وظيفه دولت فراتر از افشاگري است
مي‌گويند فرمانفرما براي مرحوم مدرس پيغام فرستاد كه لطفا پاي خود را از روي دم ما برداريد. مرحوم مدرس از طريق آورنده پيام پاسخ داد كه به حضرت اشرف بگوييد مشكل از دم شماست كه ما هر جا پا مي‌گذاريم آنجا هست. قضيه امروز ايران است كه هر موضوعي را مي‌خواهيم بحث كنيم، به ناچار پاي دولت سابق به ميان كشيده مي‌شود، حتي اگر علاقه‌اي به اين كار نداشته باشيم. اين وضعيت يك علت خاص نيز دارد و آن اينكه كمتر كسي از عمق مشكلاتي كه در دولت پيش ايجاد شده بود اطلاع داشت، لذا هرچه مي‌گذرد ماجرا پيچيده‌تر مي‌شود و نكات تازه‌تري برملا مي‌شود و جذابيت خبري براي بيان و انتشار پيدا مي‌كند و با طنز و هجو نيز همراه مي‌شود، نمونه اخيرش «آن دكل را لولو برد» است. اين مساله فقط به مخالفان احمدي‌نژاد محدود نمي‌شود، بلكه خود او و طرفدارانش نيز در همين مسير حركت مي‌كنند. نمونه روشن آن افشاگري اخير احمدي‌نژاد عليه منوچهر متكي، وزير خارجه دولت خودش است كه اگر مطالب گفته شده وي درست و دقيق باشد، به نوعي آن را مي‌توان فاجعه مديريتي به ويژه در سياست خارجي در دولت احمدي‌نژاد دانست و گمان نمي‌رود خبري كه در خصوص گم شدن يك دكل نفتي مطرح شده يا اخبار مربوط به فسادهاي مالي در آن دولت، اهميت بيشتري نسبت به خبر منتشره از سوي احمدي‌نژاد عليه متكي داشته باشند. در هر حال مساله مهمي در اين ميان وجود دارد كه نبايد از آن غفلت كرد، به ويژه خطاب اين موضوع به دولت است. در مبارزه با خلاف‌هاي رخ داده در دولت گذشته، نبايد بر همان مسيري گام نهاد كه آن دولت رفت. اظهارات گوناگون و كلي درباره فسادهاي رخ داده در آن دولت، همان كاري است كه احمدي‌نژاد انجام مي‌داد و براي هشت سال تهديد مي‌كرد كه يك ليست در جيب خود دارد. اين نحوه رفتار ممكن است در كوتاه‌مدت رقيب را تضعيف كند، ولي در بلندمدت موجب بي‌اعتمادي كلي جامعه مي‌شود. نه تنها بي‌اعتمادي را دامن مي‌زند، بلكه اغتشاش فكري و تحليلي و اطلاع‌رساني را نيز ايجاد خواهد كرد و طولي نخواهد كشيد كه موارد مشابه آن عليه ديگران گفته و پذيرفته خواهد شد. اين نحوه افشاگري‌ها اذهان جامعه را مشوش و نگران مي‌كند و پس از مدتي گردش اطلاعاتِ درست و معتبر، مخدوش شده و دوغ و دوشابِ خبري قاطي مي‌شود. اين نحوه افشاگري را شايد بتوان از افراد غيرمسوول و كساني كه دست‌شان به اطلاعات نمي‌رسد پذيرفت، ولي مقامات دولتي حق ندارند اين‌گونه افشاگري كنند. آنان بايد شيوه ديگري را پيش گيرند، زيرا به اسناد و مدارك و افراد دسترسي كامل دارند، و مي‌توانند و بايد افشاگري‌هايشان به صورت مستند و در قالب شكايت و درخواست از دادستان و دستگاه قضايي براي پيگيري مقصرين يا خلافكاران باشد. اگر مقامات دولتي به وقوع خلاف و سوءاستفاده‌اي اطمينان دارند، نبايد از مردم هم انتظار داشته باشند كه به دليل اطمينان آنان، مردم هم ادعايشان را بپذيرند. چنين شيوه‌اي نادرست است. مقامات دولتي بايد ادعاهاي خود را مستند و مستدل و مكتوب ارايه كنند. مهم‌تر از اصل مبارزه با فساد ، شيوه‌هاي مبارزه با آن است. اگر امروز حرف و سخن شما را مي‌پذيرند، فردا هم بي‌هيچ دليلي ، حرف و سخن ديگران را عليه شما خواهند پذيرفت؛ فردايي كه دسترسي شما به رسانه‌ها ساده و راحت نيست، همچنان كه ديروز هم ادعاهاي مشابه را از احمدي‌نژاد مي‌پذيرفتند و همه شما ناراحت از پذيرش آن ادعاهاي موهوم و غيرمستند بوديد. دولت در هر بخش خود كارشناسان فراوان و در اين مورد خاص حتي افراد باانگيره دارد، ضمن آنكه اسناد كافي نيز در اختيار دولت هست. اگر هم اسناد از ميان رفته باشد، باز هم قابل بررسي است.
از اين رو وزارت نفت اگر مي‌خواهد فساد نفتي را ريشه‌كن كند، بهتر است به جاي عنوان اينكه يك دكل نفتي گم شده، شرح كل ماجرا را با ريز جزييات و به پيوست كپي اسناد و مدارك طي يك گزارش رسمي به اطلاع عموم مردم برساند و نسخه‌اي از آن را از طريق اداري براي پيگيري قضايي به مراجع ذي‌صلاح ارسال كند. وظيفه دولت افشاگري نيست. اين وظيفه رسانه‌هاست. وظيفه دولت تهيه گزارش‌هاي مستند و كارشناسانه و پيگيري حقوقي ماجراست. رسانه‌ها هم حتي اگر بتوانند بايد گزارش‌هاي خود را مستند و مستدل كنند و فقط وقتي بايد به اقدامات افشاگرانه متوسل شوند كه راهي براي تهيه و تكميل گزارش‌هاي تحقيقي نداشته باشند. مشكل اصلي دولتِ پيشين اين نبود كه فساد در آن زياد شد و به حد خطرناك و غيرقابل باور رسيد، مشكل اصلي آن دولت استفاده از شيوه‌هاي نادرست در انجام امور بود. آن دولت را مي‌توان به معناي دقيق كلمه دولت شفاهي دانست. به طوري كه حتي مانع از تهيه و انتشار گزارش‌هاي اقتصادي سالانه سازمان برنامه و گزارش‌هاي نظارتي بر انجام برنامه‌هاي پنج ساله كشور شد. همچنين تا حد امكان مانع از انتشار گزارش‌هاي آماري درباره توليد و اقتصاد كشور از سوي بانك مركزي شدند و آن را به تاخير انداختند، رييس دولت همه مسائل حساس را شفاهي بيان مي‌كرد. طرح‌هاي مهم مثل مسكن مهر و هدفمندي يارانه‌ها فاقد گزارش‌هاي سياستگذارانه و دقيق و معتبر متناسب با اندازه طرح هستند. هميشه هم ليست مفسديني كه هيچگاه افشا نشدند در جيب رييس دولت بود، و در نهايت با بازداشت همكاران آن دولت وجود اين ليست در جيب رييس دولت تعبير به چيزي ديگر و مايه طنز شد. در هر حال اميدواريم كه دولت موجود تمام كوشش خود را معطوف به اين مساله كند كه شيوه‌هاي نادرست دولت پيشين در اين دولت متروك شود.