نشست خبري نمايشگاه نقاشي‌هاي آيدين آغداشلو برگزار شد
زايش دوباره در انهدام نهايي
حافظ روحاني/ نخستين نمايشگاه آثار آيدين آغداشلو، بعد از 40 سال از زمان برگزاري نخستين و تنها نمايشگاهش با هياهو، جنجال، شلوغي و بسته شدن خيابان همراه شد. سال‌ها از آخرين نمايشگاه هنري‌اي كه يك خيابان را بند بياورد گذشته بود، شايد اين تنها آيدين آغداشلو بود كه مي‌توانست يك خيابان را بند بياورد. نشست خبري اين نمايشگاه موفق كه با فروش همه آثار همراه بود، در دومين هفته اين نمايشگاه، هشتم آذر ماه، در گالري اثر با حضور آيدين آغداشلو، اميد تهراني و مريم مجد مديران گالري اثر برگزار شد. در روزي كه آغداشلو از افسردگي دوره‌اي‌اش شكايت كرد، «مثل افسردگي بعد از زايمان»، ولي هر چه كه نشست خبري پيش مي‌رفت او بيشتر سرحال مي‌آمد و حتي گهگاه شوخي‌هايي با خبرنگاران حاضر نيز كرد. شايد شروع اين سرذوق آمدن از صحبت درباره مطبوعات آغاز شد، هنرمند برجسته در ميانه همين سخنانش درباره مطبوعات بود كه خود را يك روزنامه‌نگار خواند: « من حيثيت اجتماعي‌ام را مديون روزنامه‌نگاران مي‌دانم و البته خودم را نيز به‌خاطر انتشار مقاله‌هايي، يك روزنامه‌نگار مي‌دانم و از لطف‌شان متشكرم. » آغداشلو بخشي از موفقيتش را مديون مطبوعات مي‌داند: « من ستايش‌شده‌ترين روشنفكر روزگارم. تنها نقاشي هستم كه وقتي در خيابان راه مي‌روم؛ مرا مي‌شناسند، از حاصل عمرم هم افسرده نيستم چراكه پوچ نبوده و در اين سال‌ها كارهاي بسيار انجام داده‌ام و شاگردان زيادي پرورش داده‌ام. »
آغداشلو: پولدارها نان من را نداده‌اند
در ابتداي اين نشست خبري اميد تهراني به‌طور خلاصه از روند برگزاري اين نمايشگاه سخن گفت، پايان اين نشست خبري هم با سخنان او همراه بود، ولي هر بار با بخشي از اطلاعات. در ابتداي اين نشست او اشاره كرد كه برگزاري اين نمايشگاه با پيشنهادي كه سال پيش ارايه كرده بود، آغاز شد، و اين نمايشگاه بالاخره بعد از سه سال برگزار شد، آغداشلو به مانند توضيحاتي كه در دو گفت‌وگوي قبلي‌اش هم داده بود، توضيح داد كه او هميشه آثارش را به محض تمام شدن مي‌فروخته و به اين ترتيب هيچگاه به اندازه برگزاري يك نمايشگاه از آثارش كار نداشته است؛ « علت اصلي اين است كه من تك تك نقاشي كرده‌ام و تك تك فروخته‌ام و با آن زندگي كرده ام» ولي با پذيرش پيشنهاد تهراني برگزاري اين نمايشگاه مقدور شد. نمايشگاهي كه با 12 اثر در آن به نمايش درآمد، 9 اثر براي فروش و سه اثر كه يا از مجموعه شخصي خود هنرمند بود يا از مجموعه‌داران به عاريت گرفته شده بود. آغداشلو در ادامه سخنانش درباره نمايشگاه توضيح داد كه اين نمايشگاه «نامه اعمال» اوست به مردمي كه در طول همه اين سال‌ها نانش را داده‌اند؛ «پولدارها نان من را نداده‌اند، بلكه اين مردم بوده‌اند كه نان من را داده‌اند و برپايي اين نمايشگاه به نوعي نشان دادن نامه اعمال من به آنهاست و اميدوار هستم كه آن را از من قبول كنند كه لياقت آن را داشته‌ام، بنابراين نام اين نمايشگاه مي‌تواند نامه اعمال من باشد چه خوب و چه بد. » همچنان كه به زودي نشر آبان مجموعه هشت جلدي مقالات او را نيز منتشر مي‌كنند، هفت جلد از