موفقيت نه به تصادف در هاله‌اي از ابهام

گروه اجتماعي

با پايان مرحله اول پويش ملي «نه به تصادف» و در حالي كه مسوولان حوزه سلامت و وزارت بهداشت اميدوار بودند كه اجراي اين پويش در طول تعطيلات نوروزي به كاهش 8 درصدي تلفات تصادفات جاده‌اي منجر شود، ديروز پليس راهور ناجا اعلام كرد كه در فاصله 25 اسفند 1403 تا 15 فروردين 1404 در مجموع 880 فوت ناشي از تصادفات جاده‌اي در گزارش اين نهاد انتظامي ثبت شده، اما تاكيد داشت كه با وجود رشد 4 درصدي اين عدد نسبت به مدت مشابه سال قبل، آمار قطعي بعد از تجميع گزارش اورژانس‌هاي پيش‌بيمارستاني و پزشكي قانوني و طي سه هفته آتي اعلام خواهد شد .

پويش ملي «نه به تصادف» و برگزاري چهارشنبه‌سوري ايمن، دو طرحي بود كه مسوولان وزارت بهداشت دولت چهاردهم براي آن اولويت قائل شدند و توصيه‌هاي پيشگيرانه و اقدامات تاثيرگذار براي كاهش هر چه بيشتر صدمات و آسيب‌هاي جاني را از ابتداي اسفند پارسال آغاز كردند . فعلا اظهارنظر و مقايسه آمار تصادفات نوروزي ممكن نيست، چون هنوز آمارهاي نهايي از تجميع فوتي‌هاي در محل وقوع تصادف و در حين انتقال به مركز درماني و اورژانس بيمارستان‌ها به دست نيامده ولي گزارش‌هاي منتشر شده از خسارات جاني جشن ملي چهارشنبه‌سوري نشان مي‌دهد كه توصيه‌هاي مسوولان حوزه سلامت درباره برگزاري چهارشنبه‌سوري ايمن بي‌فايده بوده و آمارهايي كه ظرف روزهاي اخير منتشر و اعلام شد، نشان مي‌دهد كه آمار تلفات مراسم چهارشنبه‌سوري نسبت به مدت مشابه سال قبل افزايش يافته است .

در حالي كه روز 29 اسفند پارسال، رييس سازمان اورژانس كشور اعلام كرد كه از ابتداي اسفند، 19 نفر بر اثر انفجار مواد محترقه پرخطر جان خود را از دست داده و 5568 نفر هم مصدوم شده‌اند و خبر داد كه به‌طور مشخص، در روز 28 اسفند و در موعد برگزاري جشن ملي چهارشنبه‌سوري ۴٧٢٩ مورد مصدوميت، ١٢ مورد فوت، ١٧٠ مورد قطع عضو، ١٣۴۴ مورد آسيب چشمي و ١١٩١ مورد انواع سوختگي‌ها ناشي از انفجار و حوادث مرتبط با چهارشنبه‌سوري ثبت شده، روز اول فروردين امسال در مصاحبه با خبرگزاري تسنيم گفت كه بعد از برگزاري اين جشن ملي، مجموع قربانيان با رشد 23 درصدي نسبت به سال 1402 به 21 نفر و مجموع مجروحان با رشد 5 درصدي نسبت به سال 1402 به ۶۴۱۹ نفر افزايش يافته و احتمال داد كه تعداد قربانيان به دليل شدت جراحات از اين اعداد هم بيشتر شود . جعفر ميعادفر در گزارشي از آخرين وضعيت مجروحان حوادث مرتبط با جشن ملي چهارشنبه‌سوري اعلام كرد كه با وجود كاهش آمار قطع عضو و آسيب‌هاي چشمي نسبت به سال 1402 اما تعداد مجروحان سوختگي روند افزايشي داشته و گفت: «از ابتداي اسفند تا پايان مراسم چهارشنبه‌سوري ۲۵۸ مورد قطع عضو (كاهش 11 درصدي نسبت به سال 1402)، ۱۸۲۳ مورد آسيب به چشم (كاهش 4 درصدي نسبت به سال 1402) و ۱۷۰۵ مورد سوختگي (افزايش 7 درصدي نسبت به سال 1402) داشتيم و 2600 نفر دچار آسيب‌هاي مختلف شده‌اند . 71 درصد از مصدومان حوادث چهارشنبه‌سوري، توليدكنندگان يا مصرف‌كنندگان مواد منفجره، 28 درصد رهگذر و عابر، يك درصد امدادگران و كادر درمان و 44 درصد در گروه سني كمتر از 18 سال بوده‌اند. ۵۷ نفر در قسمت مراقبت‌هاي ويژه بستري هستند كه از اين تعداد، 18 نفر بسيار بدحالند و احتمال افزايش فوتي‌ها در ساعات آينده وجود دارد.»

