ندا جعفري
هر چند در جريان داد و ستدهاي اولين روز هفته (13 بهمن ماه 1403) بازار سرمايه، شاخص بورس با افت 37 هزار و 318 واحدي در ارتفاع 2 ميليون و 764 هزار و 116واحد قرار گرفته بود اما روز گذشته، يكشنبه 14 بهمن ماه 1403 اين روند اصلاح شد و شاخص بورس و اوراق بهادار در اين روز (۱۴ بهمن ۱۴۰۳) با رشد ۱۲ هزار و ۷۱۸ واحدي به پله ۲ ميليون و ۷۷۶ هزار و ۸۳۴ واحدي بازگشت. اما دليل افت و خيزهاي شاخص بورس چيست؟
نوسانات قيمتي و كاهش ريسك
يكي از مهم‌ترين دلايل اصلاح بازار سهام، نوسانات قيمتي است. هنگامي كه قيمت سهام به طور ناگهاني افزايش يا كاهش مي‌يابد، سرمايه‌گذاران ممكن است تصميم به فروش يا خريد سهام بگيرند تا سود خود را تضمين كنند و ريسك خود را كاهش بدهند. اين فعاليت‌ها موجب تعديل قيمت‌ها و تثبيت بازار مي‌شود.
با تغيير شرايط اقتصادي، شركت‌ها و صنايع مختلف نيز ممكن است تحت تاثير قرار بگيرند. اين تغييرات مي‌تواند شامل تغييرات در نرخ بهره، نرخ ارز، سياست‌هاي مالي و اقتصادي دولت و وضعيت بازارهاي جهاني باشد. اصلاح بازار سهام به سرمايه‌گذاران اين امكان را مي‌دهد تا سهام خود را با شرايط جديد تطبيق بدهند.
سرمايه‌گذاران حرفه‌اي و مديران سرمايه‌گذاري ممكن است به دنبال فرصت‌هايي باشند تا سود خود را حفظ كنند و دارايي‌هاي خود را مديريت كنند. اصلاح بازار سهام به آنها اين امكان را مي‌دهد كه سهام‌هاي پرخطر را بفروشند و به سمت سرمايه‌گذاري‌هاي امن‌تر حركت كنند.
تنظيم و بهبود عملكرد شركت‌ها
اصلاح بازار سهام مي‌تواند به شركت‌ها كمك كند تا عملكرد خود را بهبود بدهند و استراتژي‌هاي جديدي را براي رشد و توسعه اعمال كنند. اين موضوع به‌خصوص در مواردي كه شركت‌ها با مشكلات مالي يا عملياتي مواجه هستند، مهم است. با اصلاح بازار سهام، شركت‌ها مي‌توانند منابع مالي جديد جذب كرده و سرمايه‌گذاري‌هاي لازم را انجام بدهند.
اصلاح بازار سهام يك پديده طبيعي و ضروري است كه به تنظيم قيمت‌ها، كاهش ريسك، تطبيق با شرايط اقتصادي، حفظ سود و مديريت دارايي‌ها و بهبود عملكرد شركت‌ها كمك مي‌كند. اين فرآيند به سرمايه‌گذاران و شركت‌ها امكان مي‌دهد تا به صورت موثرتري با تغييرات بازار و شرايط اقتصادي مواجه شوند.
بخشي از افت‌ها به دليل قطعي آب و برق است
فرزين آقابزرگي، كارشناس بازار سرمايه در مورد شرايط اين روزهاي اين بازار بر اين باور است كه بخشي از نوسانات اخير به وقايع اخير و ارائه و انتشار اطلاعات ۹ ماهه شركت‌ها برمي‌گردد، به‌خصوص صنايع فولادي كه متاثر از قطعي برق و گاز هستند كه نسبت به دوره مشابه قبل در طول ۹ ماه گذشته به شدت وضع نامطلوب‌تري پيدا كردند.
