«اعتماد» بررسي كرد: آيا عربستان به سوريه نيروي زميني اعزام مي‌كند؟
تلاش عربستان براي تشكيل ائتلاف زميني
«اگر عربستان به سوريه نيروي زميني اعزام كند، چه مي‌شود؟» اين سوالي است كه در چند روز گذشته ذهن همه دوستان و مخالفان رياض را به خود مشغول داشته است. پس از تعليق مذاكرات ژنو 3 درباره صلح در سوريه بود كه احمد عسيري، مشاور نظامي وزير دفاع عربستان و سخنگوي عمليات نظامي اين كشور در يمن اعلام كرد كه ارتش اين كشور در حال حاضر براي انجام مانور نظامي در شمال عربستان، به عنوان بخشي از عمليات آمادگي براي مبارزه با داعش در سوريه آماده مي‌شود.
اعلام آمادگي عربستان سعودي براي اعزام نيروي زميني به سوريه براي مشاركت در عمليات ائتلاف بين‌المللي ضدداعش، واكنش‌هاي مختلفي را در پي داشته است. رياض از جنگ عليه داعش مي‌گويد و متحدان عربستان يكي يكي از آمادگي خود براي پيوستن به ائتلاف سعودي براي اعزام نيروي زميني به سوريه خبر مي‌دهند، اما مخالفان رياض درباره پيامدهاي اين اقدام هشدار مي‌دهند.
چرا عربستان مداخله نظامي در سوريه را مطرح كرد؟
عربستان رسما اعلام كرده است كه هدف اين كشور از تشكيل نيروي زميني براي اعزام به سوريه مشاركت در ائتلاف عليه داعش است. اما حاميان دمشق كه مخالف رياض هستند اين طرح را در واقع اقدامي براي پر كردن خلائي مي‌دانند كه در جناح شورشيان سوريه براي پيشروي بر روي زمين وجود دارد؛ يعني فقدان نيروي زميني موثر.
عبدالباري عطوان در سرمقاله خود در راي‌اليوم مي‌نويسد: «پيشروي ميداني گسترده و محوري نيروهاي ارتش سوريه در منطقه حلب و استان جنوبي درعا، شكست محاصره سه ساله شهرك‌هايي مانند نبل و الزهراء با پوشش هوايي روسيه، عربستان و تركيه را نگران كرد و سبب شد تا آنها از ترديد پنج ساله خود چشم‌پوشي كرده و چالش پذيرش مشاركت نيروهاي زميني در جنگ براي زمينگير كردن نظام سوريه را بپذيرند.»
گفتني است تابستاني كه گذشت، زماني كه روسيه حملات هوايي خود در سوريه را آغاز كرد تا پوشش هوايي نيروهاي زميني بشار اسد را داشته باشد، در حالي كه بسياري از تحليلگران از تكميل ابزارهاي لازم اسد براي پيشروي در روي زمين مي‌گفتند، ايالات متحده از طرح جديد خود براي تشكيل نيروي زميني موثر خبر داد. بر اساس طرحي كه پنتاگون آن زمان رونمايي كرد، امريكا نيروهاي ويژه خود را به منطقه اعزام داشت تا يك ائتلاف از گروه‌هاي سوري عرب سني، مسيحي و كرد تشكيل دهد، ائتلافي كه ارزيابي‌ها نشان مي‌داد با محوريت كردها خواهد بود كه همين امر با واكنش تركيه متحد امريكا در ناتو مواجه شد. چرا كه چنانچه در ماه‌هاي اخير با شدت كم صورت گرفته اين ائتلاف مستلزم آموزش نظامي حرفه‌اي اين نيروها و قرار دادن تجهيزات نظامي در اختيار آنهاست. به نظر مي‌رسد اكنون متحدان سعودي و ترك امريكا در ائتلاف عليه داعش، تمايل دارند اين خلأ را با نيروهاي خود پر كنند.
زماني كه تركيه و عربستان انتقادهايي عليه طرح امريكا براي تشكيل ائتلاف سني- مسيحي و كردي در سوريه مطرح كردند، در مقابل مقامات كاخ سفيد نيز از عدم مشاركت جدي متحدان منطقه‌اي خود در جنگ عليه داعش انتقاد كرد. باراك اوباما، رييس‌جمهور امريكا در اجلاس جي 20 در آنتالياي تركيه اعلام كرد كه به سوريه و عراق نيروي زميني نمي‌فرستد اما از هم‌پيمانان عرب خود مي‌خواهد با تشكيل نيروي زميني در دو كشور ياد شده به مبارزه با تروريسم بپيوندند.
مداخله زميني عربستان چقدر ممكن است؟
با وجود آنكه حاميان عربستان سعودي يكي يكي از آمادگي براي مشاركت در طرح رياض خبر مي‌دهند اما همچنان تحليلگران به بررسي امكان اجرايي شدن اين طرح مي‌پردازند. به گزارش آسوشيتدپرس، آندرياس كريج از دپارتمان مطالعات دفاعي در كالج كينگز لندن مي‌گويد: «من فكر مي‌كنم عربستان سعودي براي انجام چنين كاري در سوريه از جان گذشته است.» وي درباره گمان خود از دلايل سعودي براي طرح اين گزينه ادامه مي‌دهد: مشكل عربستان و قطر اين است كه نمي‌توانند روي مخالفان ميانه‌روي سوري روي زمين سرمايه‌گذاري كنند. اما كريج مي‌گويد: «عربستان در يمن گرفتار شده است و تنها كاري كه اين كشور و ساير متحدانش مي‌توانند انجام دهند ارسال تجهيزات بيشتر براي شورشيان سوريه است.»
