«طرح فرمان» در بن‌بست راهكارهاي اجرايي
بيشترين آسيب را بعد از فقر و تنگدستي كه اجبارا كار به آنان تحميل مي‌كند، نداشتن شناسنامه و اوراق هويتي است كه دست آنها را از يكي از پايه‌اي‌ترين حقوق كودكي يعني تحصيل كوتاه كرده است. در پايان ارديبهشت‌ماه94 برخي رسانه‌ها، فرمان «شخص اول مملكت» در خصوص «برخورداري كودكان افغانستاني چه آنها كه داراي شرايط قانوني حضور در ايران هستند و چه مدارك حضور قانوني را ندارند بايد در مدارس دولتي ثبت نام شوند» را صادر كردند كه به «طرح فرمان» موسوم شد. ما فعالين حق كودكي پس از سال‌ها تلاش به يكي از اهداف خود كه همانا حق تحصيل كودكان مهاجر بود نزديك شديم، اما اتفاقي كه در عمل افتاد با ايده‌ها و اهداف ما فاصله زيادي داشت، چرا كه اساسا اجراي «طرح فرمان» نيازمند برنامه‌ريزي‌ها و ايجاد مكانيزم‌ها و راهكارهايي بود كه متوليان امر تمايلي به عملي كردن آن نداشتند. يكي از نواقص كثير و پرتكرار اين طرح، سرپيچي و عدم‌توجه مديران و مسوولين در رده‌هاي مختلف، چه در آموزش و پرورش و چه در اداراتي كه جهت احراز هويت اعزام به مدارس معرفي شده بودند، مشاهده مي‌شد كه در حقيقت بيانگر بي‌تمهيدي در ابلاغ و نحوه اجراي طرح در سطح گسترده و عمومي بود. چنانچه مصداق «سنگ بزرگ علامت نزدن» تعبير مي‌شود.
مواردي كه در ادامه ملاحظه مي‌كنيد نواقص و كمبودهايي است كه سازمان‌هاي مردم‌نهاد در رابطه با اجراي طرح فرمان مشاهده و استنتاج كرده‌اند:
1- حذف شهريه: ما فعالان لغو كار كودك اعتقاد داريم كه تحصيل تمامي كودكان بايد به شكل كاملا رايگان اتفاق بيفتد و از آنجا كه مساله هزينه‌هاي تحصيل كه در قالب كمك به مدرسه و عناوين ديگر از كودكان دريافت مي‌شود به علاوه ساير هزينه‌ها نظير تهيه نوشت‌افزار و كيف و... خود از عوامل خروج كودكان از چرخه آموزش است، بندها و تبصره‌هاي اين طرح براي معافيت يا تخفيف هزينه‌ها به اندازه كافي جامع و كاربردي نبوده‌اند. 2- كارت اقامت شهرستان. التزام ثبت نام كودكان با كارت‌هاي اقامت يك شهر در همان شهر باعث بازماندن از تحصيل گروهي ديگر از كودكاني شد كه داراي كارت‌اقامت شهر ديگري بودند. 3- تعيين زمان محدود پنج روزه براي ثبتنام. عدم اطلاع‌رساني گسترده در مورد همين زمان محدود پنج روزه سبب شد تا مجددا بخش زيادي از كودكان قادر به ثبتنام در مدارس نشوند. 4- معرفي مدارس دور از محل سكونت براي ثبت نام. با توجه به تاكيد دستورالعمل ثبت نام به ارجاع كودكان براي ثبت نام به نزديك‌ترين مدرسه محل سكونت، طبق گزارشات رسيده در مواردي فرستادن كودكان به مدارس كه فاصله زيادي از محل سكونت‌شان دارد و عدم استطاعت مالي براي دريافت سرويس اياب و ذهاب سبب بازماندگي بخش ديگري از كودكان از تحصيل شده است. 5- برخورد نامناسب و تحقيرآميز با خانواده‌هاي مهاجري كه براي ثبتنام فرزندان‌شان مراجعه مي‌كردند. طبق اخبار رسيده از سازمان‌ها و خانواده‌هاي كودكان در مواردي كه اولياي كودك براي ثبت نام ناچار به مراجعات بيشتري به مدرسه شدند با برخورد غيرانساني و توهين‌آميز مسوولان مواجه شده‌اند. 6- عدم وجود مكانيزم شناسايي كودكان بازمانده از تحصيل در «طرح فرمان». هيچ ساز و كار و مكانيزمي براي شناسايي و جذب كودكان بازمانده از تحصيل از طريق ارگان‌هايي نظير بهزيستي،آموزش و پرورش و ساير نهادهاي دولتي و غيردولتي ذي‌ربط در طرح فرمان ديده نشده است. موارد مذكور، گوشه‌اي از مسايل و مشكلاتي بود كه طي گزارشات از پروسه ثبتنام كودكان در سال اخير شاهد آن بوده‌ايم و مبسوط اين موارد در گزارشي كه از سوي فعالان لغو كار كودك تهيه شده موجود است.
جمعيت دفاع از كودكان و خيابان