زنگ‌هاي خطر آب به صدا درآمده است
فرهاد مافي ٭ / ايران با خطر جدي كمبود منابع آبي روبه‌روست از اين رو برداشت آب از منابع زيرزميني طي اين سال‌ها شدت گرفته است. بررسيها نشان مي‌دهد از سال 1340 تا 1391 حدود 110 ميليارد متر مكعب از آب‌هاي زيرزميني برداشت شده است البته بخش عمده‌اي از برداشت‌‌ها در 15 سال اخير رخ داده و بايد توجه داشت بالا بودن حجم كم آبي و به عبارت ديگر نياز به منابع جديد آبي در اين دوره زماني شدت گرفته است. تنها در 15 سال گذشته 80 ميليارد متر مكعب از منابع آبي كشور برداشت شده كه رقم قابل توجهي از كل آب برداشت شده كشور در 50 سال اخير است. البته بايد توجه داشت در سال‌هاي اخير هم‌سطح زير كشت تغيير كرده و هم تعداد چاه‌ها با افزايش قابل توجهي روبه‌رو شده است. طبيعتا ورود تكنولوژي‌هاي جديد نظير پمپ‌هاي قوي و استفاده از انرژي برق براي استحصال آب چاه‌ها نيز در افزايش ميزان بهره‌برداري از آب‌هاي زيرزميني موثر بوده است اما با توجه به شرايط ويژه كشور بايد در اين حوزه استفاده از تكنولوژي‌هاي كاهنده مصرف آب را مد نظر قرار داد. در اين ميان نه تنها استفاده از تكنولوژي‌هاي نوين در اين حوزه اهميت دارد بلكه فرهنگ‌سازي در ميان اقشار هدف و مصرف‌كننده نيز بسيار مهم تلقي مي‌شود. بررسيها نشان مي‌دهد سن كشاورزان زحمتكش ايراني كه غذاي مردم را توليد مي‌كنند رو به افزايش است. برخي از آنها در مقابل تغييرات مقاومت مي‌كنند و دوست دارند كه از روش‌هاي سنتي براي كشت استفاده كنند. همه اين عوامل سبب مي‌شود كساني كه به حقوق ملي آگاهي ندارند بدون اطلاع از زياني كه به كشور وارد مي‌كنند، نسبت به افزايش حجم برداشت آب از منابع زيرزميني اقدام كنند. گزارش شوراي گفت‌وگوي بخش خصوصي و دولت نشان مي‌دهد حجم مخازن آب زيرزميني در سال 82 حدود منفي 60 هزار ميليون مترمكعب بوده كه اين رقم در سال آبي 90-89 به منفي 100 هزار ميليون متر مكعب رسيده است. يعني تقريبا طي يك دهه حدود 40 هزار ميليون متر مكعب آب از ذخاير زيرزميني برداشت شده است. اين در حالي است كه از سال 1344 تا 1382 رقمي معادل همين ميزان از سفره آب‌هاي زيرزميني براي تامين نيازهاي جامعه، برداشت شده بود. اين آمار و ارقام نشان‌دهنده ضرورت آگاه‌سازي جامعه از خطرات تداوم اين روند را آشكار كرده است. از اين رو به نظر مي‌رسد برنامه‌ريزي براي حفظ منابع آبي زيرزميني و جلوگيري از تداوم روند موجود، گريزناپذير باشد. ٭ كارشناس امور آب