توسعه در فلات قاره؛ رونق در اقتصاد ملي
رحمت‌الله حافظي٭
ميادين نفتي در خليج فارس امروزه علاوه بر سهم بالايي كه در توليد نفت ايران دارد، در قالب پيشاني صنعت نفت ايران در عرصه رقابت‌هاي نفتي در منطقه استراتژيك خليج فارس عمل مي‌كند. آنچه مسلم است كاركرد بخش دريايي صنعت نفت ايران تنها معطوف و محدود به توليد منابع هيدروكربني نيست و نمي‌توان تنها با متر و معيار ميزان توليد نفت و گاز، به آينده بخش دريايي صنعت نفت نگريست. طي دو دهه گذشته به ويژه از زمان پايان جنگ تحميلي 8 ساله كه آثار و خسارات فراواني در زيرساخت‌هاي توليد نفت ايران در خليج فارس ايجاد كرده بود، كار بازسازي و نوسازي تاسيسات وتجهيزات نفتي ايران در مناطق عملياتي و سكوهاي بهره‌برداري با مشاركت شركت‌هاي داخلي و خارجي رونق گرفت و بسياري از ميادين آسيب‌ديده ايران در سال‌هاي جنگ در نهضت بازسازي دو دهه گذشته مرمت شد. به رغم هزينه و وقتي كه براي بازسازي‌ها و نوسازي‌ها صورت گرفت، به گواه مطالعات مستند عمده ميادين و ذخاير نفتي ايران در خليج فارس تاكنون كشف و به مرحله بهره‌برداري رسيده است، اما برنامه‌ريزي براي فعاليت‌هايي همچون فشارافزايي مخازن قديمي از طريق تزريق گاز و آب، توسعه ميادين كوچك و متوسط و از همه مهم‌تر توسعه ميادين مستقل گازي در كنار راهبردهايي همچون پايان دادن به سوختن گازهاي همراه نفت از جمله اركان تشكيل‌دهنده ساختار توسعه آينده در صنعت نفت دريايي ايران است.
در دو سال گذشته به رغم همه مشكلات فني – عملياتي و مالي و با وجود تحريم‌هاي غرب نرخ تخليه ميادين نفتي (نرخ استهلاك طبيعي مخازن) در خليج فارس در سطح 4/3 درصد (با احتساب كاهش تكليفي) بوده كه در بازه استاندارد بين‌المللي براي توليد در دريا نرخ مطلوبي است. علاوه بر اين در سال 93 بزرگ‌ترين پايانه شناور صادراتي جهان بانام خليج فارس راه‌اندازي شد. با وارد مدار شدن اين پايانه و افتتاح آخرين مخزن يك ميليون بشكه‌اي، ظرفيت مخازن ذخيره بهرگان به 8/5 ميليون بشكه ارتقا يافت. راه‌اندازي آزمايشي طرح اسكادا (جمع‌آوري، انتقال و كنترل اطلاعات چاه‌هاي توليدي واحدهاي بهره‌برداري نفت وگاز) در منطقه سيري و دريافت گواهي مديريت يكپارچه (IMS) از ديگر اقدامات در بخش دريايي ميادين نفتي است. در اين راستا همچنين بايد به بارگيري سومين محصول صادراتي پالايشگاه NGL سيري و بهره‌برداري از پروژه تصفيه پساب‌هاي بهداشتي در منطقه لاوان در سال 93 اشاره كرد. در اين سال تاسيسات طرح سلمان گازي در خشكي و دريا آماده ارسال گاز به جزيزه سيري شد و با اين مهم امكان انتقال 250 ميليون فوت مكعب گاز فراهم شد.
همزمان با افزايش توليد، تلاش فراواني براي به حداقل رساندن سطح آلايندگي فعاليت‌ها استخراج و انتقال در دريا شده است. در اين راستا طرح جمع‌آوري انتقال گاز ميدان‌هاي هنديجان و بهرگانسر تكميل و به سرانجام رسيده است. مزايده فروش گازهاي مشعل نيز پيگيري شده كه سال 94 نتايج مهمي از آن عايد صنعت نفت كشور خواهد شد.
در استراتژي جديد نگهداشت توليد سعي شد به جاي حفاري چاه‌هاي جديد، سياست تعمير چاه‌هاي موجود با صرف هزينه كمتر و راندمان مطلوب مورد توجه قرار گيرد. همچنين سرمايه‌گذاري 7 ميليارد دلاري شركت ملي نفت ايران براي ميدان‌هاي رسالت، رشادت و سلمان گازي در منطقه عملياتي لاوان در قالب بند ق قانون بودجه تصويب شد.
متوليان بخش دريايي صنعت نفت در تلاش هستند تا ايران شركت در عرصه جهاني با پيشگامي در ميان ساير كشورهاي توليدكننده، تبديل به يكي از دو كشور برتر فراساحلي در اكتشاف و توليد نفت و گاز شود. نيل به اين مهم با گسترش مرحله‌مندحوزه فعاليت از منطقه‌اي (خليج فارس و درياي عمان) به بين‌المللي و با تكيه بر ارزش‌هاي مشترك يكپارچگي، كار تيمي و پاسخگويي اجتماعي ميسر خواهد شد.
از ديگر برنامه‌ها مي‌توان به توليد روزانه 10 ميليارد فوت مكعب گاز از ميادين شركت نفت فلات قاره ايران، تشكيل هاب گاز سيري و لاوان، سوآپ و ترانزيت گاز و نفت از خزر و خليج فارس، افزايش بازيافت و توليد از ميادين با استفاده از تكنولوژي‌هاي جديد EOR/IOR، ارزيابي و نهايي‌سازي توسعه ميادين و مخازن توسعه‌نيافته بالاخص ميادين و مخازن مشترك، نگاه و برنامه‌ريزي ويژه در زمينه HSE بالاخص محيط زيست با رويكرد No Flaring، نگاه ويژه و خاص به بهبود مستمر و ارتقاي سرمايه انساني شركت به عنوان ثروت اصلي سازمان اشاره كرد. اين اقدامات چشم‌انداز روشني را براي صنعت نفت ايران در بخش فراساحلي به ويژه با رفع تحريم‌ها، نويد مي‌دهد.
٭مديرعامل شركت ملي نفت فلات قاره ايران