پيش‌بيني رييس سازمان اورژانس كشور ظرف دو هفته به واقعيت پيوست وقتي ديروز، مدير روابط عمومي سازمان اورژانس كشور به «اعتماد» خبر داد كه تعداد قربانيان حوادث مرتبط با جشن ملي چهارشنبه‌سوري در سال 1403 به 26 نفر افزايش يافته در حالي كه در سال 1402 تعداد قربانيان اين حوادث 17 نفر و تعداد مجروحان ۳۲۵۳ نفر بود .

نتايج 45 روزه پويش «نه به تصادف» هنوز قطعي نيست

پويش ملي «نه به تصادف» از ابتداي اسفند به راه افتاد و در مرحله اول، تا 15 فروردين ادامه داشت .طبق اعلام سخنگوی پویش ملی «نه به تصادف» در طول مرحله اول اجرای این پویش و در تعطیلات نوروز امسال تعداد جانباختگان تصادفات 8،5درصد کاهش داشته و بیش از 85هزار نفر در تصادفات رانندگی مجروح شده و بیش از 20هزار نفر از مجروحان در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان ها تحت درمان هستند. چند روز قبل، نماينده پليس راهور نيروي انتظامي اعلام كرده بود كه از 25 اسفند 1403 تا 13 فروردين امسال، آمار فوت ناشي ازتصادفات نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد 4 درصدي داشته، اما ديروز رييس پليس راهور نيروي انتظامي يك گزارش اوليه از آمارهاي ثبت شده در حوزه استحفاظي پليس راه ارائه داد و گفت: «در فاصله 25 اسفند 1403 تا 15 فروردين امسال، ۷۳۸ فقره تصادف منجر به فوت رخ داده كه در اين حوادث ۸۸۰ نفر فوت كرده‌اند و همچنين ۱۵.۸۳۳ فقره تصادف جرحي با ۲۰.۱۰۹ مجروح و ۸.۵۷۲ فقره تصادف خسارتي و در مجموع، بيش از يك ميليون تصادفات درون‌شهري و برون‌شهري رخ داده كه با توجه رشد حدود 3 درصدي تردد جاده‌اي در اين بازه 21 روزه نسبت به مدت مشابه سال قبل، بيش از 530 ميليون تردد در محورهاي جاده‌اي كشور ثبت شده در حالي كه استان كرمان با ۷۹ فوتي در صدر استان‌هاي پرتصادف بوده و پس از آن به ترتيب استان‌هاي فارس با ۷۶ نفر، خراسان رضوي با ۶۰ نفر، سيستان و بلوچستان با ۵۶ نفر و خوزستان با ۵۱ نفر در رتبه‌هاي بعدي قرار دارند. ۴۴ درصد از تصادفات مرگبار در اين بازه 21 روزه به علت عدم توجه به جلو، ۱۵ درصد به دليل ناتواني در كنترل وسيله نقليه و ۱۴ درصد به ‌خاطر تغيير مسير ناگهاني بوده و البته آمار قطعي از تعداد قربانيان و مجروحان تصادفات در اين بازه 21 روزه، پس از تجميع داده‌هاي بيمارستاني و اعلام رسمي سازمان پزشكي قانوني طي دو تا سه هفته آينده منتشر خواهد شد.»

880 فوت در تصادفات جاده‌اي ثبت در گزارش پليس راه در حالي است كه وزير ميراث فرهنگي، اخيرا پيش‌بيني كرده بود كه 46 ميليون نفر و حدود نيمي از جمعيت كشور در تعطيلات نوروز امسال راهي سفر شوند و تحقق اين پيش‌بيني را به سرزندگي جامعه ايران نسبت داده بود، اما با پايان تعطيلات نوروز اين عضو از كابينه چهاردهم در يك برنامه تلويزيوني اعلام كرد كه در تعطيلات نوروز امسال، كمتر از 36 ميليون نفر از جمعيت كشور و حدود 40 درصد راهي سفر شده‌اند و 60 درصد جمعيت ايران به سفر نرفته‌اند .

در حال حاضر، تنها عددي كه قطعي شده، آمار انتقال مصدومان تصادفات جاده‌اي توسط عوامل اورژانس كشور است كه طبق گزارش اين سازمان، در فاصله 25 اسفند پارسال تا 14 فروردين امسال، بيش از 42 هزار ماموريت سازمان اورژانس كشور، ترافيكي بوده و عوامل اين نهاد امدادي - درماني، بيش از ۴۷ هزار مصدوم سوانح ترافيكي را به صورت زميني به مراكز درماني منتقل كرده‌اند .

