احسان لطيفي
آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده تلاش دارد تا با تكيه بر ديپلماسي شاتلي در خاورميانه، مانع از گسترش درگيري‌ها به سراسر منطقه شود. او تاكنون با چندتن از رهبران عرب ديدار كرده و قرار است به اسراييل سفر كند.آن گونه كه خبرگزاري سي‌ان‌ان نوشته، اهميت ديدار اخير مقام‌هاي امريكا و اسراييل در بالاترين حد قرار دارد، زيرا نگراني‌ها در مورد سرايت جنگ به مناطق ديگر افزايش يافته است. به گفته رسانه‌ها، دولت جو بايدن در رابطه با هدايت جنگ در غزه به دنبال حفظ فشار بر كابينه نتانياهو براي مهار تهاجم خود و كاهش آسيب به غيرنظاميان بوده است. با اين حال، مقامات ايالات متحده نيز حمايت بي‌وقفه‌اي از تصميم اسراييل براي انجام يك كارزار نظامي، حتي در بحبوحه انزواي فزاينده بين‌المللي ارايه كرده‌اند.
وال‌استريت ژورنال با انتشار گزارشي نوشت كه روز دوشنبه، بلينكن با شيخ محمد بن زايد آل نهيان، رييس‌جمهور امارات متحده عربي ديدار كرد و سپس به عربستان سعودي رفت تا با محمد بن سلمان، وليعهد اين كشور گفت‌وگو كند و براي جلوگيري از تبديل جنگ اسراييل و حماس به درگيري‌هاي منطقه‌اي و آينده پساجنگ نوار غزه، راه‌حلي بيابد.
ماجراجويي تازه اسراييل
ديدار بلينكن چهارمين سفرش به منطقه از زمان حمله ۷ اكتبر حماس قلمداد مي‌شود و در حالي صورت مي‌گيرد كه در حمله اخير رژيم اسراييل يك فرمانده ارشد حزب‌الله در جنوب لبنان ترور شد. به گفته حزب‌الله، اين دومين ترور اسراييل عليه رهبران محور مقاومت در لبنان است. فرمانده‌اي كه بر اثر حمله اسراييل به روستايي در جنوب لبنان ترور شد وسام حسن الطويل نام داشت.اين حمله نشان داد كه اسراييل توقع دارد تا نيروهاي مقاومت را در آن سوي مرزها هدف قرار داده و در عين حال، از جنگي همه‌جانبه اجتناب كند.
ارتش اسراييل مدعي شد كه پس از حمله موشكي حزب‌الله به شمال سرزمين‌هاي اشغالي، جت‌هاي اسراييلي به اهداف اين گروه حمله كردند؛ اما اسراييل نگفت كه ترور الطويل، رهبر ارشد حزب‌الله ماحصل تهاجم هوايي اين بازيگر بوده است.طويل يكي از اعضاي شوراي حكومتي حزب‌الله بود و با سيد حسن نصرالله، رهبر اين گروه نسبت خانوادگي داشت. به ادعاي گروهي از تحليلگران، ترور چهره برجسته حزب‌الله موجب ايجاد جبهه‌اي دوم در شمال سرزمين‌هاي اشغالي نخواهد شد.لينا خطيب، مدير موسسه خاورميانه فعال در دانشگاه مطالعات شرق و آفريقا مدعي شد: «اسراييل مي‌خواست با ترور چهره‌اي برجسته چون الطويل به خيال خود به لبناني‌ها هشدار دهد؛ هشداري كه مي‌تواند بسيار پر هزينه باشد.»
خطيب در ادامه مدعي شد: «حزب‌الله همچنان مي‌تواند حملات اينچنيني اسراييل را بدون حركت به سمت تشديد در بازه زماني كوتاه تحمل كرده و در اين زمينه خويشتنداري كند. اسراييل اين را مي‌داند و تا جايي كه ممكن است به حزب‌الله فشار مي‌آورد؛ در حالي كه هر دو طرف در چارچوب قوانين نانوشته درگيري باقي خواهند ماند.»
بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل در ديدار روز دوشنبه با سربازان نزديك مرز لبنان مدعي شد كه ارتش «هر كاري را براي بازگرداندن امنيت» انجام خواهد داد؛ اما خاطرنشان كرد: «ترجيح مي‌دهيم كه اين كار را بدون كمپيني گسترده انجام دهيم.»ترور الطويل به دنبال ترور هفته گذشته صالح العاروري، يكي از مقامات ارشد حماس و يكي از رابط‌هاي اين گروه با ايران صورت گرفت. همچنين سيد رضي موسوي از فرماندهان ذي‌نفوذ نيروي قدس سپاه در سوريه نيز در ۲۵ دسامبر و بر اثر حمله هوايي توسط اسراييل ترور شد.
ماموريت پشت پرده
دستياران بلينكن مي‌گويند كه رهبران خاورميانه گفت‌وگوها در مورد آنچه ممكن است در غزه اتفاق بيفتد را آغاز كرده‌اند؛ موضوعي كه در سفرهاي قبلي نمي‌خواستند درباره آن صحبت كنند. مقامات امريكايي جزييات بيشتري از مذاكرات ارايه نداده و به اظهارات قبلي بلينكن در مورد اهميت حكومت يكپارچه تحت رهبري فلسطينيان بر كرانه باختري و غزه و تلاش براي بازسازي تشكيلات خودگردان فلسطين با هدف جلوگيري از طولاني‌شدن عمليات نظامي اسراييل اشاره كردند.
يكشنبه‌شب، بلينكن در دوحه گفت: «در ملاقات‌هايم همچنين در مورد آنچه هر كشوري مي‌تواند براي ارايه تضمين‌ها و مشوق‌هاي لازم براي امنيت، ثبات و صلح در منطقه انجام دهد، گفت‌وگو كرديم. تاكنون برداشت من از مذاكرات از جمله اينجا با دوستان‌مان در قطر، اين است كه شركاي ما مايل به انجام گفت‌وگوهاي دشوار و تصميم‌گيري‌هاي سخت هستند.»انتظار مي‌رود كه پيش از ديدار برنامه‌ريزي‌شده با محمود عباس، رييس تشكيلات خودگردان فلسطين در كرانه باختري، برخي ايده‌هاي منطقه‌اي در اختيار بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل و ديگر مقامات ارشد اسراييل قرار بگيرد.
شيخ محمد بن عبدالرحمن آل ثاني، نخست‌وزير و وزير امور خارجه قطر در كنفرانس مطبوعاتي يكشنبه‌شب با بلينكن گفت: «هميشه قبل از هر چيز، اولويت مان پايان‌دادن به اين جنگ بوده و پس از پايان آن، راه‌حلي براي وضعيت غزه و كرانه باختري پيدا كنيم.»آن تمركز مجدد بر موضوع آينده غزه پساجنگ، موضوعي كه عميقاموجب اختلاف مقامات اسراييلي و رهبران منطقه شده است، در حالي مطرح شده كه يوآو گالانت، وزير دفاع اسراييل به وال‌استريت ژورنال گفت كه شدت برخي عمليات‌هاي اسراييل در غزه به زودي كاهش يافته و به ماموريت‌هاي ويژه مختلف تبديل مي‌شود.
مقامات ايالات متحده مي‌گويند كه ممكن است درگيري‌ها طي هفته‌ها يا ماه‌هاي آينده به پايان برسد كه به رهبران منطقه انگيزه داده تا تعامل بيشتري در گفت‌وگوهاي آينده غزه داشته باشند. امريكايي‌ها اميدوارند كه تجديد مذاكرات عربستان سعودي براي عادي‌سازي روابط با اسراييل (تلاشي كه سال گذشته و قبل از شروع جنگ رو به پيشرفت بود) به مذاكرات كنوني شتاب بدهد.
طي روزهاي اخير، ليندزي گراهام، سناتور ارشد ايالت كاروليناي جنوبي در تلاش براي از سرگيري مذاكرات عادي‌سازي روابط تل‌آويو و رياض، از اسراييل و عربستان سعودي بازديد كرد.
آن‌گونه كه وال استريت ژورنال افشا كرده، هفته گذشته، گراهام پس از ديدار با مقامات ارشد اسراييلي، از جمله نتانياهو براي اطمينان‌يافتن از شروع مجدد گفت‌وگوها با عربستان خاطرنشان كرد: «من نسبتا خوش‌بينانه اينجا را ترك مي‌كنم.» او به خبرنگاران گفت كه به عنوان بخشي از توافق عادي‌سازي با اسراييل، سعودي‌ها بايد در برنامه‌ريزي غزه پساجنگ مشاركت داشته باشند.
