در بحبوحه انتخابات ایران، روز پنجشنبه ۴ جولای (۱۴ تیر) دقیقا یک روز پیش از دومین دور انتخابات ریاست‌جمهوری ایران، انتخابات پارلمانی انگلستان برگزار خواهد شد.
انتخابات فرانسه
با توجه به انتخابات مهم فرانسه که در دو روز پیش به انجام رسید و شناختی که از تحولات اروپا ایجاد می‌کند، مناسب است ابتدا، اطلاعاتی کوتاه از نتایج انتخابات آن کشور تقدیم شود. روز یکشنبه (۱۰ تیر ماه) انتخابات پارلمانی فرانسه برگزار شد و در مرحله اول این انتخابات که با مشارکت حدود ۶۰درصد برگزار شد، حزب راست افراطی اجتماع ملی به رهبری خانم مارین لوپن ۳۳درصد آرا را کسب کرد. حزب میانه‌رو آقای ماکرون با عنوان «ائتلاف با هم» تنها توانست ۲۱درصد آرا و جریان چپ به نام «جبهه جدید مردمی» حدود ۲۸ درصد آرا را کسب کردند. در شرایط فعلی برای پیشگیری از قدرت گرفتن حزب راستگرای خانم مارین لوپن، آقای ماکرون در اندیشه کسب ائتلاف با جریان چپ است.
انتخابات انگلستان
اما وضعیت انتخابات در انگلستان متفاوت است و جریان محافظه کار پس از ۴ دوره حضور در قدرت، در آستانه یک شکست تاریخی واقع شده و حزب کارگر در آستانه یک پیروزی تمام عیار واقع شده است. در تبیین نظام پارلمانتاری بریتانیا می‌توان گفت، ۶۵۰ کرسی به احزاب کشورهای انگلستان (۵۳۳ کرسی)، اسکاتلند (۵۹)، ایرلند (۱۸) و ولز (۴۰) اختصاص دارد و حزب حاکم باید حداقل ۳۲۶ کرسی را راسا یا در قالب یک ائتلاف در اختیار داشته باشد تا بتواند نخست‌وزیر و دولت را دراختیار داشته باشد.
واجدین شرایط و نظام بررسی صلاحیت‌ها
در انتخابات پارلمانی انگلستان هر شهروند بریتانیایی و یا شهروند کشورهای مشترک‌المنافع که اقدامات دايم داشته باشد، می‌تواند نامزد پارلمان شود. افراد می‌توانند مستقلا یا از سوی احزاب کاندیدا شوند. در انگلستان هیچ نوع سیستم بررسی صلاحیت برای نامزدی انتخابات وجود ندارد. اما قضات، پلیس و نیروهای نظامی و دارندگان مناصب خدمات مدنی و همچنین سفرا و دیپلمات‌ها و نمایندگان بین‌المللی و اعضای کمیسیون انتخابات و کارکنان پارلمان و هیات مدیره بی‌بی‌سی و مشاغلی نظیر آن نمی‌توانند کاندیدا باشند مگر آنکه از شغل خود تا قبل از ثبت‌نام استعفا داده باشند. افراد ورشکسته اقتصادی نیز که ورشکستگی آنها موجب محدودیت‌های خاص شده باشد، نیز صلاحیت حضور در انتخابات را ندارند.
