محمدعلي حاضري:
برجام‌دو، ترجيح روش تعامل بر حذف رقيب است
منافع برخي گروه‌ها در شرايط تنازع و مجادله تعريف مي‌شود
گروه سياسي| دوران پسابرجام تنها به لغو تحريم‌ها منجر نشد. دوران پسابرجام از نخستين روزهاي اجرايي شدن، با خود پيشنهاداتي را هم به ارمغان آورد. پيشنهاداتي كه اين‌بار در حوزه سياست داخلي، مسوولان عالي كشور را به فكر انداخت كه در آستانه انتخابات از آن به عنوان اهرمي براي وفاق ملي استفاده كنند. تصميمي كه هرچند با وجود مسائل حل نشده داخلي بسيار منطقي به نظر مي‌رسيد اما در مسيري مشابه برجام قرار گرفت. از آن روزي كه حسن روحاني برجام دو را مطرح كرد برخي جريانات سياسي، ساز مخالف خود را كوك كردند و هر بار كه با پيشنهاد رييس‌جمهور مواجه شدند آن را مورد هجمه قرار دادند. اما برجام‌دو چيست و چگونه مي‌تواند با وجود مخالفت‌ها مسير آغازين را تا انتها بپيمايد؟ اين سوالي است كه علي محمد حاضري، استاد دانشگاه و فعال سياسي اصلاح‌طلب در جواب، آن را ترجيح روش تعامل و گفت‌وگو در مسير حل اختلاف مي‌داند. او با تاييد پيشنهاد روحاني براي اجرايي شدن برجام، خود نيز معتقد است كه همان نگاهي كه برجام‌يك حاكم بود بايد در منازعات سياسي داخلي نيز اجرايي شود تا اين فكر قالب شكل بگيرد كه به جاي استفاده از روش‌هاي حذفي و رقابت‌هاي مخرب، اختلافات از طرق مدارا حل شود.
گفت‌وگوي كوتاه «اعتماد» با علي محمد حاضري، فعال سياسي اصلاح‌طلب در ادامه مي‌آيد:
در اولين روزهاي اجرايي شدن برجام، رييس‌جمهور از برجام دو سخن گفته‌اند. برجامي با محوريت آشتي و وفاق ملي. اين مورد كه در آستانه انتخابات مجلس شوراي اسلامي و خبرگان رهبري مطرح شد، چقدر مورد تاييد جريانات سياسي داخلي است؟
معتقدم اگر براي روشن شدن زواياي برجام‌دو، اصل ايده برجام را در نظر بگيريم اهميت ديدگاه حسن روحاني تا مقدار زيادي روشن مي‌شود. برجام، در واقعيت امر به معني ترجيح روش‌هاي تعامل و گفت‌وگو در مسير حل اختلافات بود. اگر جوهره برجام همين مورد خاص باشد، به اين معناست كه در محتواي خود از ترجيح اين روش در مقابل خشونت و تنش‌هاي بين‌المللي كه قبل از آن بين روابط ايران با بسياري قدرت‌هاي جهان حاكم بود، بهره برده است. حال پس از محقق شدن برجام، برجام دو مي‌تواند همين نگاه را بر منازعات جناحي حاكم كند. بايد پذيرفت كه اختلاف‌نظرها و مجادلات به جاي اينكه از روش‌هاي حذفي و رقابت‌هاي مخرب دنبال شود از طريق روش‌هاي تعامل، مدارا، تحمل آرا و ديدگاه‌هاي مختلف و پذيرش حق داوري و حكميت مردم در موضوعات مورد اختلاف پيگيري شود. اگر برجام دو را به اين معنا تعريف كنيم همسو با برجام يك تلقي مي‌شود و يقينا تجربه و دستاوردهاي آن خود دليل و نشانه‌اي قوي براي عملي و كارساز بودن آن روش‌ها در برابر ديدگاه‌هاي مختلف است.
كاملا درست است اما مشكلي كه در اين زمينه وجود دارد اين است كه باز هم همان هجمه‌ها نسبت به دولت شكل مي‌گيرد. هنوز كه فقط صحبت از برجام شده اما شاهد اظهاراتي از سوي افراد و اعضاي جناح‌هاي رقيب بوده‌ايم. چرا در آستانه اجرايي شدن برجامي ديگر باز هم دولت صفي از مخالفان را در حال شكل‌گيري در برابر خود مي بيند؟
به نظر مي‌رسد كه در هر دو برجام افرادي هستند كه منافع خود را در شرايط تنازع و مجادله تعريف كرده‌اند. اين افراد فكر مي‌كنند كه اگر آن شرايط تنازعي وجود نداشته باشد آنها نمي‌توانند به اهداف خود برسند. در اين دسته مي‌توان كساني را قرار داد كه از شرايط تحريمي در انعقاد روابط مالي غيرشفاف در داخل و حتي خارج از كشور سود مي‌بردند. اينها نمي‌توانند و نخواهند توانست به راحتي قبول كنند كه در شرايط پسابرجام و شرايط برجام‌دو منافع‌شان به خطر بيفتد. در فضاي سياسي هم بسياري از كساني كه قابليت‌هاي تخصصي و كارشناسي و همين‌طور كارآمدي‌هاي مديريتي‌شان در شرايط عادي كه شايسته‌سالاري در تصدي مسووليت‌ها حرف اول را مي‌زند، نمي‌توانند داراي موقعيت و جايگاهي باشند. اين افراد فكر مي‌كنند كه در شرايط حذف و كنار زدن‌هاي سياسي، حزبي و امنيتي عرصه براي كساني كه هنرشان حمايت و تبعيت بي‌چون و چرا از جريان‌هاي مشخصي است ميدان بازتر و فرصت بهتري براي حضور پيدا مي‌كنند. طبيعتا اين افراد و جريانات، مايل به اجراي برجام دو يا شفاف‌سازي فضاي سياسي داخلي نيست.
با تمام شباهت‌هايي كه ميان برجام دو با برجام يك وجود دارد -البته از لحاظ وجود مخالفت‌ها- دولت مي‌تواند در اين شرايط مساوي اين را هم به سرانجام مطلوبي برساند؟
به نظر مي‌رسد كه بستر مساعد حمايت اجتماعي و افكار عمومي بهترين حامي دولت در اين زمينه است. اگر دولت بتواند انتظارات خود را صادقانه با مردم در ميان بگذارد و موانع و سنگ‌اندازي‌هايي را كه از طريق مخالفين مطرح مي‌شود، صادقانه با مردم در ميان بگذارد، مي‌تواند با اتكا به حمايت مردم اميدوار باشد كه موانع را بهتر از پيش رو بردارد. بنابراين آنچه در اين زمان مهم به نظر مي‌رسد اين است كه مردم اين صداقت و شفافيت را از دولت ببينند و هم اراده و عزمي جدي و توام با شجاعت در ايفاي مسووليت را شاهد باشند.