، گعده‌هاي نمايندگان در صحن مجلس و فريادهاي گاه و بي‌گاه دليلي نداشت جز تلاش براي تغيير صداي مجلس.
جدال رودررو به جاي ركب‌هاي ريز
ديروز درهاي صحن تا ساعت 9 صبح باز نشد. قراري بر جلسه غير علني نبود اما براي هيچكس حدس زدنش سخت نبود كه پشت آن درهاي بسته چه مي‌گذرد. لاريجاني داشت نمايندگان را توجيه مي‌كرد. داشت كاري مي‌كرد كه بررسي جزييات طرح هسته‌اي به درازا نكشد. منتقدان هسته‌اي مي‌خواستند مخالفت كنند. مخالفت‌شان بر سر نقش تعيين شده براي شوراي عالي امنيت ملي در اين طرح بود. گويا اعتراض داشتند كه با اين طرح، مجلس باز هم «هيچكاره» باقي مي‌ماند. موافقان هم گفته بودند هيچ مخالفتي را نمي‌توانند بدون جواب بگذارند. پشت درهاي بسته صحن غير علني تلاشي سخت در كار بود تا اين بازي مخالف و موافق در نگيرد. دستور باز كردن درها كه صادر شد ردي از ادامه تلاش‌ها در جايگاه هيات رييسه به چشم مي‌خورد،جايي كه سيد محمود نبويان، حميد رسايي و مهدي كوچك‌زاده صندلي رييس مجلس را دوره كرده بودند. گفت‌وگويي كه از فاصله دور، سخت جدي و تند به نظر مي‌رسيد كه بين نبويان و لاريجاني در جريان بود. از اينجا تا پنج، شش دقيقه بعد جايگاه هيات رييسه شاهد تعداد زيادي از همين گفت‌وگوهاي تند و جدي بود. خيلي طولي نمي‌كشد كه يك نفر ديگر از نمايندگان هم به جمع بالاي سر لاريجاني اضافه شود، يك نفر از موافقان مذاكرات؛ علي مطهري. هيچكس فكرش را نمي‌كرد او نخستين كسي باشد كه براي چانه‌زني بالا برود. متخصصين سياست خارجي مجلس تازه بعد از علي مطهري راه جايگاه هيات رييسه را در پيش مي‌گيرند. همان‌ها كه موافق مذاكرات هستند؛ جواد جهانگيرزاده، منصوري آراني، احمد شوهاني و چند نفري ديگر. صحن مجلس پر از همهمه مي‌شود. صداها بالا و بالاتر مي‌روند. افروختگي چهره لاريجاني از فاصله دور هم قابل تشخيص است. اينجا ديگر براي پيروزي و تمام كردن بازي نمي‌توان به كسي ركب زد. بازي، بازي جدالي رودررو است. بازي فريادهايي چشم در چشم. لاريجاني با تحكم دستور شروع جلسه را مي‌دهد و قرائت قرآن آغاز مي‌شود. همه پايين مي‌روند جز حميد رسايي و مهدي كوچك‌زاده. تا پايان قرائت قرآن همان بالا مي‌مانند تا براي چانه‌زني حتي ثانيه‌اي را هم از دست ندهد. بعد از قرائت قرآن باز همان‌ها كه پايين آمده بودند، به جايگاه هيات رييسه برمي‌گردند. خيلي‌هاي ديگر هم به جمع دور لاريجاني اضافه مي‌شوند؛ علي اصغر زارعي، عابد فتاحي، شكرخدا موسوي و چند نفري ديگر. فقط جاي دولتي‌ها خالي است؛ جايي كه خيلي زود توسط مجيد انصاري، معاون پارلماني رييس‌جمهوري پر مي‌شود. آمده است براي مخالفت. نه مخالفت با يك بند و يك كلمه متن طرح، بلكه مخالفت با كل آن. پاسخ علي لاريجاني اما به همه اين مخالفان منفي است. جايگاه هيات رييسه كه حالا ديگر پر شده از گعده‌هاي چند نفره نمايندگان با يك جمله علي لاريجاني خالي مي‌شود؛ «ما دوساعت داريم صحبت مي‌كنيم كه مشكل كشور حل شود، آقاي انصاري اصرار دارد كه نكته‌اش را بگويد، دولت مخالف اين طرح است.» اين جمله يعني بايد راي‌گيري براي ماده واحده طرح «الزام دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي» آغاز شود، بدون هيچ نطقي در موافقت و مخالفت آن. حتي آنها كه به نشانه تذكر دست خود را بالا گرفته‌اند هم فرصتي پيدا نمي‌كنند؛ نمايندگاني مثل مهدي كوچك‌زاده و اميرآبادي‌فراهاني. 214 راي مثبت به نفع جزييات اين طرح ثبت مي‌شود. 10 راي منفي و 6 راي ممتنع هم در مقابل اين 214 راي آنقدرها چشمگير نيستند. صداي شعار «مرگ بر امريكا» در مجلس مي‌پيچد اما هنوز گعده‌ها و دورهمي‌هاي بهارستان‌نشينان كه قدري هم بوي اعتراض دارد تمام نمي‌شود. از ميان معترضان اين روح‌الله حسينيان است كه براي صحبت به جايگاه هيات رييسه مي‌رود. تند شدن گفت‌وگويش با علي لاريجاني از فاصله دور هم قابل تشخيص است. حالا حتي چهره رييس مجلس از قبل هم برافروخته‌تر شده. پايين جايگاه عده‌اي دور مجيد انصاري را گرفته‌اند. جمله آخر لاريجاني او را با ناراحتي به پايين جايگاه بدرقه كرده بود.
