تكميل حلقه‌هاي ارتباطي ايران
آلبرت بغزيان ٭
ايران در دوران تازه خود با سه دسته شريك روبه‌رو است. چين و كشورهاي جنوب شرق آسيا يك ضلع اين مثلث را تشكيل مي‌دهند. در كنار اينها كشورهاي غربي ضلع دوم را از آن خود مي‌كنند اما شريك سومي نيز در اين مثلث حضور دارد كه بايد به آن توجه داشت. روس‌ها ضلع سوم اين مثلث هستند. لازم است ايران مزاياي هر گروه از شركاي تجاري خود را تعيين كند تا بتواند با تكيه بر آن نسبت به برنامه‌ريزي براي آينده خود اقدام كند. شايد اين سوال پيش آيد كه چرا روس‌ها در كنار ديگر شركاي آسيايي قرار نمي‌گيرند. روس‌ها موقعيتي خاص و پيچيده دارند. هر چند در سطح كلان قادرند روابط اقتصادي گسترده‌اي با ايران داشته باشند اما فاقد كالاي مصرفي‌اند. اين كشور در حوزه توليد كالاي مصرفي توانايي خاصي ندارد اما در زمينه توسعه زيرساخت‌ها و صنايع پيشرفته حرف‌هاي مهمي براي گفتن دارد. به عنوان مثال روسيه، در بخش زيرساخت‌ها كشوري توانمند است. به‌طور مثال روس‌ها مي‌توانند نيروگاه يا پالايشگاهي با قيمت ارزان بسازند. از سوي ديگر روس‌ها در زمينه سلاح در كشورهاي جهان جايگاه بالايي دارند و در زمينه‌هاي دفاعي مي‌توان با اين كشور همكاري گسترده داشت. در اين ميان شرقي‌ها به ويژه چيني‌ها با توانايي غريب‌شان براي توليد كالاهاي مصرفي ارزان و متناسب با سطح درآمدي ايران مي‌توانند نقش‌آفريني مهمي در آينده ايران داشته باشند. ارزاني كالاهاي مصرفي در چين را مي‌توان مزيت شرق نسبت به غرب در رابطه با ايران دانست اما نكته قابل تامل اين است كه غرب ضلع سوم اين مثلث را مي‌تواند براي ايران بسازد يا اين شكل هندسي را كامل كند. تجديد و گسترش رابطه با كشورهاي اروپاي غربي، يكي از بهترين نتايج برجام است. اينكه رييس‌جمهوري به همراه هياتي از فعالان اقتصادي، نخستين سفر بعد از لغو تحريم‌ها را به اين كشورها اختصاص داده، نشان‌دهنده نگرش درست وي به مسائل اقتصادي است.
اما مزيت‌هاي اين ضلع سوم براي ايران چيست؟
ايراني‌ها شايد از كيفيت كالاهاي چيني ناراضي باشند اما بايد توجه داشت بخشي از اين بي‌كيفيتي به خود تاجران ايراني و استانداردهاي به روز و... بازگردد اما در مقابل در رابطه با غرب وضعيت كاملا متفاوت است. هر چند غربي‌ها مي‌توانند كالاي با‌كيفيت و مناسب توليد كنند اما طبيعتا اين كالاي با‌كيفيت قيمتي فراتر از متوسط قدرت ايراني‌ها دارد و از اين رو نمي‌توان در حوزه تامين كالاي مصرفي روي اين كشورها حساب باز كرد اما نكته با اهميت آن است كه غربي‌ها- منظور اروپايي‌ها و امريكايي‌هاست- مي‌توانند نسبت به فروش تكنولوژي به ايران اقدام كنند؛ اتفاق بسيار مهمي كه تاثيري شگرف بر سرنوشت اقتصاد ايران باقي خواهد گذاشت. حالا ايران در چنين شرايطي براي تكميل كردن حلقه‌هاي ارتباطي خود از شرق تا غرب گام برداشته و اين موضوع اهميت فوق‌العاده‌اي را داراست. به اين ترتيب مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه ايران مي‌تواند روابط خود را با سه گروه شرقي‌ها، غربي‌ها و روس‌ها تعريف و با تعيين مزيت هر كدام نقشه راه آينده را ترسيم كند. ٭تحليلگر اقتصادي