بلوک‌های پارلمانی
در شرایط فعلی حزب محافظه‌کار با ۳۴۴ کرسی، حزب کارگر با ۲۰۵ کرسی و حزب ملی اسکاتلند با ۴۳ کرسی و لیبرال دموکرات‌ها با ۱۵ کرسی، بلوک‌های اصلی پارلمان را شکل می‌دهند. از سال ۲۰۱۰ که حزب محافظه‌کار، در انتخابات پارلمانی پیروز شد، این حزب اکثریت پارلمانی را در اختیار داشته است. احزاب انگلیس معمولا در هر تحول سیاسی و به ویژه در صورت شکست در انتخابات، رهبران خود را تغییر می دهند. اما حزب محافظه کار از سال ۲۰۱۰ بدون شکست در انتخابات، تاکنون پنج رهبر متفاوت برگزیده است؛ دیوید کامرون، ترسا می، بورس جانسون، لیز تراس و ریشی سوناک. پس از حدود ۱۴ سال، شرایط نابسامان اقتصادی در سطح کلان و هزینه‌های سرسام‌آور زندگی به ویژه پس از کرونا در کشوری که مردم چندان به بحران عادت ندارند، آشفتگی‌های سیستم بهداشت و درمان که حدود هفت میلیون بیمار را در صف انتظار قرار داده است، نارضایتی‌های اجتماعی در حوزه کنترل مرزها و مهاجرت، گرانی فزاینده مسکن و نرخ بهره بانکی، گستردگی و نرخ جرايم، هزینه سنگین تحصیلات تکمیلی و وضعیت محیط‌زیست، نرخ مالیات و وضعیت اشتغال شرایطی را پدید آورده، که این حزب را در آستانه شکست بزرگ پارلمانی قرار داده است. کمتر از دو ماه پیش در ۱۶ اردیبهشت ماه بود که در انتخابات شوراهای محلی، حزب محافظه‌کار شکست سنگینی را متحمل شد و با ازدست دادن ۵۰۰ کرسی در رده سوم قرار گرفت.
پیش‌بینی نتایج
براساس روندها، شواهد و تحلیل برآیند نظرسنجی‌ها از انتخابات روز پنجشنبه، می‌توان گفت، حزب کارگر به رهبری «استارمر»، پیروز قطعی این انتخابات خواهد بود و پس از حدود ۱۴ سال به قدرت بازخواهد گشت، اما این تنها رخداد این انتخابات نیست. رخداد مهم‌تر، تاریخی‌ترین شکست حزب محافظه‌کار است. در شرایط فعلی طبق آخرین نظرسنجی موسسه «یوگاو»، میزان رضایت از عملکرد ریشی سوناک به سطح بسیار نازل ۲۰درصد فرونشسته است و در صورتی که اطلاعات نظرسنجی‌ها درست باشد، حزب محافظه‌کار به رهبری ریشی سوناک، اکثر کرسی‌های خود را از دست خواهد داد و حتی احتمال داده شده از ۳۴۴ کرسی به کمتر از ۱۵۰ و حتی رقم عجیب کمتر از ۱۰۰ کرسی تنزل یابد. در مقابل احتمال می‌رود حزب کارگر که تحصیلکردگان، جوانان، زنان و... و کارگران بیشترین آن هستند، به رقم حداقل ۳۳۰ کرسی و احتمالا به رقم فوق تصور بیش از ۴۵۰ کرسی و یا بیشتر ارتقا یابد. این در حالی است که در شرایط فعلی اینن حزب تنها ۲۰۵ کرسی پارلمانی را دراختیار دارد. برای حزب لیبرال دموکرات نیز احتمال افزایش ۱۱ کرسی بیش از ۵۰ کرسی داده شده است. پیش‌بینی می‌شود، شکست خورده بعدی این انتخابات حزب ملی اسکاتلند باشد که احتمال داده شده، از ۴۸ کرسی به کسب کمتر از حتی ۱۵ کرسی دست یابد.