مي‌خواست با همين ناراحتي هم صحن را ترك كند كه ابوترابي‌فرد مانع او مي‌شود. نايب‌رييس دوم براي چند دقيقه معاون پارلماني رييس‌جمهوري را گوشه‌اي مي‌برد و بعد هم براي بدرقه‌اش راهي مي‌شود. اينجا تازه معاونان پارلماني وزارت خارجه و سازمان انرژي اتمي از راه مي‌رسند. صحن علني وارد دستور كار ديگري شده اما نمايندگان گرد اين دو را شلوغ مي‌كنند و اين شلوغي و گفت‌وگوهاي دو يا چند طرفه براي ساعتي ادامه مي‌يابد. لاريجاني هم خيلي زود قصد رفتن مي‌كند. حالا كاظم جلالي و محمدرضا باهنر هم آمده‌اند تا با او از صحن مجلس خارج شوند، اما دور او هنوز هم شلوغ است و گفت‌وگوهاي نمايندگان با رييس مجلس دقايقي مديد به طول مي‌انجامد. لاريجاني اما كار خود را انجام داده است؛ كاري سخت كه فقط پنج دقيقه‌اش جلوي چشم رسانه‌ها بود. آنقدر كه جواد جهانگيرزاده بعد از جلسه علني يك ساعت و نيم اول جلسه ديروز را از «سخت‌ترين» جلسات مجلس دانست. ايرادها و انتقادات منتقدان مذاكرات به جايي نرسيد. ايراد و انتقاد دولتي‌ها اما هنوز پابرجاست؛ مصوبه مجلس مغاير اصل 176 قانون اساسي است. اين همان چيزي بود كه مجيد انصاري مي‌خواست در مخالفت با اين طرح بگويد. چيزي كه او نگفت و سخنگوي دولت در نشست خبري‌اش به آن اشاره كرد. حالا اين ايراد اگر محلي از اعراب داشته باشد مي‌تواند تبديل به عاملي شود براي رد آن توسط شوراي نگهبان.
نظر دولت؛ تاكتيك لاريجاني
مجيد انصاري كه در حضور كوتاهش در صحن ديروز مجلس مجالي براي سخن گفتن پيدا نكرد، حرف‌هايش را خيلي زود با خبرگزاري ايرنا در ميان گذاشت. حرف اصلي‌اش اين بود؛ «ما بدون اينكه وارد جزييات طرح شويم، اصل ورود مجلس را به موضوعي كه در حوزه كار شوراي عالي امنيت ملي بود، خلاف قانون اساسي مي‌دانيم؛ خصوصا در شرايط حساس كنوني كه مذاكرات مراحل پاياني خود را طي مي‌كند و در نقطه بسيار حساس قرار گرفته است. از اين رو ورود مجلس به اين موضوع هيچ كمكي به تيم هسته‌اي نمي‌كند و ممكن است مشكلاتي را در روند مذاكرات براي آنان ايجاد كند. » او هم در صحبت‌هايش پيش‌بيني كرده كه شوراي نگهبان اين طرح را مغاير قانون اعلام كند. او كه موضوع «قهر كردن» در صحن علني را رد كرده درباره تاكتيك لاريجاني و تصميم دولت براي جلسه ديروز اين طور توضيح داده است؛ «آقاي لاريجاني در اين راستا مصلحت‌انديشي داشت كه ممكن است با صحبت ما مخالفان طرح يا پيشنهاددهندگان بخواهند پيشنهاد مطرح كنند يا صحبت كنند و جلسه به درازا بكشد و احيانا توافقي كه قبلا با طراحان روي متن انجام داده بودند و اين متن را تعديل كرده بودند، دچار آسيب شود. در همين راستا مجلس صبح امروز جلسه غيرعلني غيررسمي داشت. من در آن جلسه نبودم ولي مطلع شدم كه آقاي لاريجاني در آن جلسه تلاش زيادي كردند كه همه پيشنهاددهندگان و كساني كه پيشنهاد جايگزين داشتند و طراحان اوليه طرح را قانع كنند كه مصلحت عمومي كشور و نظام اين است كه همين طرحي كه توافق كرده‌اند بدون تغيير به رأي گذاشته شود و از نمايندگان خواسته بودند وارد طرح پيشنهادات جديد و جزييات نشوند. در نهايت نظر دولت از سوي آقاي لاريجاني اعلام شد كه دولت مخالف اين طرح است ولي ما به دنبال فرصتي بوديم كه علت مخالفت دولت را توضيح دهيم.» اين درست همان چيزي بود كه منتقدان مذاكرات به آن اعتراض داشتند؛ منتقداني كه سخت تمايل داشتند طرح هسته‌اي مجلس را دستخوش تغييراتي كنند. همان تغييراتي كه علي لاريجاني از هفته قبل تمام‌قد جلوي آن ايستاد و با راي‌گيري ديروز راه را بر آن بست؛ راهي كه هنوز به پايان نرسيده و ممكن است شوراي نگهبان دستور جديدي براي تغيير مسير در آن صادر كند.