مصطفي الاني از مركز تحقيقات خليج (فارس) مستقل مي‌گويد: «عربستان بر اين باور است كه شانس براي يك راه‌حل مسالمت‌آميز براي بحران سوريه بسيار محدود است.» او تاكيد دارد تركيه نيز به اين گزينه تمايل دارد، چرا كه حملات هوايي روسيه، تركيه را از معادلات خارج كرده است. اما الاني مي‌گويد در حالي كه با گذشت يك سال هنوز عربستان در يمن مي‌جنگد، درگيري عربستان سعودي و تركيه در سوريه محدود خواهد بود.
جين كينيمونت، محقق ارشد در چتم هاوس لندن معتقد است كه رياض بيشتر علاقه‌مند به جنگ يمن است و آنچه اكنون مي‌گويد نيز صرفا يك اقدام نمادين با ادعاي حمايت از جنگ عليه داعش است. او مي‌گويد درباره مشاركت بالقوه ارتش تركيه در سوريه هم شك و ترديد دارد.
يوري پوچتا يك كارشناس روسي نيز به اسپوتنيك گفته است كه واقعيت اين است كه تركيه و عربستان تاكنون هم به شكل غيرمستقيم از طريق حمايت از شورشيان سوري در جنگ عليه دمشق حضور داشتند. اما اين شورشيان با آغاز حملات هوايي روسيه مواضع خود را از دست داده‌اند. به اين ترتيب در حالي كه نيروهاي سوري با حمايت هوايي روسيه و جنگجويان حزب‌الله در حال پيشروي هستند، تركيه و عربستان تصميم به حفظ زمان دارند.
ولاديمير احمداف، محقق ارشد در موسسه مطالعات شرقي در آكادمي علوم روسيه هم به خبرگزاري تاس روسيه گفته است: درباره آنچه رياض از مبارزه با داعش مي‌گويد شك و ترديد بزرگي وجود دارد. بيشتر اين احتمال مي‌رود كه عربستان سعودي قصد ارايه پشتيباني به آن تشكل‌هاي مسلحي دارد كه عليه نيروهاي دولتي سوريه مي‌جنگند.
سربازان عربستان از كجا مي‌آيند؟
ائتلافي كه عربستان براي حمله زميني به سوريه در حال شكل دادن به آن است، بيشتر يادآور ائتلاف عربي عليه يمن است. تاكنون كشورهاي اردن و امارات براي پيوستن به يگان زميني به رهبري سعودي اعلام آمادگي كرده‌اند. بر اساس گزارش‌ها سعودي‌ها همزمان رايزني‌ها براي دريافت نيروي زميني از كشورهاي آفريقايي چون مصر، سودان و الجزاير را آغاز كرده‌اند. در همين حال منابع داخلي سعودي از لزوم اجباري شدن سربازي در اين كشور خبر مي‌دهند.
به گزارش پايگاه انحاء الوطن، ابراهيم آل مرعي، يك افسر بازنشسته عربستان مي‌گويد: با توجه به شرايط كنوني عربستان، اجباري شدن سربازگيري براي نيروهاي مسلح اين كشور ضروري است و دولت سعودي براي اين هدف و ارزيابي آن عمل خواهد كرد.
واكنش حاميان عربستان
اشتون كارتر، وزير دفاع امريكا با استقبال از اعلام آمادگي عربستان براي اعزام نيروي زميني به سوريه گفت: ما از طرح عربستان حمايت مي‌كنيم. اينگونه پيشنهادات باعث خوشحالي است و ما آن را با مسوولان عربستان در نشست هفته آتي ائتلاف بين‌المللي عليه داعش در بروكسل بررسي خواهيم كرد.
به گزارش رويترز وزير كشور امارات اعلام كرد كه اين كشور آمادگي آن را دارد كه در چارچوب ائتلاف ضد داعش نيروهاي زميني خود را براي مبارزه با گروه تروريستي داعش به سوريه اعزام كند.
دولت اردن در بيانيه‌اي اعلام كرد آماده است به سوريه نيرو اعزام كند.
سفر محمد بن نايف، وليعهد عربستان به الجزاير، اين گمانه‌زني را ايجاد كرده است كه رياض تلاش مي‌كند بخشي از نيروي زميني مورد نياز خود را از اين كشور تامين كند.
سخنگوي وزارت دفاع روسيه اعلام كرد نشانه‌هاي بسياري از آمادگي پنهان نيروهاي مسلح تركيه براي اجراي عمليات نظامي در داخل اراضي سوريه وجود دارد. اين خبر از سوي مقامات تركيه رد شد. اما احتمال اين اقدام از سوي تحليلگران رد نمي‌شود.
هشدارهايي كه به عربستان داده شد
وليد معلم، وزير امور خارجه سوريه مي‌گويد: چنين اقدامي حمله و نقض حاكميت ملي سوريه است و اطمينان مي‌دهم هر متجاوزي با تابوت به كشور خود باز خواهد گشت.
سرلشكر علي جعفري، فرمانده كل سپاه پاسداران نيز گفته است: عربستان جرات انجام اين كار را ندارد.
روسيه نسبت به وقوع يك جنگ در منطقه هشدار داد. ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت امور خارجه روسيه مي‌گويد: «عربستان سعودي درصدد است كه شكست خود در تمامي جبهات در يمن را در سوريه جبران كند.»
تكذيب بحرين
تنها يك روز بعد از ابراز آمادگي عربستان براي اعزام نيروي زميني به سوريه اعلام شد بحرين در اين طرح با رياض همكاري مي‌كند. اما سفير بحرين در انگليس، به فاصله كوتاهي بعد از آن اعلام آمادگي «منامه» براي اعزام نيروي زميني به سوريه را تكذيب كرد.