اين كارشناس بازار سرمايه افزود: در صورت تداوم اين وضعيت به نظر مي‌رسد كه قطعي گاز و برق موجب افت سودآوري شركت‌ها شود، هرچند قيمت ارز (نيمايي يا بازار توافقي) حركت مثبتي داشته و اين بخشي از كاهش حاشيه سود و سودآوري را براي شركت‌هاي صادرات محور و ارزآور تا حدودي خنثي كرده است.
او ادامه داد: در مجموع با توجه به افت ارزش دلاري كه رخ داده است ميزان ارز كه سال ۹۸ در محدوده ۳۳۰ ميليارد دلار بود اين روزها به كمتر ۱۳۰ ميليارد دلار رسيده و افت P/E از سال 1399 كه ۳۸ مرتبه بود در حال حاضر به كمتر از 7 رسيده است.
اين كارشناس بازار سرمايه خاطرنشان كرد: اشباع شدن ساير بازارها، بازار بورس را بازار جذاب‌تري براي جذب نقدينگي خواهد كرد، متغيرهاي ديگري مانند نرخ بهره فشار فروش پايان سال و تامين نقدينگي براي پرداخت حقوق، تامين مالي صندوق‌هاي بازنشستگي و... كه معمولا در پايان سال رخ مي‌دهد باعث اين نوسانات شده است.
آقابزرگي گفت: به نظر مي‌رسد كه به‌رغم استحقاق و ارزش واقعي شاخص كل بورس كه بر مبناي شاخص كل كه حدودا بين ۳ تا ۳ و نيم ميليون واحد ارزيابي مي‌شد اما به نظر مي‌رسد ابهاماتي كه در فضاي مذاكرات سياسي وجود دارد تا حدودي اين مسائل را تشديد كرده و ممكن است وضعيت بورس با انحراف مواجه شود.
اف‌اي‌تي‌اف مشكلي را در ارتباط با تحريم‌ها حل نخواهد كرد
اين كارشناس بازار سرمايه با بيان اينكه ارزش شاخص بورس بين ۳ تا ۳ و نيم ميليون واحد است، گفت: مساله اف‌اي‌تي‌اف و حل شدن آن و امضاي قرارداد اف‌اي‌تي‌اف مشكلي را در ارتباط با تحريم‌ها حل نخواهد كرد و سايه تحريم‌ها بر مبناي نقشه اقتصادي جهان كه با محوريت امريكا است، كماكان ادامه دارد لذا در حال حاضر ما نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه به تنهايي با يك امضاي قرارداد و ملحق شدن به اف‌اي‌تي‌اف مشكلات اقتصادي كشور حل شود كما اينكه در گذشته هم با ورود منابع در دولت اوباما (۱۰۰ ميليارد دلار) هيچ گشايشي در وضعيت اقتصادي كشور و سرمايه‌گذاري‌ها رخ نداد.
آقابزرگي افزود: بنابراين مي‌توان به جاي اف‌اي‌تي‌اف، نوع حكمراني در عرصه سياست خارجي و اقتصاد را تغيير داد چرا كه تا زماني كه اين موارد به صورت بنيادي تغيير نكند، نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم كه اقتصاد و در نتيجه بازار سرمايه از اين موضوع رويكرد مثبت و تحول چشمگيري داشته باشد.
اين كارشناس بازار سرمايه با اشاره به محدود كردن ساير بازارها و كاهش فروش طلاي آب‌شده تصريح كرد: اين اقدام با اين هدف كه نقدينگي به سمت بازار سرمايه حركت و جريان پيدا كند در حقيقت به معني اداره امور اقتصادي به صورت دستوري است.
او ادامه داد: نظام واقعي عرضه و تقاضا و آزادي عمل در عرصه اقتصاد جزو تيتر موضوعاتي است كه پيش‌تر هم مطرح شد اما در حقيقت وضعيت بازار سرمايه به نوع حكمراني، كوچك‌سازي دولت، كاهش تصديگري دولت در عرصه اقتصاد و واگذاري سهام مديريتي و اداره امور اقتصادي بنگاه‌ها برمي‌گردد.
