خاورميانه و لزوم اتخاذ سياست ايراني
محمدعلي سبحاني ٭
از دو روز پيش تا به امروز، تحولات سوريه بيش از هر چيز ديگري، تحت تاثير سقوط جنگنده روسي توسط ارتش تركيه قرار گرفته است. در اين راستا، جمهوري اسلامي نيز در نخستين واكنش، طرفين را به خويشتنداري دعوت كرده است تا از اين طريق، بتواند مانع از بروز درگيري‌هاي بيشتر شود. من از چندي پيش هم تاكيد كرده بودم كه وزارت امور خارجه در رابطه با مسائل منطقه‌اي بايد يك سياست ايراني را در پيش بگيرد. سياست ايراني در خصوص مسائل منطقه‌اي به اين معنا، است كه جمهوري اسلامي ايران در رابطه با هر كدام از مسائل منطقه‌اي، نسخه و راهكاري متناسب با شرايط روز دارد و متناسب با منافع و امنيت ملي خويش عمل مي‌كند و پيرو ديگران نيست. در صورتي كه وزارت امور خارجه يك سياست ايراني داشته باشد، برنامه و سياست ايران در خصوص تحولات منطقه‌اي، ديگر تحت تاثير روابط و مناسبات كشورهاي ديگر قرار نمي‌گيرد و از سويي، منجر به آن مي‌شود تا تهران به نقطه ثقل و قابل اتكايي براي حل مسائل منطقه‌اي تبديل شود. با اين حال، بايد توجه داشت كه هم تركيه و هم روسيه از جمله بازيگران قدرتمند و موثر در مسائل منطقه‌اي به خصوص در مساله سوريه هستند و بروز هرگونه تنش و درگيري ميان آنها، مي‌تواند تاثيري منفي بر تحولات خاورميانه داشته باشد. امروز ايران هم با تركيه و هم با روسيه مي‌تواند به رايزني و گفت‌وگو بپردازد تا از اين طريق، ضمن جلوگيري از هرگونه تنش و درگيري بيشتر در منطقه، مانعي براي از دست رفتن دستاوردهاي راه‌حل‌هاي سياسي صورت گرفته در ماه‌هاي گذشته شود. هم‌اينك ضروري است تا دستگاه ديپلماسي كشورمان بيش از هر زمان ديگري بر حجم فعاليت خويش افزوده و راه‌حلي را طراحي كند تا از اين طريق بتواند اختلافات پيش آمده ميان مسكو و آنكارا را حل و فصل كرده و نقش موثرتري را در مسائل خاورميانه و سوريه ايفا كند. امروز هم به نظر مي‌آيد اين سياست ايراني، بيش از هر زماني ديگر در دستگاه ديپلماسي ايران نمود يافته است. محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه نيز چندي پيش در يادداشتي به نكات بسيار مثبتي اشاره كرده بود و آن مطالب حاكي از اين است كه وزير امور خارجه نيز بيش از هر مساله‌اي بر اتخاذ سياست ايراني تاكيد دارد و نشانه‌ها نيز حكايت بر همين مساله مي‌كنند. من اعتقاد دارم با اتخاذ سياست ايراني، كشورمان مي‌تواند اثرگذاري لازم را بر تحولات خاورميانه داشته باشد و از هرگونه درگيري و تنش جلوگيري كند.
٭ مديركل اسبق خاورميانه وزارت امور خارجه