چالش کوربین
«جرمی کوربین»، رهبر چپ‌گرای پیشین حزب کارگر انگلستان بود که پس از شکست انتخابات پارلمانی سال ۲۰۱۹ از سمت خود استعفا داد و چند ماه بعد، «استارمر» به این سمت برگزیده شد. «کوربین» پس از «اد میلبند» در سال ۲۰۱۵ به رهبری حزب کارگر برگزیده شد و گرچه در اواخر ۲۰۱۹ استعفا داد اما تا آوریل ۲۰۲۰ در این سمت باقی بود. «استارمر»، رهبر ۶۲ ساله فعلی حزب کارگر خود را «یک سوسیالیست می داند» که در جست‌وجوی تقویت اتحادیه‌های صنفی و کارگری و ملی کردن خدمات عمومی نظیر آب، راه‌آهن و پست و.... است. اما پس از کسب قدرت در آوریل ۲۰۲۰، تلاش کرد، حزب کارگر را تا حد زیادی از اندیشه‌ها و شخصیت‌های تحت تاثیر کوربین تصفیه کند. منازعه او با کوربین تا جایی پیش رفت که در اقدامی بی‌سابقه کوربین را به اتهام سیاسی کاری و کم کاری در مقابله با یهودستیزی از حزب کارگر تعلیق و سپس اخراج کرد. در انتخابات جاری «جرمی کوربین» که در ۴۰ سال گذشته به صورت پی در پی نماینده حزب کارگر بوده است، به عنوان کاندیدای مستقل در منطقه‌ای از لندن کاندیدا شده است. اگر او بتواند بدون حمایت حزبی، کاندیداهای دیگر از جمله کاندیدای حزب کارگر را شکست دهد، این یک موفقیت بزرگ برای او و یک چالش برای استارمر خواهد بود. اما پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که رقابت کوربین ۷۰ ساله با سایرین بسیار نزدیک است و برد او قطعیت ندارد. یادآور می‌شود که در انتخابات جاری انگلستان ۴۵۹ تن به عنوان مستقل کاندیدا شده‌اند که تقریبا دو برابر انتخابات پیشین است. اما معمولا کاندیداهای غیر حزبی شانسی برای پیروزی ندارند، چراکه پیروزی در رقابت‌های سنگین انتخاباتی نیازمند امکانات مالی، تیم، زمان و شهرت است و معمولا در این موارد رقابت با کاندیدای حزبی بسیار دشوار است. در میان ۴۵۹ کاندیدای مستقل یاد شده تنها تعداد انگشت شماری وجود دارند که بتوانند تا حدی به رقابت جدی وارد شوند.
نرخ مشارکت
نرخ مشارکت در انتخابات گذشته انگلستان حدود ۶۸درصد بوده و انتظار می‌رود، بین ۶۵ تا ۶۹درصد مشارکت در انتخابات روز پنجشنبه شکل بگیرد. بالاترین نرخ مشارکت در انگلستان به انتخابات دهه پنجاه قرن بیستم باز می‌گردد که به نرخ ۸۰درصد دست یافت. برای دریافت بهتر از میزان مشارکت در انگلستان یادآور می‌شود که نرخ مشارکت در رفراندوم برگزیت حدود ۷۲درصد بود.
روش دریافت خبرهای انتخاباتی
طبق نظرسنجی‌ها، بیش از ۵۳درصد مردم انگلستان اخبار انتخاباتی را از طریق تلویزیون دریافت می‌کنند. ۴۳درصد از رسانه‌های اجتماعی، ۴۲درصد از وبگاه روزنامه‌ها و به همین میزان از رادیو و ۳۳درصد از طریق اپلیکیشن‌های خبری که مربوط به روزنامه‌ها نیستند، اخبار انتخاباتی را دنبال می‌کنند (از آنجا که بسیاری افراد همزمان از دو یا چند رسانه خبر دریافت می‌کنند، اعداد همپوشانی دارند). در این حال برای گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال، رسانه‌های اجتماعی مهم‌ترین منبع دریافت خبر است به گونه‌ای که حدود ۷۲درصد از این منابع بهره می‌برند. در مرتبه بعدی روزنامه‌ها با ۴۸درصد و تلویزیون یا ۴۵درصد قرار می‌گیرند. هر چه سن افزایش پیدا می‌کند، تلویزیون به منبع مهم‌تری برای اخبار انتخاباتی تبدیل می‌شود به گونه‌ای که در سوی دیگر جداول بیش از ۷۴درصد مردم بالای ۷۴ سال از تلویزیون به عنوان منبع اصلی اخبار انتخاباتی بهره می‌برند. جالب است بدانید در میان کسانی که از رسانه‌های اجتماعی به عنوان منبع دریافت اخبار انتخاباتی بهره می‌برند، فیس‌بوک با ۶۹درصد، یوتیوب ۵۶درصد، اینستاگرام ۴۶درصد و شبکه ایکس ۲۹ مراجعات را دراختیار دارند (یادآور می‌شود برخی به بیش از یک شبکه رجوع می‌کنند لذا اعداد همپوشانی دارند).