نوشته‌هاي قبلي آغداشلو، پيش‌تر توسط انتشارات ديگر چاپ شده بود و مجموعه جديد در يك جعبه به همراه جلد هشتم كه شامل مقالات متاخر اين هنرمند و روشنفكر معاصر مي‌شود عرضه خواهد شد. آغداشلو از اين نشست خبري استفاده كرد تا دوباره از عدم برگزاري يك نمايشگاه «مروري بر آثار»، رتروسپكتيو، شكايت كند؛ « اگر موزه هنرهاي معاصر تهران، مجموعه‌يي از دوره‌هاي مختلف كاري من را در يك نمايشگاه انفرادي به نمايش مي‌گذاشت، آنگاه من ناچار نبودم، براي گردآوري آثارم از نقاط مختلف اين اندازه تلاش كنم و آنها را به امانت بگيرم و بنابراين اين‌بار از دوش من برداشته مي‌شد. »آغداشلو در پاسخ به سوالي درباره علت افسردگي‌اش گفت: «افسردگي من دلايل شخصي دارد و عنصر كار زياد و سن زياد مي‌تواند از دلايل آن باشد. در اين سال‌ها زياد كار كردم، خسته شدم. سنم بالا رفته، بي‌حوصله‌ام. سال‌هاي جنگ و گمنامي و بي‌پولي را در ايران ماندم حالا فكر مي‌كنم زماني رسيده است كه در پاركي بنشينم و به پرندگان و سنجاب‌ها غذا بدهم. »
مريم مجد در توضيح سوالي درباره اينكه چرا نوشته بروشور نمايشگاه آيدين آغداشلو به قلم بابك روشني‌نژاد بود، گفت: «روشني نژاد از شاگردان استاد آغداشلو است كه بسيار علاقه‌مند به نوشتن اين مقدمه بود و كتاب آثار بابك روشني نژاد را نيز استاد آغداشلو نوشته‌اند كه نشان مي‌دهد رابطه متقابلي ميان اين دو وجود دارد، ضمن اينكه روشني نژاد منتقد هنري است و شناخت خوب ودقيقي درباره استاد آغداشلو و آثارش دارد و مطلب خوب ودقيقي را درباره جايگاه اين هنرمند در هنر معاصر ايران نوشته‌اند. »
اميد تهراني: آثار آغداشلو پيش از افتتاحيه به فروش رسيده بود
آغداشلو در بخشي ديگر از سخنانش اشاره كرد كه نخستين نمايشگاهش را، در 40 سال پيش از آن رو گذاشته بود تا جايگاهش را تثبيت كند، و حالا كه بعد از 40 سال و به گفته خودش دارد نامه اعمالش را به مردم مي‌دهد. بخش آخر اين نشست خبري به گفته‌هاي اميد تهراني درباره قيمت آثار آغداشلو گذشت، جايي كه اين گالري‌دار تاكيد كرد كه علاقه‌مند بوده تا فهرست قيمت‌ها را در اختيار همه بگذارد. او توضيح داد كه اين نمايشگاه به او امكان داد تا وظايف يك گالري‌دار را به همگان نشان دهد. لازم به ذكر است كه قيمت آثار در اين نمايشگاه بين 90 تا 250 ميليون تومان تعيين شده بود و همه آثار به فروش رسيده بودند. تهراني توضيح داد كه همه آثار به جز يكي در همان شب نخست پيش از افتتاحيه به فروش رسيدند و تنها يك اثر باقي ماند كه يك هفته بعد به فروش رسيد. او توضيح داد كه ثبت قيمت 380 ميليون توماني براي يك اثر دو لتي از آغداشلو در حراجي تهران تا حد زيادي تحت‌تاثير هيجانات حراج بود، از همين رو گالري ترجيح داد تا قيمت آثار را پايين‌تر از آن رقم تعيين كند. اين هنرمند در گفته‌هايش و با اشاره به نامه اعمال به اثر دو لتي با پس‌زمينه طلايي اشاره كرد و گفت: «در اين نمايشگاه اثر طلايي رنگي دارم به نام «انهدام نهايي» كه محو شدن تدريجي يك نقاشي دوره رنسانسي و تبديل شدنش به صفر، پوچ و هيچ است يعني نقاشي كه ديگر نقاشي نيست تنها يك ترك است. اين اثر وصيت نامه من است. اين اثر انهدام مطلق است.»