نگران استفاده ابزاري از بازار سرمايه هستيم
آقابزرگي با بيان اينكه مادامي كه اداره بنگاه‌ها با محوريت بخش خصوصي شكل نگيرد، نمي‌توان انتظار داشت كه اقتصاد سرپايي هم داشته باشيم گفت: بازار سرمايه نيز در صورتي به روزهاي شاداب و مثبت خود مي‌رسد كه رسالت اصلي (تامين نقدينگي) را براي بنگاه‌ها در پيش بگيرد.
او تصريح كرد: استفاده ابزاري از بازار سرمايه در دهه گذشته يكي از نقاط ضعف دولت‌ها بوده است كه بازار سرمايه را دچار بي‌اعتمادي كرده بود.
آقابزرگي گفت: تا زماني كه دولت هر از گاهي قوانينش به صورت دستوري، اختياري و اقتضايي تغيير مي‌كند و بارها هم اين موضوع تكرار شده كه يك زمان با تغيير نرخ خوراك پتروشيمي و يك زمان با تغيير نرخ بهره مالكانه و نرخ بهره بانكي و ساير متغيرهاي اقتصادي بوده، نمي‌توان انتظار ريزش شاخص‌ها را در بازار سرمايه را نداشت.
آقابزرگي تصريح كرد: سايه مسائل سياسي و تنش‌ها و ريسك‌هاي منطقه‌اي همواره وجود داشته و ايران نيز محور اين تنش‌ها بوده و با اولين ملاقات يكي از روساي جمهور در جهان با ترامپ كه قطب اقتصادي جهان محسوب مي‌شود و مطرح شدن موضوعات مرتبط با ايران و بحث‌هاي خاورميانه اقتصاد كشور با نوسان روبه‌رو مي‌شود.
او گفت: اگر به دنبال انقلاب اساسي در اقتصاد كشور و شكوفايي اقتصادي هستيم و خواستار بهبود وضعيت معيشت مردميم باید رويكرد سياست خارجي تغيير كند.
آقابزرگي گفت: مشكلات اقتصادي ايران تنها محدود به حل اف‌اي‌تي‌اف و تحريم‌ها نمي‌شود و با وجود آنكه كشورهاي حوزه خليج‌فارس با در اختيار داشتن بيش از ۴ تريليون دلار (4 هزار ميليارد دلار) انباشت صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري‌شان ايران هنوز ناچار به استقراض از صندوق توسعه ملي براي جبران كاستي‌ها و سوءمديريت‌ها در عرصه برق و آب و در حقيقت تامين هزينه‌هاي جاري دولت براي پرداخت حقوق كارمندان است كه در چنين فضايي نمي‌توان به دنبال بهبود و رونق فضاي اقتصادي بود.
بازار رقيب جذاب شده است
مصطفي صفاري، كارشناس بازرا سرمايه در مورد نوسانات اخير بازار سرمايه بر اين باور است كه برخي از بدعهدي‌ها باعث نوسانات اخير در بازار سرمايه شده است. او در اين خصوص به «اعتماد» گفت: به دليل عدم باز كردن نماد پتروشيمي‌ها و عدم افزايش سرمايه شركت‌ها اين نوسانات در بورس ايجاد شده است.
صفاري با تاكيد بر گشايش سهام در بازار سرمايه تصريح كرد: يك مدت طولاني است كه دامنه نوسان منفي و مثبت 3 درصد است و هنوز شرايط سازمان بورس به شرايط عادي بازنگشته و به نظر مي‌رسد با توجه به جذاب شدن بازار رقيب (طلا) اين بازار نيازمند اخبار مثبت‌تري است و ضرورت دارد تا دامنه نوسان را در بازار باز كنند.
اين كارشناس بازار سرمايه با بيان اينكه نيازمند استراتژي جديدي در بازار سرمايه هستيم، افزود: از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ در امريكا باز هم قيمت طلا رشد كرده و دنيا به سمت خريد طلا رفته است. او در مورد انتشار اخبار مثبت از اف‌اي تي اف نيز گفت: اين اخبار بيشتر از اينكه بر بازار سرمايه اثرگذار باشد براي بانك‌ها حائز اهميت است.