كندي ميراثي‌ها در تعيين حريم، بناها را به نابودي مي‌كشاند «كاخ ورساي ايران» در آستانه تخريب
اعتماد| خبر از دست رفتن خانه‌هاي تاريخي در تهران، يكي پس از ديگري به گوش مي‌رسد. تعدد خانه‌ها و بناهاي تاريخي، در پايتخت 200 ساله ايران، نظارت و حفاظت را در آنان كمرنگ كرده، آنقدر كه از ميان 300 بناي تاريخي ثبت شده در شهر، تنها 33 تاي آنها تعيين حريم شده‌اند و باقي به حال خود رها. خبر تخريب بزرگ‌ترين خانه تهران كه در يكي از مناطق شمال شهر، جا خوش كرده، در حالي به گوش مي‌رسد كه برخي اين خانه را به لحاظ شباهت معماري، كاخ ورساي ايران مي‌دانند. اين خانه كه مشهور است به «كاخ ثابت پاسال»، وسعتي دارد بيش از يك هكتار (11543 متر مربع)، قرار است تخريب شود و جايش را برجي 9 طبقه، با كاربري تجاري، اداري و مسكوني بگيرد. به گزارش معماري نيوز، معماري «كاخ ثابت پاسال» از قصر «لو پتي تريانون» يكي از كاخ‌هاي جانبي ورساي در فرانسه كپي‌برداري شده است و اشياي به‌كار رفته در آن بسيار ارزشمند است كه قبل از انقلاب به روايتي حدود «15ميليون دلار» قيمت‌گذاري شده بود. دكوراسيون اين خانه را همان دكوراتوري انجام داده بود كه مسوول تداركات چادرهاي سلطنتي در تخت جمشيد بود. پرده‌هاي اين خانه را از بلژيك آورده بودند و درهاي آن متعلق به يك قصر فرانسوي بود. دستگيره‌ها را هم از روي يك مدل مربوط به 100 سال پيش و به صورت اختصاصي براي خانه ثابت ساخته بودند. خبر تخريب قريب‌الوقوع اين كاخ در حالي اعلام شده است كه قرار است گودبرداري عظيمي در اين خانه تاريخي براي ساخت يك مجتمع عظيم تجاري آغاز شود، كاربري اين كاخ در طرح تفصيلي جديد شهر تهران به پهنه كلان (M) و پهنه (M11) يعني مختلط تجاري، اداري و خدمات مسكوني تغيير يافته و قرار است برجي 9 طبقه و با تراكم ساختماني 440 درصد و حداقل ضريب سكونت 50 درصد به‌جاي آن قدعلم كند. مدير بافت‌هاي تاريخي معاونت شهرسازي و معماري شهرداري با بيان اينكه معضل اصلي، كند بودن متولي اصلي اين حوزه كه همان سازمان ميراث فرهنگي و به‌طور خاص، ميراث استان تهران است، به «اعتماد» گفت: «معضل بزرگي كه در ارتباط با بناهاي تاريخي شهر تهران داريم و طرح تفصيلي تهران هم برعهده سازمان ميراث فرهنگي استان تهران تكليف كرده، اين است كه حريم بناهاي ثبت شده را مشخص كند، بناهاي واجد ارزش را شناسايي و مستندسازي كند و به شهرداري اعلام كند تا در مراجع قانوني قابل دفاع باشد. با وجود اينكه دو سال از ابلاغ طرح تفصيلي تهران گذشته، اين اتفاق نيفتاده، ميراث فرهنگي حريم‌ها را معلوم نكرده و مستندسازي نشده كه قابل دفاع باشد.»محمدباقر خسروي، با اعلام اين مطلب افزود: «مناطقي داريم كه با وجود اينكه شهرداري در برابر تخريب، مقاومت مي‌كند، مالكين مي‌روند از ديوان عدالت راي مي‌آورند و در نهايت بايد بر اساس راي اقدام كنيم. تدبير را بايد ميراث استان بينديشد. اما آنچه از ميراث استان مي‌شنويم اين است كه براي تعيين حريم بناها يا شناسايي و مستندسازي بناها، اعتبارات كافي نداريم. اين استدلال درستي نيست. فرآيند تعيين حريم كردن در ميراث فرهنگي، يك فرآيند طولاني است. من خودم پارسال با ميراث استان، تفاهمنامه امضا كردم، مستند به آن تفاهمنامه ما پذيرفتيم در مستندسازي و تعيين حريم تاريخي با ميراث همكاري تنگاتنگ كنيم و كمبود‌هاي مالي را هم از امكانات شهرداري جبران كنيم، اما نكته مهم اين است كه اصلا استاندارد تعيين حريم چيست. اينكه از حدود 300 بناي ثبت‌شده در تهران، فقط 33 بنا داراي حريم هستند كه همان‌ها هم دقيق نيستند، جاي تعجب دارد. در اين زمينه شورا هم با ديد باز نگاه مي‌كند. كميسيون شهرسازي لايحه‌يي را در مستندسازي پيشنهاد كرده، اما ضعف را در سازوكار قانوني و كند بودن ميراث فرهنگي مي‌بينيم.»او در خصوص كاخ ثابت پاسال، افزود: «اين بنا جزو اموال مصادره شده بعد از انقلاب بود، اما بايد به اين نكته توجه كنيم كه بناهايي كه در تهران هستند، ميراث تاريخ معاصر كشور ما هستند، علاوه بر اينكه بعضي از بناها داراي ويژگي‌هاي معماري خاص هستند، خيلي‌ها به دليل رويدادها يا انتساب‌شان به رويدادهاي مهم، مهم شدند و نيازمند توجهند. اين توجه، نيازمند عزم جدي در ميراث است. شهرداري هم از تمام ظرفيت‌ها و پتانسيل‌هايش استفاده مي‌كند كه ميراث در امر شناسايي و مستندسازي ورود پيدا كند.»
او به راه‌هايي كه مالكين در پيش مي‌گيرند تا درنهايت ملك به تخريب برسد اشاره كرد و گفت: «بنايي كه ثبت مي‌شود بلافاصله ارزشش بنا به قيمت پايه زمين نزول مي‌كند. مالك هم براي جلوگيري از ضرر بيشتر، بنا را به حال خود رها مي‌كند تا فضاي سبز و ساختمان مخروبه شود و راحت‌تر بتواند درصدد تغيير كاربري و ساخت و ساز برآيد. ما در خصوص اين خانه، پيگير مجوز‌هاي داده شده يا در حال دادن هستيم. قطعا در جايگاه شهرداري، درصدد حفاظت و ممانعت از تخريب خانه برمي‌آييم.»