مقامات امريكايي مي‌گويند كه انگيزه ديگر براي اسراييل جهت احياي گفت‌وگوهاي عادي‌سازي با عربستان اين است كه سعودي‌ها و ساير كشورهاي عرب مي‌توانند به بازسازي غزه كمك كنند؛ اما به احتمال زياد، تحت اشغال اسراييل به اين كار تن نخواهند داد. اما كشورهاي حاشيه خليج فارس كه تاكنون تاريخ ميلياردها دلار به سرزمين‌هاي فلسطيني كمك كرده‌اند، مي‌گويند كه تمايلي به انجام مجدد اين كار بدون مسيري واقعي و غيرقابل‌برگشت براي حل مسالمت‌آميز مساله فلسطين ندارند.
تضمين امنيت منطقه در بلندمدت مي‌تواند شركاي مختلف را به مصالحه‌هاي دشوار كوتاه‌مدت در مورد حكومت آتي بر غزه مجاب كند. اما هر توافق احتمالي با موانع بزرگي از جمله خشم گسترده مردم منطقه نسبت به جنگ اسراييل و حمايت ايالات متحده از آن، روبه‌رو بوده و مشخص نيست كه براي فائق‌آمدن بر آن، رهبران منطقه تا چه اندازه بايد با بلينكن يا رهبران اسراييل همكاري كنند.
در همين راستا، مايكل هيرش، ستون‌نويس فارن پاليسي با توجه به سفر اخير آنتوني بلينكن، وزير امور خارجه ايالات متحده به خاورميانه، در مقاله‌اي به بررسي رويكرد دولت بايدن در خاورميانه و جنگ در غزه پرداخته و در اين باره نوشت كه دولت بايدن اميدوار است طرحي را براي حل‌وفصل مناقشه در خاورميانه آغاز كند و انتظار مي‌رود عربستان سعودي، نقش مهمي در اين طرح ايفا كند.جو بايدن، به‌طور ويژه از رياض مي‌خواهد كه در ازاي خويشتنداري اسراييل در غزه و كرانه باختري، گفت‌وگوها بر سر به‌رسميت شناختن اين رژيم را از سر بگيرد و متعهد شود كه منافع فلسطين، از جمله تشكيل كشور فلسطين يا حداقل درجاتي از حاكميت آن را محقق كند.
به ادعاي فارن پاليسي، مقامات امريكايي مدعي‌اند كه رياض بخش عمده‌اي از امتيازها را قبول خواهد كرد. در همين راستا، يك مقام ارشد دولت بايدن اواخر دسامبر از تمايل سعودي‌ها براي عادي‌سازي روابط با رژيم اسراييل خبر داد. بلينكن نيز در سخناني تاكيد كرد امريكا در غلبه بر مقاومت اوليه اعراب در مورد سناريوهاي مرتبط با غزه پسا جنگ دستاوردهايي داشته است. با اين حال به باور گروهي ديگر از ناظران، بخش عمده‌اي از كشورهاي عربي به اين زودي‌ها در مقابل سرسختي كابينه راست‌گراي نتانياهوعقب‌نشيني نخواهند كرد.در حال حاضر، وظيفه اصلي بلينكن در سفر به خاورميانه و ديدار با سران رژيم اسراييل، عربستان سعودي، تركيه، يونان، اردن، قطر، ابوظبي، امارات متحده عربي و مصر جلوگيري از يك جبهه دوم توسط اسراييل عليه حزب‌الله و ايجاد ائتلاف گسترده‌تر ادعايي عليه ايران است. دنيس راس، مذاكره‌كننده حرفه‌اي ايالات متحده كه سه دهه پيش نقشي اساسي در اجراي توافقنامه شكست خورده اسلو ايفا كرد، مدعي است، اين امكان وجود دارد آسيبي كه اسراييلي‌ها در هفتم اكتبر از سوي نيروهاي مقاومت حماس ديده‌اند، آنها را به انجام مناظره‌اي درباره فلسطيني‌ها وادار كند.