سیاست خارجی انگلستان در تحولات آتی
از آنجا که ممکن است درباره تاثیر این تحول بزرگ در فضای سیاسی انگلیس در رابطه با منطقه پرسش شود، به‌رغم تفاوت‌ها در سیاست داخلی و نقش‌آفرینی مردم در تغییر این سیاست‌ها، در سیاست خارجی تفاوت عمیقی بین دو حزب اصلی انگلستان از منظر راهبردی مشاهده نمی‌شود و بیشتر تفاوت‌ها تاکتیکی یا در درجه و شدت و ادبیات است. به طور مثال در موضوع فلسطین، همواره حزب محافظه‌کار از حامیان درجه اول اسرايیل، بوده است. در سال‌های اخیر در درون حزب کارگر به ویژه در دوران جرمی کوربین، با رشد چپ‌گراها و پروگرسیوها، موضوعات حقوق زنان، اقلیت‌ها و منازعات بین‌المللی از‌جمله فلسطین تا حدی مورد توجه قرار گرفت، اما با اخراج کوربین از حزب کارگر و تقویت راستگراهای این حزب، تفاوت‌ها در سیاست خارجی با حزب کنزرواتیو به حداقل رسید به گونه‌ای که به‌رغم تفاوت لهجه، هر دو حزب با آتش‌بس فوری در غزه موافقت نکردند و هجوم اسرايیل به غزه را با عنوان حق دفاع اسرايیل به رسمیت شناختند و اعتراضات مردمی نیز تاثیر چندانی در تغییر عملی سیاست خارجی انگلستان نداشت. گرچه حزب کارگر با ادبیات ملایمی ضرورت احتیاط نسبت به جان غیرنظامیان را با چند اظهار تاسف نسبت به کشتارهای فلسطینان ابراز داشته و گفته است در زمان مناسب، موضوع به رسمیت شناختن فلسطین را بررسی خواهد کرد. نوع رویکرد حزب کارگر به قضایای فلسطین و جنگ غزه سبب شده است که بسیاری از مسلمانان و حامیان فلسطین در انگلستان، احزاب دیگری که شعارها و رویکردهای نسبتا مثبتی درباره فلسطین داشته‌اند را هدف «رای» خود قرار دهند و از هر دو حزب اصلی چشم بپوشند. گرچه سهم آراي مسلمانان به گونه‌ای نیست که در شرايط فعلی تغییر عمده‌ای در آرایش پارلمانی انگلستان ایجاد کند.
احتمال تغییر چهره سیاسی اروپا
در آذر ماه سال گذشته پیروزی راستگراهای افراطی هلند به رهبری «خیرت ویلدرس» در انتخابات پارلمانی با استقبال وسیع راستگراهای افرطی اروپا و بلکه جهان مواجه شد. روز یکشنبه نیز راستگراهای افراطی فرانسه به پیروزی مهمی دست یافتند و در مرحله نخست انتخابات در رده نخست احزاب فرانسه قرار گرفتند. چنان‌که گفته شد پس از آنها بیشترین کرسی به چپگراهای فرانسه رسید. از سوی دیگر روز پنجشنبه انتخابات پارلمانی انگلستان با احتمال بالای پیروزی حزب کارگر به انجام خواهد رسید و انگلستان رهبران جدیدی را به خود خواهد دید. براساس این رخدادها اگر گفته شود سال ۲۰۲۴ را باید سال تغییر در چهره سیاسی اروپا نام نهاد، سخن بیراهی نخواهد بود.
درباره تاثیر این تغییرات و همچنین تاثیر انتخابات امریکا بر روابط متقابل با تهران، متعاقبا خواهم نوشت، ان‌شاء‌الله.