بابك يكتاپرست؛ مدير روابط عمومي سازمان اورژانس كشور، در گفت‌وگو با «اعتماد» و در پاسخ به ميزان تاثيرگذاري توصيه‌هاي پيشگيرانه وزارت بهداشت و مسوولان حوزه سلامت و ميزان موفقيت پويش ملي «نه به تصادف» اثرگذاري توصيه‌هايي از اين دست را قطعي نمي‌داند و به عنوان مصداق، به رشد آمار تلفات جاني جشن ملي چهارشنبه‌سوري پارسال نسبت به سال قبل اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «مردم به توصيه‌ها توجه نمي‌كنند . همه مردم فكر مي‌كنند اين اتفاقات فقط براي همسايه است . ما از اول اسفند پارسال، نكات آموزشي و كليپ‌ها و توصيه و اقدامات فرهنگي درباره چهارشنبه‌سوري ايمن داشتيم ولي سال 1402 آمار فوتي‌هاي چهارشنبه‌سوري 17 نفر بود در حالي كه در چهارشنبه‌سوري پارسال اين عدد به 26 نفر افزايش يافت . ما در اين توصيه‌ها گفته بوديم كه نبايد مواد منفجره را در دست بگيريد و همه هم مي‌دانند كه اين مواد منفجره بسيار خطرناك است ولي متاسفانه شاهد افزايش آمار فوتي‌ها و مصدوميت‌ها بوديم . در مراسم چهارشنبه‌سوري پارسال، مصدوم سه ماهه داشتيم و 26 درصد مصدومان چهارشنبه‌سوري پارسال، عابران پياده بودند آن هم در حالي كه بارها توصيه كرديم اگر به منطقه‌اي مي‌رسيد كه احتمال وجود مواد محترقه خطرناك هست يا از اين منطقه عبور نكنيد يا اصلا از منزل خارج نشويد ولي باز هم به اين توصيه‌ها بي‌توجهي شد . بنابراين، ديگر توصيه ‌ها فايده‌اي ندارد و فقط آمار مي‌دهيم كه مردم با نگاهي به اين آمارها تصميم بگيرند . اما در مورد تاثيرگذاري پويش ملي نه به تصادف، نمي‌توان اين‌گونه اظهارنظر كرد، چون نه تنها هنوز آماري ازخسارات و تلفات انساني تصادفات نوروز به دست نيامده، طبق آماري كه وزارت بهداشت اعلام كرده، با وجود افزايش ترددهاي جاده‌اي با كاهش خسارات انساني تصادفات مواجه بوده‌ايم . در پويش ملي نه به تصادف، تمام دستگاه‌ها حاضر هستند و اقداماتي انجام داده‌اند . وزارت راه و جمعيت هلال‌احمر و وزارت بهداشت به صورت مستقيم در اين پويش نقش دارند، اما در مدت اجراي اين پويش، تبليغ و توصيه‌هايي از سوي نهادهايي را شاهد بوده‌ام كه شايد همراهي در اين پويش هم چندان با وظايف‌شان مرتبط نباشد ولي براي موفقيت اين پويش حاضر شده‌اند، چون تمام نهادها به اين نتيجه رسيده‌اند كه آمار تلفات و مجروحيت تصادفات رانندگي در كشور ما يك فاجعه است . به نظر مي‌رسد براي بحث‌هايي مثل تصادفات رانندگي يا حتي چهارشنبه‌سوري بايد فراتر از توصيه‌هاي فرهنگي عمل كنيم و بايد يك عزم و حضور ملي ايجاد شود و البته تاثيرگذاري اين اقدامات، ظرف يك روز و يك هفته هم محقق نخواهد شد، بلكه بايد به صورت مستمر و در درازمدت پيگيري شود تا به يك باور تبديل شود . همه مردم مي‌دانند كه رانندگي ايمن و چهارشنبه‌سوري ايمن به چه معناست و بنابراين، دانش و آگاهي وجود دارد ولي اين دانش هنوز به باور و رفتار تبديل نشده است . همراهي دست‌اندركاران در پويش نه به تصادف يك نكته قوت است. وزير راه به تازگي اعلام كرده كه براي رفع نقاط حادثه‌خيز اقدام خواهد كرد . همين اظهارنظر وزير راه و اولويت‌دهي براي اصلاح هزار نقطه حادثه‌خيز، اتفاق خوب و درستي است و نشان مي‌دهد كه عزمي براي كاهش خسارات تصادفات در حال شكل‌گيري است و اگر كاهش خسارات تصادفات به يك مطالبه تبديل شود، حتي اگر در كوتاه‌مدت جواب ندهد، حتما در بلندمدت اثرگذار خواهد بود . بنابراين بايد فراتر از توصيه‌ها عمل كنيم، چون در بعضي شرايط، ممكن است مردم توصيه‌گريز باشند و حتي عكس خواسته مسوولان عمل كنند ولي وقتي آمارهاي مستند به مردم ارايه بدهيم، مردم در مواجهه با واقعيت‌هاي آماري مي‌توانند تصميم بگيرند كه چگونه رفتار كنند.»